5.4 Geld genoeg?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Geld genoeg?

In deze les leer je:

- over de Rijksbegroting en de Miljoenennota;

- wat we bedoelen met de staatsschuld;

- welke inkomsten en uitgaven het Rijk heeft.

- het verschil tussen directe en indirecte 

   belastingen;

- welke inkomsten de gemeente heeft;

-miljarden en miljoenen

GOALS!

Noem wat inkomsten voor overheid?

Noem wat uitgaven v.d. overheid?

Tekort of overschot?? 

Inkomsten van het Rijk

bijv. btw, accijns

Directe belastingen betaal je rechtstreeks aan de overheid, bijv. loonbelasting, vennootschapsbelasting (= belasting over inkomen, winst en vermogen).

bijv. staatsloterij, boetes, leges

premies sociale verzekeringen

Directe belastingen

Indirecte belastingen

betaal je rechtstreeks aan 

de overheid, bijv.

- loonbelasting

- inkomstenbelasting

- winstbelasting

- vennootschapsbelasting

(= belasting over inkomen, winst en vermogen)

zitten in de prijs van een product verwerkt, bijv.

- btw

- accijns

- toeristenbelasting

- energiebelasting

(= kostprijsverhogende belastingen)

!!!

!!!

"Speciale" uitgaven vd overheid

De meeste uitgaven vd overheid "herken jij wel. Het zijn eigenlijk gewoon de (uitgaven van) verschillende ministeries. Kijk nu nog eens een dia terug naar de groene pijltjes!!! Dat zijn namelijk  geen namen van ministeries...

• RENTE: moet begrijpen waarom er zoveel aan  betaald moet worden door de overheid (staatsschuld....) en hoe die rente-uitgaven dus omlaag zouden kunnen --> door de staatsschuld te verminderen!!!!
  
• Gemeente- en provinciefonds: Je moet begrijpen dat de (rijks-)overheid geld "uitdeelt" aan alle gemeenten en provincies (daarnaast hebben gemeenten zelf ook hun inkomsten)
  

Wat kan overheid doen bij een tekort of overschot?

Begrotingstekort = uitgaven groter dan inkomsten

• Geld lenen (staatsschuld groeit en dus ook nog meer rente!!)
  
• Bezuinigen (minder uitgeven aan .....)
  
• Belastingen verhogen (meer inkomsten)
  

Begrotingsoverschot = inkomsten groter dan uitgaven

• Staatsschuld aflossen
  
• Meer uitgeven aan .........?
  

Rekensom!

Staatsschuld in 2020: € 451 miljard.

Staatsschuld in 2023: € 495 miljard.

* Met hoeveel % nam de staatsschuld toe tussen 2020 en 2023?

Antwoord

(495 - 451) : 451 x 100% = 9,75..... --> 9,8%

Formule

(nieuw - oud) : oud x 100% of (V/W) Verschil : wat het WAS x 100%

 (eigen) Inkomsten van GEMEENTEN

Naast OZB ook:

- rioolheffing

- afvalstoffenbelasting

- parkeerbelasting

- toeristenbelasting

- hondenbelasting

Wat heb je geleerd?

Wat heb je geleerd?

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

...

Direct of indirect?
Loonbelasting is ...

1. direct
2. indirect

Direct of indirect?
Dividendbelasting is ...

1. direct
2. indirect

Juist of onjuist?
De gemeente ontvangt inkomsten
van het Rijk.

1. Juist
2. Onjuist

Juist of onjuist?
De Rijksbegroting gaat over het lopende schooljaar.

1. Juist
2. Onjuist

Ozb =

1. Overige zaakbelasting
2. Onbelaste zaakbelasting
3. Ondernemers-zaakbelasting
4. Onroerende zaakbelasting

Onder de 'overige inkomsten' van de overheid vallen o.a.:

1. aardgasbaten en dividendbelasting
2. aardgasbaten en accijns
3. aardgasbaten en boetes
4. aardgasbaten en kansspelbelasting

Hoe bereken je een verandering in procenten?

1. (nieuw - oud) : oud x 100
2. (oud - nieuw) : oud x 100
3. (nieuw - oud) : nieuw x 100
4. (oud - nieuw) : nieuw x 100

2. Er moet € 18 miljard rente betaald worden over de staatsschuld. De rente is 2,68% . Bereken de totale staatsschuld?

1. 482.400.000
2. 671,6 mld

Een aantal economen vindt dat de Nederlandse overheid haar uitgaven moet verlagen om de staatsschuld te verminderen.

Met welke maatregel kan de overheid voldoen aan die voorwaarde?

1. De accijns op drank wordt verlaagd.
2. De aflossing van de staatsschuld wordt verlaagd.
3. De ambtenarensalarissen worden verlaagd.
4. De rente op de staatsschuld wordt verhoogd.

De rente-uitgaven zullen kleiner worden doordat de overheid

1. Minder gaat lenen
2. De staatsschuld voor een deel aflost
3. Het rentepercentage te verlagen
4. Rente te betalen

Juist of onjuist ?
1. Bij een begrotingstekort groeit de staatschuld.
2. Rente over de staatsschuld is een kleine uitgavenpost op de rijksbegroting.

1. 1. is juist
2. 2. is juist
3. Beide juist
4. Beide onjuist

Plak hier foto's van je gemaakte opgaven van H5 (naam er boven!)

Meer foto's van je gemaakte opgaven van H5?? Plak hier! (naam er boven!)