Palliatieve sedatie
1 / 39
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Hoe vaak hebben jullie het afgelopen jaar palliatieve sedatie toegepast?
A
Geen enkele keer
B
1-5 keer
C
6-10 keer
D
Meer dan 10 keer
Slide 3 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 4 - Tekstslide
Doel hiermee is lijden verlichten. Doel is niet om het leven te bekorten. De mate van symptoomcontrole bepaalt de dosering.
Palliatieve sedatie valt onder normaal medisch handelen. Dit is aan de orde in de laatste levensfase, wanneer de dood al op redelijk korte tijd verwacht wordt.
Slide 5 - Tekstslide
Sedatie tot moment van overlijden
Slide 6 - Tekstslide
Sederen tot het moment van overlijden wordt verwacht. Geen kunstmatige toediening van vocht/ voeding.
Overlijden kan langer kan duren met andere complicaties als gevolg, zoals oedeem, ascites, bronchiale secretie (reutelen), verhoogde urineproductie en incontinentie.
Hoeveel procent van de patiënten krijgen bij hun sterfbed krijgen bij benadering continue sedatie?
A
10%
B
5%
C
25%
D
15%
Slide 7 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Voorwaarde van korte levensverwachting niet van toepassing
Pomp niet per sé noodzakelijk
Slide 9 - Tekstslide
Als er een reële kans is op een acute situatie (bv bij longca een longbloeding), dan dient deze medicatie voorhanden te zijn zodat dit snel gegeven kan worden.
zie ook handreiking bij risico op een acute massale longbloeding van iknl
Slide 10 - Tekstslide
overlijden wordt op redelijk korte termijn, dat wil zeggen binnen één tot twee weken verwacht. Deze randvoorwaarde wordt in de praktijk als problematisch ervaren.
- 1 of meer onbehandelbare ziekteverschijnselen (refractair symptoom = geen van de conventionele behandelingen (voldoende snel) effectief zijn en/of deze behandelingen gepaard gaan met onaanvaardbare bijwerkingen.).
Wat zijn de meest voorkomende refractaire symptomen?
Slide 11 - Open vraag
Pijn, dyspnoe en delier zijn de meest voorkomende refractaire symptomen, die in de praktijk aanleiding geven tot het inzetten van palliatieve sedatie. Ernstige vormen van misselijkheid en braken komen ook, maar minder vaak voor.
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 14 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Hoe schat je dit in?
Richtlijn: als er meer kenmerken van de stervensfase zijn waar te nemen, mag worden aangenomen dat de patiënt dichter bij het onafwendbare overlijden komt. Meest kenmerkend: niet of nauwelijks meer zelf drinken of eten, cachectisch, vermoeid, verzwakt, veelal bedlegerig, soms suf en gedesoriënteerd. Het gaat om de waarneming dat voornoemde tekenen zichtbaar(der) worden en er dus sprake is van een stervende patiënt. Daar moet de aandacht van de arts naar uitgaan.
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Hoeveel procent van de patiënten overlijdt na start van continue sedatie binnen 24 uur?
A
47%
B
15%
C
2%
D
84%
Slide 17 - Quizvraag
ook 47% overlijdt binnen 1-7 dagen en 4% overlijdt binnen 1-2 weken.2% overlijdt >2weken na start. Wellicht kunnen we hieruit concluderen dat we de indicatie voor palliatieve sedatie wat aan de late kant stellen.
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Komt dhr Pietersen in aanmerking voor palliatieve sedatie?
A
Ja
B
Nee
Slide 19 - Quizvraag
Ja, omdat hij een delier heeft en dit niet voldoende met haloperidol te behandelen lijkt en omdat het overlijden binnen 1-2 weken te verwachten is.
Kan existentieel lijden een refractair symptoom zijn zijn voor palliatieve sedatie?
A
Ja
B
Nee
Slide 20 - Quizvraag
Ja, als dit niet meer te verlichten met bijvoorbeeld communicatie of spirituele ondersteuning. Het gaat hierbij om de zinloosheid van het bestaan in het perspectief van een overlijden dat binnen één tot twee weken wordt verwacht. Er moet dus sprake van een ernstige lichamelijke aandoening zijn.
Moet voor start van palliatieve sedatie een deskundige arts worden geconsulteerd?
A
Ja
B
Nee
Slide 21 - Quizvraag
Er is geen voorwaarde dat voorafgaand aan een beslissing tot palliatieve sedatie altijd een deskundig arts moet worden geconsulteerd. Wanneer een arts twijfels heeft over zijn eigen deskundigheid of problemen ervaart bij de afwegingen om palliatieve sedatie te starten (met betrekking tot indicatie, de levensverwachting en zorgvuldige uitvoering), dan is het de professionele norm altijd om tijdig de juiste deskundige te consulteren.
Een VS/PA/BA consulteert altijd een SO.
Slide 22 - Tekstslide
Als regel: arts is aanwezig. Bij voorkeur wordt dit vantevoren besproken, almede de evaluatiecriteria
Symptoomcontrole/ comfort patiënt bepaalt de dosering (niet de mate van bewustzijn)
Arts komt dagelijks langs: krijgen wij dat voor elkaar?
Slide 23 - Tekstslide
Wat als het moeilijk gaat? check toedieningsweg! let op blaasretentie, obstipatie, nicotine onttrekking (nicotine pleister + hebben ook hogere dosering midazolam nodig). Ook hogere dosering midazolam nodig bij patienten, antipsychotica, anti epileptica en antidepressiva.
Daarna kan sedatie met andere middelen, zoals levomepomazine of propofol worden overwogen. Voor dit laatste middel zou je een client naar het ziekenhuis moeten sturen.
Pompstand is onafhankelijk van hoeveelheid bolus, deze blijft 5mg!
Slide 24 - Tekstslide
Belangrijk aandachtspunt is dat een deel van de patienten na ongeveer 3 uur minder comfortabel wordt. Het is dan te verkiezen om midazolam om de 3 uur te doseren in plaats van het verhogen van de dosering per gift om de 4 uur. Dit ivm de korte halfwaardetijd van midazolam van 1,5-2,5 uur;
rectale toediening van diazepam heeft echter wel belangrijke praktische en farmacologische bezwaren en zal daarom slechts bij uitzondering worden toegepast;
Slide 25 - Tekstslide
Anti emetica: op moment dat patient braakt zal dit niet stoppen door sedatie, dus in zijligging sederen.
Corticosteroiden: bij levensverwachting >36 uur (halfwaardetijd dexamethason) dan zinvol continueren, anders cortico ontrekkingsdelier (addisons crisis) en ten gevolge daarvan hinderlijke symptomen.
Anti epileptica staken omdat midazolam ook anti epilepticum werkt.
Antipsychotica continueren als delier het refractaire symptoom is. Onbehandeld delier leidt tot moeizamere sedatie.
Diuretica afhankelijk van hoeveelheid. Als iemand vanwege hartfalen hoge dosering diuretica: deel continueren om dyspnoe klachten te voorkomen, is vaak effectiever dan opiaten.
Bij stoppen antidiabetica: zinvoller bij klachten toenemende sufheid/dorst/onrust glucose controleren of er geen hyperglycemie speelt.
Laxantia continueren, echter ook in achterhoofd houden dat patient die geen orale intake meer heeft nog dagen ontlasting kan produceren. Daarom kan het zinvol zijn om te blijven laxeren.
Slide 26 - Tekstslide
Refractair symptoom noteren waartoe met palliatieve sedatie is gestart
Slide 27 - Tekstslide
Refractair symptoom noteren waartoe met palliatieve sedatie is gestart
Slide 28 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 29 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Welke vorm van sedatie is het meest aangewezen?
A
Continue sedatie
B
Acute sedatie
C
Intermitterende sedatie
Slide 30 - Quizvraag
C. Door het opstarten van een intermitterende sedatie kan er een time out gecreeerd worden. natuurlijk moet patiente ook een verblijfscatheter krijgen om te proberen hierdoor meer rust te creeeren.
Hoe hoog doseer je de pompstand?
A
bolus 10mg, pomp 1,0 mg midazolam/uur
B
bolus 15mg, pomp 1,5mg midazolam/uur
C
bolus 5mg, pomp 0,5 mg midazolam/uur
Slide 31 - Quizvraag
B is goed. Patiënte heeft slechts een half uur effect gehad op de reeds gegeven bolus van 10 mg. Daarom is het verstandig om nu hoger te doseren.
Slide 32 - Tekstslide
Refractair symptoom noteren waartoe met palliatieve sedatie is gestart
Slide 33 - Tekstslide
Ook wordt in de richtlijn een hoofdstuk gewijd over informatievoorziening richting de zorg, zodat multidisciplinair als team kan worden opgetrokken.
Slide 34 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Welke medicatie kun je een patient als dhr de Vries het beste geven als hij een massale longbloeding krijgt?
A
Midazolam
B
Morfine
C
Midazolam en morfine
Slide 35 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
In welke dosering geef je bij voorkeur de midazolam?
A
10-15mg s.c.
B
25-30mg s.c.
C
45-50mg s.c.
Slide 36 - Quizvraag
Dyspnoe
Bij opioïdnaïeve patiënt 20 mg morfine s.c. of i.v.
Bij opioïdgebruik 1/3 van de (equianalgetische) dagdosering s.c. of i.v.
Angst/onrust
Midazolam 15 tot 30 mg, bij voorkeur s.c., evt. i.v.( indien toedieningsweg aanwezig).
Kies voor 30 mg bij dreigende acute verstikking en/of eerder benzodiazepinegebruik.
Bij s.c. toediening van 30 mg (=6 cc) kan op 2 plaatsen 15 mg gespoten worden.
Alternatief: 15 mg midazolam intranasaal 2,5 mg/dosis, 3 doses per neusgat. Niet geschikt bij bloeding uit neus.
Slide 37 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 38 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 39 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
