6.3 + 6.4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Eerste verdedigingslinie

Extern, aspecifiek (=niet-specifiek):

• Mechanische afweer :
  huid, slijmvliezen
  
  

       

• Chemische afweer:
  zoutzuur in maagsap, pH huid

*(huid heeft ook rol bij thermoregulatie, bescherming tegen uitdroging en UV-licht)

Tweede verdedigingslinie:

Afweer door het immuunsysteem (witte bloedcellen) 

• Aangeboren = (niet specifiek, tegen alle lichaamsvreemde stoffen)
  macrofaag/fagocyt* 
  
  
  
  
• Aangeleerd / verworven = (wel specifiek, je moet eerst ziek zijn geweest en geheugencellen aanmaken)

  B- en T-cellen 

6.2 Afweer

Cellulaire afweer

Humorale afweer

B-cellen maken antistoffen die binden aan ziekte-verwekkers

T-cellen prikken geïnfecteerde lichaamscellen kapot

Pokken (variola)

Pokken (variola)

In Nederland is 1823 'pokkenbriefje in gevoerd'.  In 1857 weer afgeschaft, maar na uitbraak 1870 met ±23.000 doden weer ingevoerd.

Wereld in 1980 pokkenvrij volgens WHO

Immuniteit

Hoe kan dit?

Immunisatie (= weerstand opbouwen tegen ziekteverw.)	Natuurlijk	Kunstmatig
Actief	Normaal ziekte doorlopen en (B- en T-) geheugencellen opbouwen	(opzettelijk) gevaccineerd worden met alleen antigeen of verzwakte ziekteverwekker
Passief	Antistoffen binnenkrijgen	Antistoffen binnenkrijgen

Voorbeelden? Waarom nodig?

6.3 Immuniteit

Maak opdrachten 

14 t/m 24 

De meeste daarvan zijn echt heel snel te maken nu

Daarna start 6.4

13.4   Transplantatie en bloedtransfusie

Thema 13 Afweer

Leerdoel

Je kunt beschrijven welke problemen door antigenen kunnen ontstaan bij transplantaties en bloedtransfusies.

Orgaandonatie

Orgaantransplantatie betekent dat je "kapotte" orgaan vervangen wordt door een ander orgaan. Hier zijn orgaandonaties voor nodig.

Helaas zijn er nog steeds te weinig orgaandonoren en overlijden er mensen omdat er geen donororgaan beschikbaar is.

De nieuwe donorwet

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

De eerste kamer heeft inmiddels beslist en de nieuwe donorwet is in werking getreden op 1 juli 2020

Afstotingsreacties

Menselijke cellen hebben ook antigenen.                              (= het HLA-systeem)

Hierdoor kunnen jouw lymfocyten je lichaamseigen cellen onderscheiden van lichaamsvreemde cellen (van het donororgaan). 

T-cellen: vernietigen de cellen van het donororgaan

B-cellen: acute afstoting door gevormde antistoffen

Medicijnen: onderdrukken de afstotingsreactie
                                                                                                       (Human Leukocyte Anitgen)

Wat is HLA?

Het HLA zijn de antigenen op lichaamscellen van mensen.

Welk type HLA je hebt is erfelijk bepaald. 

Familieleden hebben dus vaak overeenkomsten.

Verdeling bloedgroepen

Hoe bepaal je of bloed gaat klonteren?

1. welke antistoffen heeft de ontvanger?   (antistof A of B of allebei of niets)

2. welke antigenen heeft de donor? (A of B of allebei of niets)

3. als er twee op elkaar passen kan er geen bloedtransfusie plaatsvinden (wat dan is er klontering van het donorbloed)

De regel is: De ontvanger mag géén antistoffen in het plasma hebben tegen het antigeen op de bloedcellen van de donor.

Resusfactor - ontdekt bij apen

Resusbaby

• Een resusnegatieve moeder kan in verwachting zijn van een resuspositief kind.
  
• Bij de eerste zwangerschap levert dat geen problemen op.
• Bij bevalling: contact tussen bloed moeder en kind -> moeder maakt anti-resus en geheugencellen.
  
• Bij tweede zwangerschap: anti-resus door placenta naar foetus -> bloedafbraak bij het kindje.
  

Resusfactor

In deze afbeelding is te zien wat er gebeurt als een vrouw in verwachting is van een resuspositief kindje.