E1 Overstromingen en wateroverlast

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 
Startklaar:
  • Jas uit, tas op de grond
  • telefoon in zakkie
  • map en pen op tafel  
  • laptop dicht op tafel
1 / 43
volgende
Slide 1: Tekstslide
AardrijkskundeMiddelbare schoolhavoLeerjaar 5

In deze les zitten 43 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 180 min

Onderdelen in deze les

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 
Startklaar:
  • Jas uit, tas op de grond
  • telefoon in zakkie
  • map en pen op tafel  
  • laptop dicht op tafel

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Programma vandaag
  1. Uitleg deel 1: wat is het probleem?
  2. Leerschema invullen + examenvraag
  3. Uitleg deel 2: Uitleg per regio
  4. Flashcards 

Slide 2 - Tekstslide

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 
Week 1
Week 2
Week 3
Week 4
Week 5
Week 6
Week 7

voorkennis + nulmeting

C1

C1

C2 + C3

SO
 
+ E1

E2 + E3

E4 + E5 + E6

Herhalings-week: examen-training
Weekplenda

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Overzicht domein E
E1 Overstromingen en wateroverlast
E2 Beleid
E3 Watervraagstukken op regionale schaal
E4 Randstad
E5 (Middel)grote stad
E6 Buurten en wijken

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoofd
Leerdoelen E1: Overstromingen en wateroverlast
1. Wat voor typen kust kent Nederland?
2. Beschrijf de Nederlandse kust als dynamisch systeem en hoe het verandert als gevolg van zeespiegelstijging en menselijk ingrijpen.
3. Wat zijn de kenmerken van de grote rivieren in NL?
4. Wat is de invloed van het veranderende klimaat op de waterafvoer van de Rijn en de Maas?
5. Wat is de invloed van menselijk handelen op de waterafvoer?
6. Hoe kunnen er het IJsselmeergebied en in de Zuidwestelijke Delta risico’s ontstaan ten opzichte van overstromingen en wateroverlast?
7. Wanneer zijn de grootste overstromingsrisico’s in Nederland?

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Nederland en het water
Water vanuit:
Zee, rivieren en neerslag! 

Regio's voor je examen: 
  • Kust
  • Rivierengebied
  • IJsselmeer
  • Zuidwestelijke Delta  

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is het probleem?
Waarom heeft NL te maken met meer overstromingen en wateroverlast dan in het verleden?
Wat is het verschil tussen overstromingen en wateroverlast?
Overstromingen (vanuit de zee of rivieren)
Wateroverlast (ondergelopen straten door hevige regen)

Slide 7 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Opdracht: leerschema
Hoe komt het dat Nederland met meer waterproblemen te maken heeft nu dan in het verleden? 

  • Wat moet er in de lege vakjes staan?
  • Plaats de hulptekstjes op de juiste plek
  • probeer zonder hulp de vakjes in te vullen

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Opdracht: leerschema p11
  • Wat moet er in de lege vakjes staan?
  • Plaats de hulptekstjes op de juiste plek
  • probeer zonder hulp de vakjes in te vullen
Kortere vertragingsgtijd
Verhoogde piekafvoer
Te snelle afvoer
Droogte
Temperatuur stijging
Onregelmatig neerslagregiem: heftige buien + droogte

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 11 - Tekstslide

Leerlingen verwachtingen laten invullen, zelf verwachtingen uitspreken. 
Klimaatverandering    
  1. zeespiegelstijging
  2. onregelmatige neerslag --> onregelmatig regiem
              soms te veel en soms te weinig regen                 



Dus: klimaatverandering leidt tot grotere overstromingsrisico's, meer kans op wateroverlast óf juist droogte 
droogte
verhoogde piekafvoer
Regiem = de verdeling van de totale hoeveelheid water die een rivier per jaar afvoert. 

Slide 12 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Teken figuur 2 op pagina 10


Absolute en
relatieve
zeespiegelstijging


        

Slide 13 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Ingrepen door mens
Ontbossing,
Verstening,  
Kanalisatie, 
Krib,
Dijk

Leidt  tot: 
- verkorting vertragingstijd
- te snelle afvoer  

Slide 14 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
wateroverlast door verstening
kanalisatie van een beek (rechttrekken) zorgt voor snelle afvoer naar de rivier en dus verkorte vertragingstijd
Ontbossing in het stroomgebied zorgt voor verkorte vertragingstijd
De aanleg van kribben zorgt ervoor dat het water hoog blijft in de rivier voor boten, maar het houdt ook het water op! 
Als dijken te dicht bij de rivier liggen kunnen ze alleen maar verhoogd worden, maar de rivier heeft eigenlijk extra ruimte nodig om uit te wijken

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vertragingstijd        
de tijd die een druppel water nodig heeft om vanaf het moment van regen in een rivier te komen.

Verkorte vertragingstijd = water komt heel snel in de rivier. Dit is niet wenselijk!

Oorzaken van verkorte vertagingstijd = verstening, ontbossing

Slide 16 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Examenvraag

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vul figuur 1 aan op pagina 10

Slide 18 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Typen kust
Klik op de verschillende kusten om info en foto's te zien
Waddenkust
zeegaten en eilanden.
wadden overstromen alleen bij hoogwater, bij laagwater droog.
speciaal natuurgebied

Gesloten duinenkust
Van Den Helder tot Hoek van Holland.
Strandwallen en duinen
Estuariumkust
Zeearmen en eilanden in het mondingsgebied.
Trechtervormige riviermonding waar zoet rivierwater en zout zeewater zich vermengen. 


Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Zachte en harde kusten
Meeste kust in NL is zachte kust
- dynamisch systeem van opbouw en afbraak
- opgebouwd uit zand
- kan bewegen

harde kust
- zeedijken en waterkeringen
- minder dynamisch, kan niet bewegen

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Risico's overstromingen zee
Combinatie van:
  • Springtij
  • Noordwesterstorm
  • Hoge waterstand in rivieren
Watersnoodramp 1953 door noordwesterstorm

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Risico's overstromingen zee
Klimaatverandering                             afslag schuift landinwaarts 
Bekijk de illustraties in deze volgorde...
Duinafslag
afslag sinds 1679
zandbalans

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vul figuur 1 aan op pagina 10
  • waddenkust
  • gesloten duinenkust
  • estuarium  

Slide 23 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Maas, Rijn, (IJssel, Waal)

Stroomgebied

Stroomstelsel

Waterscheiding

Boven-, midden- en benedenloop

Soorten rivieren


Het gebied dat afwatert op de hoofdrivier van een stroomstelsel 
Alle waterlopen in een stroomgebied
Grens tussen twee stroomgebieden.
Regenrivier, gemengde rivier, gletsjerrivier

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vul figuur 1 aan op pagina 10
  • waddenkust
  • gesloten duinenkust
  • estuarium  
  • stroomgebied rijn en maas
  • stroomstelsel rijn en maas 
  • waterscheiding
  • type rivier rijn en maas

Slide 25 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Hoe ziet een rivier in NL eruit? 
"dwarsprofiel" 

Slide 26 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Aantal belangrijke begrippen
  • debiet = de totale hoeveelheid water die een rivier afvoert op een bepaalde plek per tijdseenheid (seconde) 

  • regiem = de schommelingen in de waterafvoer van een rivier gedurende een jaar

  • verval = het hoogteverschil tussen twee punten langs een rivier

  • verhang = het verval per kilometer

Slide 27 - Tekstslide

Lijst met namen magister af gaan, aantekeningen maken per leerling. 
Flashcards E1

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Probeer antwoorden te vinden op de volgende vragen: 
1. Wat voor typen kust kent Nederland?
2. Beschrijf de Nederlandse kust als dynamisch systeem en hoe het verandert als gevolg van zeespiegelstijging en menselijk ingrijpen.
3. Wat zijn de kenmerken van de grote rivieren in NL?
4. Wat is de invloed van het veranderende klimaat op de waterafvoer van de Rijn en de Maas?
5. Wat is de invloed van menselijk handelen op de waterafvoer?
6. Hoe kunnen er het IJsselmeergebied en in de Zuidwestelijke Delta risico’s ontstaan ten opzichte van overstromingen en wateroverlast?
7. Wanneer zijn de grootste overstromingsrisico’s in Nederland?

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat voor typen kust kent Nederland?

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

3 Typen kust:
1) Waddenkust
2) Gesloten duinenkust
3) Estuarium
   
Hard: zeedijk, waterkering
Zacht: zand, dynamisch 

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Beschrijf de Nederlandse kust als dynamisch systeem en hoe het verandert als gevolg van zeespiegelstijging en menselijk ingrijpen.

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kust dynamisch systeem van opbouw (neerleggen van zand/duinen) en afbouw door zeestromingen, getijdenstroming en wind.

Problemen door klimaatverandering (zeespiegelstijging) 
  1. de afvoer van rivierwater en het spuien van water op zee wordt moeilijker als de zee hoger staat. 
  2. Duinafslag (afbraak van strand/duinen), hierdoor minder bescherming tegen zee
   
Problemen door menselijk ingrijpen
1. bolwerkvorming: te dicht langs de kust bebouwen zodat er geen ruimte is voor de duinen en zee
2. Bouwen van dijken/dammen ter beveiliging: hierdoor kan het zand niet bewegen! 

Slide 33 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

 Wat zijn de kenmerken van de grote rivieren in NL?

Slide 34 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Maas
- regen rivier
 
Rijn 
- gemengde rivier 


Dwarsdoorsnede van de benedenloop: 

Slide 35 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is de invloed van het veranderende klimaat op de waterafvoer van de Rijn en de Maas?

Slide 36 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Klimaatverandering


Extreem weer:
- heftigere buien  (wateroverlast)
- langere perioden van droogte


Onregelmatig regiem rivieren:
- verhoogde piekafvoer (overstroming)
- te weinig water  
 
Zeespiegelstijging
de afvoer van rivierwater en het spuien van
water op zee wordt moeilijker als de zee hoger staat.
(overstroming)

Let op!
In NL te maken met relatieve zeespiegelstijging (bodemdaling)
 
 

Slide 37 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat is de invloed van menselijk handelen op de waterafvoer?

Slide 38 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Mens


verstening / verharding  
Ontbossing, kanalisatie


Vertragingstijd verkort: water snel afgevoerd naar de rivier/zee ipv infiltreren in de grond
Verhoogde piekafvoer
   

wateroverlast / overstromingen
 

Slide 39 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hoe kunnen er het IJsselmeergebied en in de Zuidwestelijke Delta risico’s ontstaan ten opzichte van overstromingen en wateroverlast?

Slide 40 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

IJsselmeer gebied + Zuidwestelijke Delta: (noord)westerstorm waarbij het water wordt ogpestuwd bij de delta's van de rivieren
+ hoog water in de rivieren 

Rivieren kunnen dan hun water niet meer kwijt!  

Slide 41 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wanneer zijn de grootste overstromingsrisico’s in Nederland?

Slide 42 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Combinatie van springtij, noordwesterstorm en verhoogde afvoer van rivier.   

  • zee wordt opgestuwd bij de kust 
  • rivieren kunnen hun water niet kwijt in de zee   
  

Slide 43 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies