VOC en WIC (leerdoel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

Goedemorgen 2A

Zorg dat je spullen alvast klaarliggen.

Vorige les (3 min. duo)

• Moedernegotie 
  
• Informatie -stapelmarkt
• Nijverheid
• Handelskapitalisme

De Oost en de VOC (3.3)

Leerdoelen

Je legt uit waarom de VOC werd opgericht en hoe deze werkzaam was.

Je legt uit waarom de WIC werd opgericht en hoe deze werkzaam was.

Je legt wat de keerzijde was van de werkwijze van de VOC en de WIC.

De VOC

• Kamers (afdelingen)
• Heren XVII
• handelsmonopolie 
• aandelen
• Inter-aziatische handel

De Republiek en de VOC:

• De Republiek kent dus vooral een Gouden Eeuw door (graan en hout)handel op de Oostzee, maar bekender is de overzeese wereldhandel van bedrijf (compagnie) de V.O.C (Verenigde Oost-indische Compagnie).                             De VOC- schepen varen naar Oost-Indië (zeg maar Azië). Er waren al veel compagnieën uit De Republiek die naar

 Oost-Indië voeren, gevolg is veel concurrentie waardoor weinig winst werd gemaakt. Daarom wordt de VOC in 1602 opgericht die van de Republiek een monopolie-positie krijgt (het alleenrecht, geen concurrentie). Dit betekent ook dat de VOC zonder goedkeuring van de regering van de Republiek zelf forten mag bouwen, oorlogen voeren, verdragen sluiten en veroverde gebieden mag besturen. 

• Om de VOC op te richten is veel geld nodig. Om aan dit geld te komen is het voor iedereen mogelijk geld in de VOC te steken. Wie dat doet, krijgt een betaalbewijs - een aandeel. Maakt de VOC. winst? Dan krijg je ook een deel van de winst. Maak de VOC verlies? Dan moet je extra bij betalen. Ruim 1100 mensen durven een gok te wagen om een aandel van de VOC te kopen. 

    Gevolg: De VOC is het eerste bedrijf ter wereld met aandelen!

• In Indië wordt gehandeld in specerijen (bv kruidnagel, cacao, nootmuskaat, foelie en peper(duur)). Deze exotische kruiden leveren in Europa veel geld op en worden gebruikt in de keuken, maar ook als geneesmiddel.

    De VOC heeft heel veel handelsposten  langs de kust, het hoofdkwartier is Batavia (nu: Jakarta) op  Java.

 De VOC is de eerste multinational (een bedrijf met vestigingen over meerdere landen) ooit ter wereld en groeit uiteindelijk uit tot het grootste bedrijf ter wereld! 

Inter-Aziatische

handel

Handelsfactorijen

Jan Pietersz. Coen 

WIC en Suriname (3.4)

Waar hield de WIC zich mee bezig en waardoor ontstond de trans-Atlantische Slavenhandel?

Begrippen:

WIC

trans-Atlantische slavenhandel

driehoekshandel

wereldeconomie

De WIC

1621: de West-Indische Compagnie 

• Handelsmonopolie
  
• Niet zo sterk als in de Oost: SP, PO, FR, ENG
• Oorlog en handel gingen samen.
  

1628: Piet Hein. veroverd de zilvervloot van Spanje

Ziekte en dood

20% van slaven overleefden de overtocht niet.

Sterfte was niet hoger dan sterfte bij scheepsbemanning:

- men wilde 'koopwaar' in leven houden.

Afrikanen besmetten de bemanning met Afrikaanse ziekten en werden zelf ziek van EU virussen.

Slavenmarkten

• De tot slaaf gemaakten die het overleefden werden verkocht op slavenmarkten
• Daar werden de tot slaaf gemaakten 'opgepoetst' om er goed uit te zien.
• Ze waren niet goedkoop: ongeveer 200 gulden. Dat zou tegenwoordig ongeveer €2000 zijn. Voor die tijd waren dit enorme bedragen.
• ...maar eigenlijk kocht je dus een mens voor een paar duizend euro...

Slaven

• Slaven waren duur = dus belangrijk om ze gezond te houden -> 20% overleefde overtocht niet = hetzelfde als de scheepsbemanning -> maakten elkaar ziek met ziektes.
• Op slavenmarkten werden slaven gebrandmerkt = eigendomsbewijs
• Constant nieuwe slaven nodig door wrede behandeling en inheemse en Europese ziektes.
  

Geen gewetensbezwaren

Weinig mensen tegen slavernij:

- katholieke en protestantse kerken waren niet tegen slavernij;

- ze beredeneerden dat mensen met donkere huiskleur geen ziel hadden en dus daarom niet als mens beschouwd hoefden te worden.

Dominee: slavernij is niet tegenstrijdig met de christelijke vrijheid.

Wereldeconomie

Vraag en aanbod over de hele wereld van invloed. 

Voorbeelden: thee in Europa (porselein), koffie, tabak, mode (kimono's). 

Gevolg? De kennis over de wereld werd steeds groter. 

De WIC- schepen varen in een driehoek. 

Bekijk eerst de 3 pijlen. Wat is er op het WIC- schip te vinden? 

Sleep de woorden naar het juiste WIC-schip:

Hierna: fimpje WIC (+ 2 min.)

goud

wapens

kleding

slaven

koffie

cacaco

tabak

suiker

drank

ivoor

Sleep de onderstaande woorden naar de juiste kolom, kies uit:

- VOC, of

- WIC, of

- VOC en WIC

VOC:

WIC:

VOC en WIC:

slavenhandel

monopolie

specerijen

aandelen

J.P. Coen

multinational

Spaanse schepen kapen

Fort Elmina

Batavia

driehoeks- handel

Piet Hein

kolonialisme

Doelendossier

Ga aan de slag met leerdoel 2 (VOC en WIC)

Maak van iedere categorie ten minste 1 opdracht.