TH5 - les 1 - BS 5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Basisstof 5

leerdoel van vandaag:

• Toepassen: Na deze les kun je je de begrippen, signaalstoffen, koppelen aan de termen fototropie, geotropie, mechanische afweer, chemische afweer en indirecte afweer

• Reproduceren: Na deze les kun je beschrijven hoe wortels en stengels beïnvloed worden door de zwaartekracht (geotropie) en licht (fototropie).

• Toepassen: Na deze les kun je beschrijven hoe een plant zich kan verdedigen in een bepaalde situatie en welk type afweer de plant daarvoor kan inzetten.

vandaag

planten

•  kort herhaling planten cel vs dierlijke cel
• ontkiemen en de rol van auxine
• opdracht 39-42 maken + nabespreken
• hoe planten zich beschermen
• ethyleen
• nabespreken + opdrachten 44-46 maken

begrippen van vandaag:

signaalstoffen

fototropie

geotropie

mechanische afweer

chemische afweer

indirecte afweer

biologiepagina.nl

eerst even terug naar de basis...

Dierlijke cellen

• Celmembraan: dun vliesje dat inhoud cel scheidt van omgeving
• Cytoplasma: water met opgeloste stoffen, waarin organellen zweven
• Celkern: organel, regelcentrum van cel, bevat DNA
• Kernmembraan: vliesje dat kernplasma in celkern houdt

Plantaardige cel

• Vacuole: blaasje met vocht (water en opgeloste stoffen, kleurstoffen)
• Plastiden: organel, bladgroenkorrels,  kleurstofkorrels en zetmeelkorrels
• Celwand: stevig laagje om cel heen, is gemaakt van tussencelstof

verschil planten cel - dierlijke cel

wel in planten cel niet in dierlijke: 

vacuole

celwand

chloroplasten

BiNaS 79 B en C

filmpje

hoe ontkiemt een boon? 

welke richting gaan de wortels en de stengel?

ontkiemen

Hoe weet de boon welke kant de wortels op moeten groeien? 

Hoe weet de boon welke kant de stengel op moet groeien? 

Wat is daar voor nodig?

signaalstoffen -> auxine 

• bevorderd rekbaarheid plantencel
• fototropie -> stengelgroei beïnvloed door licht 
• geotropie -> stengelgroei beïnvloed door zwaartekracht

Auxine

• Auxine door zwaartekracht in onderkant stengel, waardoor deze naar boven groeit
• Licht vermindert aanmaak auxine
• Auxineconcentratie lager aan belichte zijde
• Belichte zijde groeit langzamer
• Stengeltop groeit richting licht
• In wortel andersom

auxine

in de stengel: 

auxine bevorderd rekbaarheid celwanden en lengtegroei dmv celstrekking.

auxine gaat dmv zwaartekracht naar de onderkant van de stengel.

celstrekking zal dus aan de onderkant van de stengels sneller gaan dan aan de bovenkant. 

worteltop reageert tegenovergestelde: 

hogere auxine concentratie = remming celstrekking 

hierdoor groeit wortel omlaag. 

Fototropie

Geotropie

filmpje: Auxine 

waarom groeit een plant naar het licht? 

Waardoor groeit een stengeltop naar het licht toe?

auxine in wortel en stengel

Even aan de slag nu:

opdrachten 39 -42 

Welke conclusie kan je trekken t.a.v. zwaartekracht, licht en groeirichting?

1. Licht beïnvloed de groeirichting van de wortel.
2. Licht beïnvloed de groei van de stengel.
3. De zwaartekracht speelt een belangrijke rol bij de groei van de wortel.
4. De zwaartekracht speelt een belangrijke rol bij de groei van de stengel.

Aan welke zijde is bij een horizontaal geplaatste stengeltop de auxineconcentratie het hoogst? En aan welke zijde bij een horizontaal geplaatste worteltop?

1. stengeltop: bovenzijde worteltop: onderzijde
2. stengeltop: onderzijde worteltop: onderzijde
3. stengeltop: bovenzijde worteltop: bovenzijde
4. stengeltop: onderzijde worteltop: bovenzijde

In een experiment wordt een ander plantje uitsluitend van de rechterkant belicht. Na enige tijd ziet dit plantje er uit zoals getekend in de bron.
Drie leerlingen trekken uit dit resultaat een conclusie:
Leerling 1: licht bevordert de celdeling.
Leerling 2: licht bevordert de celstrekking.
Leerling 3: licht remt de celstrekking.

Welke leerling heeft een juiste conclusie getrokken?

1. leerling 1
2. leerling 2
3. leerling 3

Bescherming

hoe kunnen planten zichzelf beschermen? 

Bescherming

hoe kunnen planten zichzelf beschermen? 

• haren
  
• stekels
  
• doorns 
  
• aanmaak stoffen
  
• sluiten huidmondjes
  
• regulatie CO2 / O2 
  

Bescherming

hoe kunnen planten zichzelf beschermen? 

• haren
  
• stekels
  
• doorns 
  
• aanmaak stoffen
  
• sluiten huidmondjes
  
• regulatie CO2 / O2 
  

mechanische afweer

chemische of indirecte afweer

indirecte afweer

Bescherming

• Mechanisch: haren, stekels, doorns
• Chemisch: stoffen die niet lekker of dodelijk zijn
• Indirect: lokstof die natuurlijke vijand aantrekt

mechanische afweer

indirecte afweer

plant lokt natuurlijke vijand van belager

stomata sluiten bijv. tegen pathogenen

chemische afweer

gifstoffen 

• nicotine, cafeine

smaak stoffen

•  bitter

indirecte afweer

• lokken natuurlijke vijand van belager

ethyleen / etheen

gas dat de rijping van vele fruit en groentes stimuleert

pectine zorgt voor stevigheid in onrijp fruit

ethyleen zorgt voor toename enzymen zoals amylase en pectinase

pectinase breekt pectine af --> gevolg zacht fruit met andere      

                                                                   geur en kleur.

Ethyleen

filmpje

Let op hoe planten zichzelf kunnen verdedigen. 

Bananen die je in Nederland koopt, zijn in het land van herkomst groen geplukt.
Waardoor is dit onrijpe fruit toch rijp geworden?

1. Door toevoeging van ethylenase.
2. Door toevoeging van methaan.
3. Doordat (gecontroleerd) ethyleen aan de bananen wordt toegevoegd.
4. Doortoevoeging van stikstof.

Rijp fruit stimuleert op zijn beurt de vorming van nog meer ethyleen. Hoe wordt een dergelijk proces ook wel genoemd?

1. negatieve terugkoppeling
2. positieve terugkoppeling
3. indirecte omgekeerde terugkoppeling
4. directe omgekeerde terugkoppeling

Waardoor rijpt fruit sneller tussen ander fruit?

1. Door de sappen die ze uitzweten.
2. Door dat ze isoleren en het daar kouder is.
3. De zwaartekracht is daar groter.
4. Rijp fruit vormt ethyleen.

Waarom worden rijpe vruchten sappiger?

1. Doordat ethyleen verminderd de aanmaak van amylase waardoor de osmotische waarde afneemt en de vrucht meer vocht vasthoudt.
2. Water wordt uit de lucht opgenomen.
3. Doordat ethyleen bevordert de aanmaak van amylase waardoor de osmotische waarde toeneemt en de vrucht meer vocht vasthoudt.
4. Bij oxidatieve fosforylering komt water vrij wat in de vacuole wordt opgeslagen.

Feedback time

Graag het formulier op de classroom invullen.

Alvast bedankt! 

Maak de tijd vol!

opdrachten 44 - 46

lees bs 1