1.5 - Transport door membranen (A4)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 1 

Inleiding in de biologie

VWO 4

Thema 1 - Inleiding in de biologie

1.1 - Wat is biologie?

1.2 - Organen, weefsels en cellen

1.3 - Plantaardige en dierlijke cellen

1.4 - Celorganen

1.5 - Transport door membranen

1.6 - Natuurwetenschappelijk onderzoek

1.4 - Celorganen

[BINAS 79C]

Wat is de functie van het golgi-systeem in de cel?

1. zorgt voor intracellulaire vertering
2. produceren van eiwitten
3. vorm geven aan eiwitten en het verpakken van eiwitten in blaasjes
4. vervoeren van eiwitten door de cel

Waarvoor wordt in mitochondrium zuurstof gebruikt?

1. Vrijmaken stoffen voor processen in cel
2. Vrijmaken energie voor processen in cel
3. Vastleggen stoffen voor processen in cel
4. Vastleggen energie voor processen in cel

Door welk organel worden eiwitten gemaakt

1. Ribosomen
2. Golgi-systeem
3. Ruw Endoplasmatisch reticulum
4. Glad Endoplasmatisch reticulum

Welk organel is NIET betrokken bij eiwitsynthese

1. ribosomen
2. golgisysteem
3. endoplasmatisch reticulum
4. mitochondrium

Wat doet het endoplasmatisch reticulum?

1. hier zit het DNA
2. bewerkt de eiwitten tot ze de goede vorm hebben
3. deze doen zuurstof verbranden
4. transporteert eiwitten voor verdere verwerking

Wat is geen eigenschap of kenmerk van het endoplasmatisch reticulum?

1. Een doolhof van dubbele membranen
2. Standplaats voor ribosomen
3. Bestaat uit grote eiwitten
4. Maakt fosfolipiden

1.5 - Transport door membranen

Doelen bij deze paragraaf

Je kan uitleggen hoe transport van stoffen over het celmembraan plaatsvindt

Je kan uitleggen wat diffusie en osmose zijn en hoe osmose voor stevigheid van planten zorgt

Je kan concentraties in vloeistoffen berekenen 

Concentraties

9 g/L = 9 gram opgeloste stof in 1 liter oplossing

voorbeeld: 9 gram zout + 991 mL water

Ook geschreven als 0,9%

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Fosfolipiden: vetachtig -> andere vetachtige stoffen kunnen er daardoor doorheen (bijv. bepaalde hormonen)

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

Eiwitten: transportkanaaltjes

Voor elke stof een ander kanaal

Transport door het celmembraan

Celmembraan aan buitenkant dierlijke cel

Dubbele laag moleculen (fosfolipiden en eiwit) (Binas 79D, H2)

O2 en CO2 kunnen zo door het celmembraan heen: Diffusie

Kost geen energie (passief transport)

Van hoge concentratie naar lage concentratie (netto-transport)

Watertransport

Via 'waterkanaaltjes' (aquaporines) -> osmose (passief)

Van lage concentratie opgeloste deeltjes naar hoge concentratie

Hierdoor wordt de lage concentratie hoger en de hoge concentratie lager

Energie voor transport

Ionen (Na+, Cl-) en moleculen (glucose) hebben ook eigen transportkanaaltjes

Met concentratie mee (dus van hoge concentratie naar lage concentratie): passief transport

Tegen concentratie in (dus van lage concentratie naar hoge concentratie): actief transport

Membraantransport voor grote deeltjes

Endocytose: grote deeltjes (sommige moleculen) omringd door en 'verpakt' in celmembraan

Bijvoorbeeld witte bloedcellen of eencelligen

Membraantransport voor grote deeltjes

Exocytose: grote deeltjes aangemaakt in de cel

Transport via transportblaasjes (gemaakt in Golgi-systeem)

Versmelten met celmembraan

Osmose in plantaardige cellen

Plantencellen hebben celwanden - werken als een soort koffiefilter (permeabel)

Celmembranen laten niet alles door (selectief-permeabel)

Veel water in de cel -> celmembraan drukt stevig tegen celwand: turgor

Veel water uit de cel -> celmembraan laat los van celwand: plasmolyse

Osmotische waarde

Hypertonisch - oplossing met de hoogste osmotische waarde

Rode bloedcel in hypertonische omgeving geeft water af -> krimpt

Hypotonisch - oplossing met de laagste osmotische waarde

Rode bloedcel in hypotonische omgeving neemt water op -> zwelt op en barst

Osmotische waarde

Isotonisch - oplossing met gelijke osmotische waarde

Rode bloedcel in isotonische omgeving neemt evenveel water op als het afstaat -> stabiele situatie

Vragen?

Wat is een celmembraan?

1. laagje vet- en eiwitmoleculen om de vacuole
2. laagje vet- en eiwitmoleculen om de kern
3. laagje vet- en eiwitmoleculen om de cel

Deze cel(len) heeft(hebben) een celmembraan:

1. plantencel
2. dierencel
3. beide

Wat gebeurt er altijd bij diffusie?

1. deeltjes trekken elkaar aan
2. deeltjes verspreiden zich zo goed mogelijk
3. deeltjes verplaatsen zich door een celwand
4. alle antwoorden zijn goed

Wat is osmose?

1. Het passeren van een stof, bijv. zuurstof
2. Het passeren van een stof, bijv. water
3. Het passeren van de stoffen zuurstof en water
4. Het passeren van opgeloste stoffen

osmose is een vorm van

1. actief transport
2. passief transport

Wanneer treedt plasmolyse op in een plantaardige cel?

1. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof hoger is
2. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof lager is
3. Als de osmotische waarde van extracellulaire vloeistof gelijk is aan de cel

Passief transport van deeltjes (diffusie) is altijd....

1. met de concentratiegradiënt mee (van hoog naar laag)
2. tegen de concentratiegradiënt in (van laag naar hoog)

Een plantencel wordt in een hypertonische oplossing gelegd. Wat gebeurt er met deze cel?

1. de cel krimpt
2. de cel zwelt op
3. de cel verandert niet van vorm

Aan het werk

Opdrachten van 1.5 maken

Overslaan: 40, 41, 44, 45, 50

Extra oefening: 49, 56, 57

Voor volgende les: lezen 1.6