Herhalen Th 4 Evolutie H4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Herhalen Th 4 Evolutie H4 Beter

Evolutie

Basisstof 1

Leerdoelen Bs1: je kunt...

1. globaal beschrijven hoe het leven op aarde zich heeft ontwikkeld 
2. organismen indelen a.d.h.v. hun celkenmerken
3. voorbeelden herkennen van (an)organische stoffen
4. Benoemen welke organismen autotroof en heterotroof zijn 

Hoeveel jaar geleden is ongeveer het eerste leven op aarde ontstaan?

1. 4,6 miljard jaar geleden
2. 3,8 miljard jaar geleden
3. 670 miljoen jaar geleden
4. 5 miljoen jaar geleden

4, 6 miljard 

4,6 miljard jaar	00:00 uur	Ontstaan Aarde
4,1 miljard jaar	02:24 uur	Eerste leven
3,5 miljard jaar	05:22	Fotosynthese in cyanobacteriën
1,85 miljard jaar	21:47	Eukaryoten
1,7 miljard jaar	21:58	Meercellig leven
0,38 miljard jaar	23:33	Eerste dieren op land

Sommige wetenschappers beweren dat een celkern nodig is voor
meercellig leven. Welk argument kun je daarvoor uit de tabel halen?

Waarom zullen er eerst planten op land zijn gaan leven en pas daarna dieren?

Wat is geen organische stof?

1. C​6​​H​12​​O​6​​
2. H​2​​O
3. C​18​​H​32​​O​2​​
4. C​2​​H​5​​NO​2​​

Welk(e) rijk(en) hebben een celkern?

1. planten, dieren, schimmels en bacterien.
2. dieren, schimmels en bacterien.
3. planten en dieren
4. planten, dieren en schimmels

Welk(e) rijk(en) hebben geen celwand?

1. Schimmels
2. Dieren en schimmels
3. Dieren
4. Bacterien

Welke kenmerken horen bij de schimmels?

1. Geen celkern, wel celwand, heterotroof
2. Wel celkern, geen celwand, autotroof
3. Wel celkern, wel celwand, autotroof
4. Wel celkern, wel celwand, heterotroof

Wat is de Latijnse naam voor het vogelbekdier?

1. Pandion Haliaetus
2. phascolarctos Cinereus
3. equus quagga
4. Ornithorhynchus anatinus

Leerdoelen Bs2: je kunt...

1. Overeenkomsten en verschillen noemen tussen archaea en bacteriën
2. voorbeelden noemen van toepassingen en risico's van bacteriën voor de mens
3. kenmerken van een virus benoemen

Celkenmerken

Bacterie

- Prokaryoot

- Geen celkern

- DNA ligt los in cel en als  plasmide = ringvormig DNA

- Celwand van peptidoglycanen, gevoelig voor antibiotica --> lek

www.linkedin.com

Welke groepen organismen lijken het meest op elkaar als je kijkt naar het celmembraan en de manier van eiwitsynthese?

1. Bacteriën en archaea
2. Bacteriën en eukaryoten
3. Archaea en eukaryoten

Verschillen bacteriën - archaea - eukaryoten

	Bacteriën	Archaea	Eukaryoten
Celwand	Peptidoglycaan	Manier A	Manier C
Celmembraan	Manier B	Manier A	Manier A
Eiwitsynthese	Manier B	Manier A	Manier A

Verschillen bacteriën - archaea - eukaryoten

	Bacteriën	Archaea	Eukaryoten
Celwand	Peptidoglycaan	Manier A	Manier C
Celmembraan	Manier B	Manier A	Manier A
Eiwitsynthese	Manier B	Manier A	Manier A

Antibiotica werkt hierop in

Wat zijn kenmerken van virussen?

1. Ze leven niet
2. Ze bestaan niet uit cellen
3. Ze kunnen voortplanten
4. Ze hebben DNA en RNA

Leerdoelen Bs3: je kunt...

1. kenmerken van dieren, planten en schimmels benoemen
2. vijf groepen planten onderscheiden 
3. tien groepen dieren onderscheiden

OVERSLAAN!

Leerdoelen Bs4: je kunt...

1. uitleggen wat wordt bedoeld met evolutie
2. drie verschillende ontstaanstheorieën onderscheiden
3. de begrippen genetische variatie, selectiedruk, natuurlijke selectie en fitness uitleggen
4. in drie stappen uitleggen hoe een soort kan evolueren

Hoe komt een grote variatie in genotype binnen een soort tot stand?

1. Mutatie
2. Door verandering in het fenotype
3. Recombinatie
4. Mutatie en recombinatie

Wat zijn twee manieren waarop genetische variatie ontstaat?

Mutatie en recombinatie

Vliegende mieren

Eens per jaar vliegt een koninginnenmier uit en is ze vruchtbaar. Ze vliegt dan heel hoog en alle mannetjes proberen haar te volgen om haar daar te bevruchten. Na het paren in de lucht verliest ze haar vleugels en sticht ze een nieuwe kolonie waar alleen zij haar eieren zal leggen. 

->Leg uit waarom je kunt verwachten dat na vele generaties mannetjes mieren steeds hoger kunnen vliegen.

Vliegende mieren

1. Er is variatie in hoe goed mannetjes (hoog) kunnen vliegen (Variatie)
2. Alleen de mannetjes die heel hoog kunnen vliegen zullen de koningin kunnen bevruchten (Selectie)
3. Omdat alleen die mannetjes de koningin bevruchten zullen in de volgende generaties hun genen meer vertegenwoordigd zijn. (dus meer nakomelingen)

In het filmpje zag je antibiotica resistentie ontstaan

Geef in drie stappen weer hoe antibiotica resistentie kan ontstaan door middel van evolutie

Geef in drie stappen weer hoe antibiotica resistentie kan ontstaan door middel van evolutie

Antibiotica resistentie

1. Sommige bacteriën kunnen door mutaties een klein beetje beter tegen antibiotica (Variatie)
2. Daardoor kunnen zij beter overleven in een medium met antibiotica (Selectie)
3. Alleen de bacteriën die daarin overleven, geven hun genen door waardoor de volgende generatie bacteriën (bijna) allemaal tegen antibiotica kan (dus meer nakomelingen)

Individuen die de meeste nakomelingen krijgen hebben de grootste...

1. Selectiedruk
2. Adaptatie
3. Fitness
4. Genetische variatie

Leerdoelen Bs5: je kunt...

1. Vier argumenten geven voor de evolutietheorie
2. Voorbeelden van homologe en analoge organen herkennen
3. Evolutionaire stambomen aflezen

Waarom zijn fossielen een argument voor de evolutietheorie?

Twee organen met dezelfde bouw maar een andere functie noem je

1. Homologe organen
2. Analoge organen

Homoloog = zelfde bouw, maar andere functie

Analoog = zelfde functie, maar andere bouw

Prijsvraag voor het beste ezelsbruggetje!

Hoe noem je een orgaan dat geen functie meer heeft?

Vroeger werden stambomen ingedeeld op uiterlijke kenmerken. Hoe worden soorten tegenwoordig ingedeeld?

Met welke groep zijn de nijlpaarden het meest verwant?

A. Dwergherten

B. Girafachtigen

C. Kameelachtigen

D. Walvisachtigen

Met welke groep zijn de nijpaarden het meest verwant?

1. Dwergherten
2. Girafachtigen
3. Kameelachtigen
4. Walvisachtigen

Naar aanleiding van de stamboom doet Floor de volgende uitspraken:
1 De bruine kikker en de heikikker behoren tot dezelfde soort.
2 Gedurende de evolutie van de kikkers en padden is het legseltype
minstens twee keer veranderd.
3 De gewone pad is nauwer verwant aan de knoflookpad dan aan de
boomkikker.

1. Juist, juist, juist
2. Onjuist, onjuist, onjuist
3. Juist, juist, onjuist
4. Onjuist, juist, onjuist

Belangrijk: evolutieriedeltje (3p)

Om een nieuwe soort te krijgen heb je nodig:

1. Genetische variatie: door mutatie (=toeval!) ontstaan verschillen

2. Natuurlijke selectie: de mutant is beter aangepast om te overleven (EN voort te planten!!!, zie 3)

3. Reproductieve isolatie: de nieuwe individuen planten alleen nog samen voort. NB: Niet voortplanten = sterft uit

Wat vind je nu nog het lastigste of wat wil je nog kwijt over deze basisstoffen?