4H T3 Genetica kruisingsschema's

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Oefenen met verschillende soorten kruisingsschema's.

Monohybride kruising

• Bij deze overerving is maar één genenpaar betrokken
• Let op de notatie: is een allel dominant of recessief (A of a), of is er een intermediair fenotype (K^AK^A, K^BK^B, K^AK^B)

Een zwarte muis en een witte muis krijgen grijze nakomelingen (de F1). Deze worden onderling met elkaar gekruist. Wat zijn de verhoudingen van de fenotypen in de F2?

zwart : grijs : wit = 1:2:1

Er zijn drie fenotypen, dus er is een intermediair fenotype. 

Zwart: K^zK^z, Wit: K^wK^w, Grijs: K^zK^w

Kruisingsschema maken van: K^zK^w x K^zK^w

Welke eigenschap is dominant, ziek of dominant? Leg uit hoe je dat kunt zien.

Letale allelen

Bij twee dominante allelen sterfte in een vroeg embryonaal stadium. 

Bijv. bij manx katten wordt het ontbreken van de staart veroorzaakt door een dominant allel, wat letaal is als er twee van aanwezig zijn.

Twee manx katten krijgen nakomelingen. Hoe groot is de kans dat het eerstgeboren jong een staart heeft?

1. 25%
2. 33%
3. 67%
4. 75%

De ouderkatten hebben geen staart, dus moeten wel Aa zijn (anders waren ze nooit geboren.)

X-chromosomale overerving

Sommige allelen liggen op het X-chromosoom. 

Het Y-chromosoom is kort en bevat weinig informatie. 

Vrouwen: X^AX^A of X^AX^a of X^aX^a

Mannen: X^AY of X^aY

Kleurenblindheid is een aandoening die op het X-chromosoom ligt. De vader van een zwangere, kleurenziende vrouw is kleurenblind. Haar man niet. Ze weten dat het kind een jongen wordt. Hoe groot is de kans dat hij kleurenblind is?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

50%, omdat:

• De vrouw heeft van haar kleurenblinde vader X^a gekregen. Ze kan kleuren zien, dus haar genotype moet wel X^AX^a zijn. 
• De man is kleurenziend, zijn genotype is dus X^AY. 
• Van de jongens, is de helft kleurenblind. 

Janna heeft bloedgroep A. Haar moeder heeft bloedgroep O. Samen met Joost heeft ze 3 kinderen. Joost heeft bloedgroep A en is heterozygoot. Welke fenotypen en genotypen bloedgroepen kunnen voorkomen bij hun kinderen?

Antwoord: 

Fenotype: bloedgroep A of O. Genotype I^Ai of I^AI^A of ii. 

Janna en Joost zijn allebei I^Ai. Hier kun je een kruisingsschema van maken. 

Dihybride kruising: kruising waarbij je naar de overerving van twee eigenschappen kijkt. 

Niet gekoppeld: de genen liggen op verschillende chromosomen. 

Bijv: 

zwart is A, bruin is a 

effen is B, gevlekt is b 

2 Opties: 

• Eén groot kruisingsschema maken. 
• Twee kruisingsschema's maken en uitkomst vermenigvuldigen.
• AaBb x AaBb, kans op bruine effen koe is 3/16

AaBb x aabb, de kans op een zwartgevlekte koe is?

Kans op zwart: Aa x aa

Kans is 50%, dus 1/2

Kans op gevlekt: Bb x bb

Kans is 50% dus 1/2

De kans op een zwartgevlekte koe is 1/2 x 1/2 = 1/4

Dihybride kruising: kruising waarbij je naar de overerving van twee eigenschappen kijkt

Gekoppelde overerving: twee eigenschappen die op hetzelfde chromosoom liggen. 

De A en B worden dus altijd samen doorgegeven, net als a en b.  

Bij pronkerwten zijn de dominante allelen P en L gekoppeld. P staat voor een paarse bloemkleur die dominant is over rode bloemen (p).
Bij stuifmeelkorrels vormen voor: langwerpige stuifmeelkorrels (L) en ronde stuifmeelkorrels (l).
Een plant met rode bloemen en rond stuifmeel wordt gekruist met een ouder die heterozygoot is voor beide eigenschappen. Hoeveel procent van de nakomelingen is paars en rond?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Rood en rond: ppll

Heterozygoot voor beide: PpLl. 

P en L zijn gekoppeld. 

Ene kan alleen pl doorgeven, ander PL of pl.