Introductie Domein E + E1 Overstromingen en wateroverlast

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• telefoon in zakkie
• schrift en pen op tafel  

Programma vandaag

1. Info over de toets (SE 2)
2. Retrieval grid doorkijken 
3. Wat weten we nog over Domein E? 

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 

SE 2

• 180 minuten
• eerste 10 R-vragen (5 begrippen, 5 flashcards) 
• 6 opgaven (3 systeem aarde, 3 leefomgeving NL) 
• 3 boekjes (opgaven, bronnenboekje en kaartenkatern) 

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 

Planning periode 1

				Toetsweek
Systeem aarde afronden	Water in NL	Water in NL + Leefomgeving NL	Leefomgeving NL

Zelfstudie

1. Samenvatting op teams
2. Flashcards op lessonUp
3. Begrippen op quizlet  

Klik hier: Quizlet

E1 Overstromingen en wateroverlast
E2 Beleid
E3 Watervraagstukken op regionale schaal
E4 Randstad
E5 (Middel)grote stad
E6 Buurten en wijken

Schrijf 10 dingen op die je nog weet over domein E

E1 Overstromingen en wateroverlast
E2 Beleid
E3 Watervraagstukken op regionale schaal
E4 Randstad
E5 (Middel)grote stad
E6 Buurten en wijken

Hoofd

Leerdoelen E1: Overstromingen en wateroverlast

1. Wat voor typen kust kent Nederland?

2. Beschrijf de Nederlandse kust als dynamisch systeem en hoe het verandert als gevolg van zeespiegelstijging en menselijk ingrijpen.

3. Wat zijn de kenmerken van de grote rivieren in NL?

4. Wat is de invloed van het veranderende klimaat op de waterafvoer van de Rijn en de Maas?

5. Wat is de invloed van menselijk handelen op de waterafvoer?

6. Hoe kunnen er het IJsselmeergebied en in de Zuidwestelijke Delta risico’s ontstaan ten opzichte van overstromingen en wateroverlast?

7. Wanneer zijn de grootste overstromingsrisico’s in Nederland?

Nederland en het water

Water vanuit:
Zee, rivieren en neerslag! 

Regio's voor je examen: 

• Kust
• Rivierengebied
• IJsselmeer
• Zuidwestelijke Delta  

Wat is het probleem?

Waarom heeft NL te maken met meer overstromingen en wateroverlast dan in het verleden?

Wat is het verschil tussen overstromingen en wateroverlast?

Overstromingen (vanuit de zee of rivieren)
Wateroverlast (ondergelopen straten door hevige regen)

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Opdracht: leerschema

Hoe komt het dat Nederland met meer waterproblemen te maken heeft nu dan in het verleden? 

• Wat moet er in de lege vakjes staan?
• Plaats de hulptekstjes op de juiste plek
• probeer zonder hulp de vakjes in te vullen

Opdracht: leerschema p11

• Wat moet er in de lege vakjes staan?
• Plaats de hulptekstjes op de juiste plek
• probeer zonder hulp de vakjes in te vullen

Kortere vertragingsgtijd

Verhoogde piekafvoer

Te snelle afvoer

Droogte

Temperatuur stijging

Onregelmatig neerslagregiem: heftige buien + droogte

2x

2x

1x

1x

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 

Klimaatverandering    

1. zeespiegelstijging
2. onregelmatige neerslag --> onregelmatig regiem

              soms te veel en soms te weinig regen                 

Dus: klimaatverandering leidt tot grotere overstromingsrisico's, meer kans op wateroverlast óf juist droogte 

droogte

verhoogde piekafvoer

Regiem = de verdeling van de totale hoeveelheid water die een rivier per jaar afvoert. 

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Absolute en
relatieve
zeespiegelstijging


        

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Ingrepen door mens

Ontbossing,
Verstening,  
Kanalisatie, 
Krib,
Dijk

Leidt  tot: 
- verkorting vertragingstijd
- te snelle afvoer  

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

wateroverlast door verstening

kanalisatie van een beek (rechttrekken) zorgt voor snelle afvoer naar de rivier en dus verkorte vertragingstijd

Ontbossing in het stroomgebied zorgt voor verkorte vertragingstijd

De aanleg van kribben zorgt ervoor dat het water hoog blijft in de rivier voor boten, maar het houdt ook het water op! 

Als dijken te dicht bij de rivier liggen kunnen ze alleen maar verhoogd worden, maar de rivier heeft eigenlijk extra ruimte nodig om uit te wijken

Vertragingstijd        

de tijd die een druppel water nodig heeft om vanaf het moment van regen in een rivier te komen.

Verkorte vertragingstijd = water komt heel snel in de rivier. Dit is niet wenselijk!

Oorzaken van verkorte vertagingstijd = verstening, ontbossing

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Examenvraag

Examenvraag

Typen kust

Klik op de verschillende kusten om info en foto's te zien

Waddenkust

zeegaten en eilanden.

wadden overstromen alleen bij hoogwater, bij laagwater droog.

speciaal natuurgebied

Gesloten duinenkust

Van Den Helder tot Hoek van Holland.
Strandwallen en duinen

Estuariumkust

Zeearmen en eilanden in het mondingsgebied.

Trechtervormige riviermonding waar zoet rivierwater en zout zeewater zich vermengen. 

Zachte en harde kusten

Meeste kust in NL is zachte kust
- dynamisch systeem van opbouw en afbraak
- opgebouwd uit zand
- kan bewegen

harde kust
- zeedijken en waterkeringen
- minder dynamisch, kan niet bewegen

Risico's overstromingen zee

Combinatie van:

• Springtij
• Noordwesterstorm
• Hoge waterstand in rivieren

Watersnoodramp 1953 door noordwesterstorm

Risico's overstromingen zee

Klimaatverandering                             afslag schuift landinwaarts 

Bekijk de illustraties in deze volgorde...

Duinafslag

afslag sinds 1679

zandbalans

Maas, Rijn, (IJssel, Waal)

Stroomgebied

Stroomstelsel

Waterscheiding

Boven-, midden- en benedenloop

Soorten rivieren

Het gebied dat afwatert op de hoofdrivier van een stroomstelsel 

Alle waterlopen in een stroomgebied

Grens tussen twee stroomgebieden.

Regenrivier, gemengde rivier, gletsjerrivier

Hoe ziet een rivier in NL eruit? 

"dwarsprofiel" 

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Aantal belangrijke begrippen

• debiet = de totale hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaalde plek per tijdseenheid (seconde) 
  
  
• regiem = de schommelingen in de waterafvoer van een rivier gedurende een jaar
  
  
• verval = het hoogteverschil tussen twee punten langs een rivier
  
  
• verhang = het verval per kilometer

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 

Flashcards E1

Probeer antwoorden te vinden op de volgende vragen: 

1. Wat voor typen kust kent Nederland?

2. Beschrijf de Nederlandse kust als dynamisch systeem en hoe het verandert als gevolg van zeespiegelstijging en menselijk ingrijpen.

3. Wat zijn de kenmerken van de grote rivieren in NL?

4. Wat is de invloed van het veranderende klimaat op de waterafvoer van de Rijn en de Maas?

5. Wat is de invloed van menselijk handelen op de waterafvoer?

6. Hoe kunnen er het IJsselmeergebied en in de Zuidwestelijke Delta risico’s ontstaan ten opzichte van overstromingen en wateroverlast?

7. Wanneer zijn de grootste overstromingsrisico’s in Nederland?

Combineer jouw antwoorden met de voorbeeldantwoorden in onze LessonUp klas