T5B4 en 5 - Voortplanting en signaalstoffen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Basisstof 5: 

Reageren op de omgeving

Basisstof 5

Je kunt beschrijven hoe planten met behulp van signaalstoffen reageren op interne en externe signalen

Ken je al manieren van planten om te interacteren met hun omgeving? Schrijf ze hier op!

Twee signaalstoffen: 

Auxine en etheen

Auxine

• Licht vermindert aanmaak auxine
• Auxineconcentratie lager aan belichte zijde
• Belichte zijde groeit langzamer
• Stengeltop groeit richting licht
• Auxine door zwaartekracht in onderkant stengel, waardoor deze naar boven groeit
• In wortel andersom

Deze planten (verschillende bloemen, radijs en broccoli) zijn binnen gekweekt. Na het omdraaien van de plantenbakken is gedurende twee uur gefilmd om te zien hoe de planten weer naar het licht buigen.

Waarom draaien deze planten van groeirichting?

Groeirichting van stengels en wortels

wordt beinvloed door...

• Fototropie (tropein (Grieks) = wenden, draaien)
  
  
• Geotropie 

Auxine

• Signaalstof
  
  
• Werkzaam in stengeltoppen en worteltoppen.
  
  
• Auxine stimuleert rekbaarheid van de celwand in stengels. 
  
  
• Meer rekbaarheid = meer celstrekking
  
  
• Licht remt de aanmaak van auxine.

Fototropie - stengel

• Licht remt de auxine productie.
  
  
• In de stengel geldt: auxine concentratie hoger = meer celstrekking.
  
  
• Dus: de stengel "groeit" in de richting van het licht. 
  
  
• Positieve fototropie

Fototropie - wortel

• Wortels reageren tegenovergesteld aan stengels, op auxine.
  
  
  
• In wortels geldt: auxine concentratie hoger = remming van de celstrekking.
  
  
• Negatieve fototropie: de wortel "groeit" van het licht af. 

Geotropie - stengel

• Als een stengel horizontaal ligt:
  
  
• Auxine zakt door zwaartekracht in onderkant van de stengel.
  
  
• Auxine stimuleert celstrekking in stengels.
  
• Waardoor deze naar boven groeit.
  

Geotropie - wortel

• Auxine door zwaartekracht in onderkant van de wortel.
  
  
• Waardoor deze naar beneden groeit.
  
  
• Positieve geotropie.

Waarom zijn de bananen krom?

Waarom zijn de bananen krom?

Fototropie

Geotropie

Welk proces zien we in situatie A?

1. Negatieve geotropie
2. Positieve geotropie
3. Negatieve fototropie
4. Positieve fototropie

Welk proces zien we in situatie B?

1. Negatieve geotropie
2. Positieve geotropie
3. Negatieve fototropie
4. Positieve fototropie

Welk proces zien we in situatie C?

1. Negatieve geotropie
2. Positieve geotropie
3. Negatieve fototropie
4. Positieve fototropie

Onder invloed van licht bevindt zich aan zijde 1 meer auxine.
Hierdoor vindt er meer ................. plaats aan zijde 1 en zal de plant richting het licht groeien.

1. celstrekking
2. celdeling
3. cel differentiatie
4. cel cyclus

Fruit rijping

• Onrijp fruit bevat pectine (polysacharide) 
  
  
• Werkt als een soort lijmstof tussen plantencellen.
  
  
• Onrijp fruit is daardoor hard, wat ontwikkeling van de zaden beschermt. 

Fruit rijping

• Als de zaden voldoende zijn ontwikkeld... 
  
  
• Fruit gaat etheen afgeven. 

Fruit rijping

Door etheen...

• Vorming van enzymen die zorgen voor kleur- en geurverandering. 
  
  
• Omzetting van zetmeel en zuren in suikers.
  
  
• Zachter worden van vruchtvlees door pectinase.

Ethyleen

Bescherming

• Mechanisch: haren, stekels, doorns
• Chemisch: stoffen die niet lekker of dodelijk zijn
• Indirect: lokstof die natuurlijke vijand aantrekt

Bescherming

Mechanisch: haren, stekels, doorns

Chemisch: stoffen die niet lekker of dodelijk zijn, zoals nicotine, cafeïne. 

Indirect: lokstof die natuurlijke vijand aantrekt

• Bouw planten
• Meristemen, groeipunten
• Houtvaten en bastvaten, cambium, jaarringen
• Transport door houtvaten en bastvaten, capillaire werking, worteldruk, waterpotentiaal
• Huidmondjes
• Assimilatie en dissimilatie, beperkende factor
• Geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting, bestuiving, bevruchting, stekken, enten, weefselkweek
• Auxine, fototropie en geotropie, ethyleen

Aan de slag!

Wat?	Aan de slag met basisstof 5: kennis en inzicht.
Klaar?	Ben je al klaar met de andere basisstoffen van dit hoofdstuk? Dan kun je aan de slag met de examentraining van hoofdstuk 11 (en 10)

Aan de slag!