Woordkunst (in sneltreinvaart)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Woordkunst (in sneltreinvaart)

• afmaken les 2
  
• les 3 helemaal
  
• les 4 helemaal
  

voorbeelden
beginrijm

voorbeelden
middenrijm

voorbeelden
eindrijm

voorbeelden
overlooprijm

Woorden met één lettergreep

Doel                                                          Kans                                                         Hoofd

Klank: oe                                                Klank: a                                                    Klank: oo

Rijmwoord 1: cool                              Rijmwoord 1: sjans                             Rijmwoord 1: groot

Rijmwoord 2: stoel.                           Rijmwoord 2: dans                             Rijmwoord 2: doof

Plein                                                         Zon

Klank: ei/ij                                              Klank: o

Rijmwoord 1: fijn                                Rijmwoord 1: kon

Rijmwoord 2: rijm                              Rijmwoord 2: som                                                         

Plein

Klank: ei/ij

Rijmwoord 1: fijn

Rijmwoord 2: rijm

Kans

Klank: a

Rijmwoord 1: sjans

Rijmwoord 2: dans

Zon

Klank: o

Rijmwoord 1: kon

Rijmwoord 2: som

Hoofd

Klank: oo

Rijmwoord 1: groot

Rijmwoord 2: doof

Woorden met twee lettergrepen:

Voorbeeld: brugklas – rugtas

Doelman

Klanken: oe, a

Rijmwoord 1: voetbal

Rijmwoord 2: broekzak

Fietsbel

Klanken: ie, e

Rijmwoord 1: freestyle

Rijmwoord 2: je ziet snel

Oplaad

Klanken: o, aa

Rijmwoord 1: opmaak

Rijmwoord 2: kapot gaat

Woorden met drie lettergrepen:

Voorbeeld: boekenkast - voedselbank

Rugdekking                                                                         Diploma

Klanken: u, e, a                                                                   Klanken: ie, oo, aa

Rijmwoord 1: de redding                                               Rijmwoord 1: diplomaat

Rijmwoord 2: Terschelling                                            Rijmwoord 2: je bent heel lief oma

Rijmwoord 3: beperking                                                Rijmwoord 3: je schiet nooit raak

                                                                                                  Rijmwoord 4: idolaat

Woorden met drie lettergrepen:

Voorbeeld: boekenkast - voedselbank

Nederlands

Klanken: ee, e, a

Rijmwoord 1: tegenstand

Rijmwoord 2: wegenwacht

Rijmwoord 3: tegen sprak

Koffiekan

Klanken: o, ie, e

Rijmwoord 1: sorry man

Rijmwoord 2: optie kan

Rijmwoord 3: toch niet dan

Woorden met drie lettergrepen:

Voorbeeld: boekenkast - voedselbank

Computer

Klanken: o, oe, e

Rijmwoord 1: opvoeder

Rijmwoord 2: rolstoeler

Rijmwoord 3: vals loeder

Eigen gedicht in je schrift

• Bedenk een onderwerp voor je gedicht.
  
• Teken een woordweb over dit onderwerp. 
• Schrijf bij jouw onderwerp minimaal vier associaties 
  
• Bedenk bij elk woord minimaal drie rijmwoorden.
  

Eigen gedicht in je schrift

• Bedenk een onderwerp voor je gedicht.
  
• Teken een woordweb over dit onderwerp. 
• Schrijf bij jouw onderwerp minimaal vier associaties 
  
• Bedenk bij elk woord minimaal drie rijmwoorden.
  

Je gedicht

• Gebruik in je gedicht minimaal drie soorten rijm.
  
• Schrijf met dit materiaal een gedicht van 16 regels (bars).
  

Je kunt gebruikmaken van de toolbox Rijmsoorten en de antwoorden die je hebt gegeven bij de opdrachten.

Overstap

We stappen nu over naar de presentatie van Blink, les 3

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Wat moest hij jou toch schenken?

Hij wist het antwoord niet te vinden

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

gepaard rijm

gebroken rijm

gekruist rijm

abab

aabb

abba

Gekruist rijm

Gepaard rijm

Omarmend rijm

Slagrijm

Ik ben dol op boeken

bij mij thuis vind je ze in alle hoeken

Op de tafel, naast de bank,

op het nachtkastje én zelfs op het aanrecht naast de snijplank

Ik ben dol op boeken

de hele dag door lees ik ze graag

soms lees ik vlug, soms gaat het traag

én soms dan mag ik nieuwe boeken uitzoeken

Ik ben dol op boeken

in de klas lees ik graag voor

de kinderen lezen graag zelf

maar soms dan lezen wij samen in koor

Een boek lees ik elke dag

soms met een traan, soms met een lach

daarna schrijf ik online een verslag

hopelijk gaan jullie dan ook overstag

   aabb    abba      abab     aaaa      abcbca  abcabc

Koppel de verschillende soorten rijm:

slagrijm

gebroken rijm

omarmend rijm

verspringend rijm

gepaard rijm

gekruist rijm

Je gedicht in je schrift

Pak het gedicht erbij dat je in de vorige les hebt geschreven.

Welk rijmschema heb jij gebruikt?

Verdeel je gedicht in strofen die passen bij jouw rijmschema.

Pas je gedicht zo aan dat je minimaal twee verschillende rijmschema’s gebruikt.

Overstap

We stappen nu over naar les 4

1. woordspeling
2. geen woordspeling

"Roken blijft een teer onderwerp."

1. woordspeling
2. geen woordspeling

Iedereen heeft recht op mijn mening.

1. woordspeling
2. geen woordspeling

Waarom gebruikt een schrijver woordspeling in zijn tekst?

1. Om de lezer op het verkeerde been te zetten
2. Om de lezer te vermaken - humoristisch effect geven aan de tekst
3. Om de lezer na te laten denken
4. Alle genoemde redenen

Op welke manier wordt er met 

woorden gespeeld in het filmpje?

Homoniem

Een homoniem is een woord dat je hetzelfde schrijft, maar een andere betekenis heeft:

spinnen: Je kunt een kat horen spinnen en spinnen zien lopen.

steel: Een pan heeft een steel, maar ik steel geen pan.

Synoniem

Een synoniem is een woord met dezelfde betekenis als een ander woord:

• voorbeeld - proef - monster
  
• proefwerk - toets - repetitie 
  

Antoniem

Twee woorden zijn elkaars antoniem als ze een tegengestelde betekenis hebben.

• helpen – belemmeren
  
• (laten) leeglopen - opblazen
  

Woorden die synoniemen zijn

Woorden die antoniemen zijn

zwak-sterk

ziek-gezond

razend-woest

brein-hersenen

traag-langzaam

netjes-slordig

afwezig-absent

present-absent

Wel of geen homoniem?

WEL

NIET

foto

haring

want

koper

spier

Sleep het juiste woord naar de juiste betekenis

Antoniem

Homoniem

Synoniem

Een woord wat ongeveer hetzelfde betekent

Een woord met meerdere betekenissen

Een woord wat hetzelfde klinkt, maar een andere betekenis heeft

Een woord wat het tegengestelde betekent

Andere stijlfiguren 

Anafoor: 

je creëert een ritme door steeds met dezelfde woorden een zin te beginnen. 

Epifoor: 

hetzelfde woord of zinsdeel wordt dan aan het eind van (bijna) iedere zin herhaald.

Zonder jou is alles in mijn leven killer. Zonder jou is alles plotseling veel stiller. Zonder jou is wat voorheen vertrouwd was, niet vertrouwd.

1. anafoor
2. epifoor

Een epifoor is een stijlfiguur:
een herhaling van woord(en)
...........................

1. in een omgekeerde climax
2. aan het begin van elkaar opvolgende zinnen
3. aan het einde van opeenvolgende zinnen
4. door een tekst heen

Je gedicht in je schrift

Pak je eigen gedicht.

• Bedenk bij drie woorden een synoniem.
  
• Bedenk nu bij drie woorden een antoniem.
  
• Verwerk deze zes woorden in jouw gedicht.
  
• Zitten er in jouw gedicht al homoniemen? 
• Vul je gedicht aan met twee regels waarin een homoniem met beide betekenissen gebruikt wordt.