Herhaling Hormonen en Zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat is de functie van hormonen?

1. De puberteit in gang zetten
2. Communicatie tussen organismen
3. Communicatie tussen weefsels/cellen
4. Transport van andere stoffen

Hormonen

Werken als signaalstof en beïnvloeden lichaamsprocessen

Geproduceerd in hormoonklieren

Werken alleen op cellen met een specifieke receptor voor dat hormoon (doelwitorgaan of weefsel)

Vb. FSH, adrenaline, testosteron, aldosteron

Hormoonklieren

Verschillende hormoonklieren in het menselijk lichaam

Kunnen meerdere weefsels/organen aansturen

Hormoonklieren zijn altijd endocrien = uitscheiden via bloed

Endo- vs exocrien

Endocrien: in het bloed richting target

Exocrien: in het uitwendig milieu

Hypofyse

Centrale hormoonklier

~ 1 cm groot, onder de hersenen

Door ligging en structuur is de hypofyse een verbinding tussen zenuw- en hormoonstelsel

Hormonen achterkwab

(neurohypofyse)

Hormonen voorkwab

(adenohypofyse)

Verschil achter en voorkwab

Achterkwab alleen plaats van afgifte van hormonen uit hypothalamus (neurohormonen)

--> via uitlopers hypothalamus

Voorkwab maakt zelf hormonen maar heeft wel een signaal nodig (RH's of IH's)

--> via bloedvat hypothalamus

Binas 89C

Mooi overzicht van de hormonen geproduceerd door hypofyse

Hypothalamus

Adenohypofyse

Neurohypofyse

Maakt hormonen zelf onder invloed van releasing hormonen

Geeft hormonen af na een signaal van dia de zenuwen.

Hoe reageren cellen op hormonen

Verschillende type hormonen

1. Steroid hormonen

2. Eiwit of thyrosine hormonen

gaan door celmembraan heen en passen op een receptoreiwit in de cel.

Worden gemaakt uit cholesterol
 

passen op receptoreiwit aan de buitenkant van de cel, er wordt dan een interne boodschapperstof geactiveerd (secundaire boodschapper), daardoor verandering in celactiviteit.

Hormonen

In verschillende soorten cellen zijn andere eiwitten actief (het proteoom). Een hormoon kan op verschillende soorten cellen dus verschillende effecten hebben. 

Hoe werken eiwithormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Om binnen te komen en te binden aan een receptor in het cytoplasma, binden ze aan een transporteiwit
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.

Hoe werken steroïdhormonen?

1. Ze binden aan een receptor op het celmembraan met als gevolg een actie van de cel
2. Ze werken als hulpstoffen, die hun buurcellen tot actie prikkelen.
3. Ze binden dan aan een receptor in het cytoplasma. Het gevormde complex heeft effect op het DNA.

Oxytocine/Ocytocine

Positieve feedback!

Veranderende hormoonconcentraties

Schildklier

Schildklier zit in de hals

Maakt hormonen om de concentratie van Ca²⁺ te reguleren

Taken van calcium

Wat zijn de taken:

Activeren enzymen

In stand houden van structuur en permeabiliteit van membranen

Regelen van reacties van de cel op prikkels

Helpen bij bloedstolling

Stevigheid botten

Goede werking spieren

Let op:

Staat in bron 7 rechts onderin PTH?

Ca2+ receptor in membraan. 

Laag Ca²⁺? Bijschildklier maakt PTH

Hoog Ca²⁺? Schildklier maakt calcitonine

Calcitonine en parathormoon (PTH) werken als antagonisten (effectoren met een tegengestelde werking).

Welk hormoon hoort waar?

1. 1= calcitonine 2= PTH
2. 1= PTH 2= calcitonine
3. 1= calcitonine 2= calcitonine
4. 1= PTH 2= PTH

4 vd 6 zijn goed!

PTH

Calcitonine

Remt

Stimuleert

Stijgende Ca2+

Dalende

Ca2+

Botweefsel

Osteoblasten

Aanmaken bot

Osteoclasten

Afbreken bot

testosteron en oestrogenen remmen osteoclasten

=> osteoporose  (botontkalking)

Feedbacksystemen

Negatieve terugkoppeling

Positieve terugkoppeling

Blijft rond homeostase

Reageren op warm en koud

Temperatuur gereguleerd door hypothalamus (par 10.1)

De norm is het gelijkhouden

van de kerntemp. ~37⁰ C

Hoe wordt dit hormonaal geregeld?

Reactie op kou

Hypothalamus meet een afwijking in de temp.

1. Afgifte Thyrotropine RH (TRH)
2. Afgifte Thyroïd stimulerend hormoon
3. Productie van thyroxine (T4) en trijoodthyronine (T3) in schildklier
4. T3 en T4 via bloed naar weefsels

• T4 kan worden omgezet in T3 (het actieve hormoon)

Reactie op cellen

• T3 en T4 in het bloed gebonden aan plasmaeiwitten
• T3 en T4 binden aan doelwitcellen
• Binden aan receptor aan buitenkant
• (T4 omgezet naar T3)
• T3 zorgt voor stimulering van glucose- en vetverbranding

• --> warmteproductie, dus lichaamstemp. stijgt

Wat voor soort stoffen zijn T3 en T4?

1. Steroïdhormoon
2. Tyrosine- of eiwithormoon
3. Prostaglandinen
4. Groeifactoren

Negatieve terugkoppeling

Stijgende thyroxine (T4) concentratie remt de afgifte van TRH en TSH

1

Hypothalamus reageert op stijgende lichaamstemp. waardoor afgifte TRH geremd wordt

2

Verbranding

Voor de extra verbranding is meer zuurstof nodig, dus....

meer rode bloedcellen

Het hormoon erytropoëtine (Epo) uit de nieren stimuleert aanmaak nieuwe rode bloedcellen

--> meer O₂ transport en dus meer
       verbranding

Reactie op watertekort

Bloeddruk en osmotische waarde gemeten in hypothalamus

Bij lage bloeddruk of hoge osm. waarde moet er meer water opgenomen worden

Dat kan gemakkelijk in de nieren (par 10.5)

ADH zorgt voor

- water resorptie

- vernauwen bloedvaten

1

2

3

4

5

Reactie op honger

Hormonen zijn ook belangrijk bij eetlust en voedselvertering

• Ghreline: stimuleren eetlust
• Leptine: remmen eetlust
  

Homeostase van bloedsuikerspiegel

Bloedsuikerspiegel

Concentratie glucose in bloed zo veel mogelijk constant gehouden

In lever en spiercellen glucose opgeslagen

Alvleesklier

Hormoonproductie:

Insuline in B-cellen

Glucagon in a-cellen

Suikerziekte (diabetes)

Defect in de cellen van de eilandjes van Langerhans

Diabetes type I

Aangeboren: B-cellen produceren te weinig of geen insuline

Diabetes type II

Tijdens leven: Receptoren van cellen reageren steeds minder op insuline

Het zenuwstelsel

Het zenuwstelsel wordt opgedeeld in het centrale zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel:

Binas 88B

Het zenuwstelsel reageert op prikkels. Dit zijn invloeden uit het milieu op een organisme.

Hoe komen impulsen van zintuigcellen in de hersenen?

1. Zintuigcel zet prikkel om in impuls.
2. Impuls gaat langs gevoelszenuw naar het ruggenmerg.
3. Impuls wordt overgegeven van gevoelszenuw naar schakelzenuwcel.
4. via schakelzenuwcellen komt impuls in hersenen, bewustwording

Binas!!!

rustpotentiaal

impulsgeleiding

impulsoverdracht

38) Wat gebeurd er bij een beschadigde myeline schede zoals bij MS?

1. de impulsgeleiding gaat sneller door extra sprongen die de impulsgeleiding maakt
2. de impulsgeleiding gaat langzamer door minder sprongen die de impulsgeleiding maakt
3. de de impulsgeleiding gaat sneller door minder sprongen die de impulsgeleiding maakt
4. de impulsgeleiding gaat langzamer door extra sprongen die de impulsgeleiding maakt

Op welke van de gegeven plaatsen vindt in de bundel impulsgeleiding in slechts één richting plaats.

1. Alleen op plaats 5
2. Alleen op plaats 7
3. Op de plaatsen 5 en 7
4. Op de plaatsen 5, 7 en 8

Bij impulsgeleiding worden actiefasen en herstelfasen onderscheiden. Hierover worden drie beweringen gedaan.
1. Het cytoplasma van de zenuwcel krijgt tijdens de actiefase gedurende heel korte tijd een negatieve lading ten opzichte van de buitenkant.
2. Tijdens de herstelfase gaan K+-ionen de cel uit.
3. Tijdens de herstelfase kan het celmembraan gedurende korte tijd geen impulsen geleiden.
Welke bewering(en) is (zijn) juist?

1. Alleen de bewering 1 en 2
2. Alleen de beweringen 1 en 3
3. Alleen de beweringen 2 en 3
4. De beweringen 1, 2 en 3.

Zet in de goede volgorde:
a. De neurotransmitter wordt afgegeven.
b. De synaptische blaasjes gaan naar het celmembraan.
c. De impuls komt aan bij de synaps.
d. De synaptische blaasjes openen.
e. De neurotransmitter wordt afgebroken.
f. De impuls gaat verder over de tweede cel.