werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

LESDOEL

Spelling van werkwoorden die geen persoonvorm zijn:

• je kent het verschil tussen bijoeglijk naamwoord, infinitief en onvoltooid en voltooid deelwoord
• je herkent dussen bijoeglijk naamwoord, infinitief en onvoltooid en voltooid deelwoord in een zin
• je kunt het bijvoeglijk naamwoord, infinitief, onvoltooid en voltooid deelwoord goed spellen

persoonsvorm (pv)

Een pv is een werkwoord (ww) in de zin.

Er moet altijd een pv in de zin staan.

1 werkwoord in de zin: dat ww is altijd de pv.

maar hoe vind je de pv bij 2 of meerdere werkwoorden in een zin???

Hoe vind je de persoonsvorm( PV)?

1. Door de zin in een andere tijd te zetten
2. Door de zin vragend te maken
3. Door de zin van aantal te veranderen
4. A,B en C zijn juist

hoe vind je de persoonsvorm?

- zin vragend maken; pv komt vooraan in de zin te staan

- tijdproef: maak de zin van tegenwoordige tijd<> verleden tijd

- getalproef: maak de zin van enkelvoud <> meervoud

Iedere klacht wordt serieus genomen.

Wordt iedere klacht serieus genomen?

Werd iedere klacht serieus genomen?

Worden alle klachten serieus genomen?

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

Wij hebben gisteren hardgelopen.

1. wij
2. Hebben
3. Hebben hardgelopen
4. gisteren

'In alle delen van de wereld willen mensen blijkbaar de Nederlandse taal leren.'

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

1. delen
2. willen
3. de Nederlandse taal
4. leren

De zorg voor je huisdier moet je niet onderschatten.
Wat is de persoonsvorm?

Kies de juiste vorm van de persoonsvorm. Dit paar schoenen … 300 euro.

1. kosten
2. kost

MEERDERE PERSOONSVORMEN

• Er kunnen meerdere persoonsvormen in één zin staan.
  

• Zet de zin in een andere tijd (tt<->vt). De werkwoorden die veranderen, zijn persoonsvormen. 

VOORBEELD: 

Omdat ik naar muziek luister, heb ik je vraag niet gehoord. (tt)  
Omdat ik naar muziek luisterde, had ik je vraag niet gehoord. (vt).  

Noteer de persoonsvormen:
Had ik jou al verteld, dat ik aan mijn knie geopereerd moet worden?

Samengestelde zinnen

- Een zin met meerdere persoonsvormen heet een samengestelde zin

- Een samengestelde zin heeft dus ook meerdere gezegdes(een gezegde bevat namelijk alleen de werkwoorden die bij elkaar horen)

- Een samengestelde zin heeft meerdere onderwerpen, want bij iedere persoonsvorm/gezegde hoort een onderwerp.

Noteer alle werkwoorden uit de tekst die ook persoonsvorm zijn.

Gebruiksaanwijzing 't-kofschip

Stap 1: Kijk naar de infinitief (het hele ww)

Stap 2: Haal -en van de infinitief af
Stap 3: Kijk naar de letter waar het ww nu mee eindigt

Stap 4: Staat deze letter in 't-kofschip?

Stap 5: Ja: dan eindigt het ww in de vt op een -t
                Nee: dan eindigt het ww in de vt op een -d

Hoe is de juiste spelling?
Waarom lui_ de pastoor de klokken?

Wat is de juiste spelling?
Plotseling wer_ het weer slecht.

Wat is de juiste spelling?
Het publiek juich_ , toen er werd gescoord

Vul de juiste spelling in.
Aanvaar_ jij een excuus altijd (aanvaarden)

Vul de juiste spelling in.
Mijn vader beste_e, vroeger niet veel tijd aan zijn huiswerk

Vul de juiste spelling in.
Toen wij de auto star_en, bars_e de voorruit

Andere werkwoorden in de zin

In een zin kunnen naast de persoonsvormen nog andere werkwoordsvormen staan.

Ik wil (ww = pv) graag op tijd komen (ww = infinitief),maar al pratend (ww, onvoltooid deelwoord) , 

heb (ww  = pv) ik de bus gemist (ww = voltooid deelwoord).

DE INFINITIEF

- is hetzelfde als het hele werkwoord

Onze bakker is heerlijke broodjes aan het bakken

Olifanten eten per dag wel 200 kilogram bladeren

Bijvoorbeeld

DE INFINITIEF

je krijgt de infinitief ook na 'te' (Hij staat zich te vervelen)

of na de werkwoorden gaan, kunnen, willen, zullen

Hij gaat elke zaterdag voetballen/zwemmen/schrijven/

Zij kan goed voetballen/tekenen/vloggen

Mijn vader wil nooit met me voetballen/spelen/koken

De Brazilianen zullen altijd blijven voetballen/dansen/etc

Voltooid deelwoord

Dit is een vorm van het werkwoord om aan te geven dat is voltooid (klaar/af) is. Op de basisschool heb je waarschijnlijk geleerd dat deze werkwoordsvorm vaak begint met ge-, be- en ver-.

Kijk maar eens naar de volgende voorbeelden:

- gedurfd, begonnen, verleerd

Wat is het juiste voltooid deelwoord?
Het was zo glad, ik ben wel drie keer.....(uitglijden)

1. uitgegleden
2. uitgeglijd
3. uitgeglijt

Hoe schrijf je het voltooid deelwoord?
Hij heeft haar (beschermen)

1. Beschermd
2. Beschermt

Geef het voltooid deelwoord van dweilen

1. gedweild
2. gedweilt

Wat is de juiste voltooid deelwoord?
Mijn kamer wordt.....(verven)

1. geverfd
2. geverft
3. gevervd
4. gevervt

Onvoltooid/tegenwoordig deelwoord

Onvoltooid/tegenwoordig deelwoord

5 werkwoordsvormen

Persoonsvorm tegenwoordige tijd 

Persoonsvorm verleden tijd 

Voltooid deelwoord 

Onvoltooid/tegenwoordig deelwoord

Infinitief (hele werkwoord) 

TT

VT  

VD

OD

INF

Vul de goede werkwoordsvormen in:

1. (houden) ... je broer van detectives of (herkennen) ... hij zich niet in politieagenten?

2. Ik (vinden) ... het plezierig als u de agenda een week voor de vergadering (versturen) ...

3. Mijn wang (bloeden) ... altijd als ik mij (snijden) ... tijdens het scheren.

4. Je (geloven) ... toch niet dat iedereen zo'n spellingsboek (bestellen) ...?

voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

De dief is gevlucht (voltooid deelwoord)

De gevluchte dief

Het boek is verouderd

Het verouderde boek

Dus: het voltooid deelwoord + e

voltooid deelwoord

onvoltooid deelwoord

infinitief

persoonsvorm verleden tijd

persoonsvorm tegenwoordige tijd

durvend

durft

durfde

durven

gedurfd

Sleep het werkwoord naar de bijbehorende werkwoordsvorm.

persoonsvorm tt hij-vorm

persoonsvorm tt wij-vorm

persoonsvorm vt enkelvoud

persoonsvorm vt meervoud

voltooid deelwoord

tegenwoordig deelwoord

vertelt

pestten

veranderd

zou

pesten

lezend

Vul het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord in:
(vluchten) De ............... dief

1. gevluchte
2. gevluchtte
3. gevluchten
4. gevluchtten

Vul het bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord in:
(redden) De ...... zwemmer

1. redde
2. geredde
3. gerede

De lerares Nederlands ontleedt eerst een paar zinnen op het smartbord als voorbeeld.

________

1. persoonsvorm
2. voltooid deelwoord

Vul de juiste spelling in:
De boer slach_ e die kippen zelf

Vul de juiste spelling in:
De geslach_ kippen werden hygiënisch bewaard