poëzie H4 all2
1 / 18
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4
In deze les zitten 18 slides, met interactieve quiz en tekstslides.
Lesduur is: 30 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
wat ga je vandaag leren?
Deze les krijg je vooral veel informatie over:
1. welke soorten rijm er bestaan: eindrijm, beginrijm, klinkerrijm.2. hoe je rijm kunt herkennen.
3. waar rijm in een gedicht kan staan
4. welke schema's van eindrijm er zijn.
De volgende les ga je deze kennis toepassen
Slide 2 - Tekstslide
soorten rijm
rijm= klankovereenkomst tussen woorden of lettergrepen die
niet te ver van elkaar staan
rijm naar plaats in het woord:
- alliteratie
- assonantie: vol rijm en rijk rijm
Slide 3 - Tekstslide
alliteratie= beginletterrijm >>
de beginletters van opeenvolgende woorden zijn dezelfde.
voorbeelden:
witte wolken waaien
wie wil wandelen,
weg
weliswaar wonderbaarlijk
of:
Liesje leerde Lotje lopen langs de lange Lindelaan
Slide 4 - Tekstslide
assonantie= klinkerrijm >>
Herhaling van de klank (van de klinkers dus) in het midden van de woorden, zonder dat het rijmt.
De woorden hebben dus gelijke klinkers in beklemtoonde lettergrepen.
Assonantie heet ook halfrijm of klinkerrijm.
voorbeelden:
Dromen over rovers.
Zweven en vergeten.
Mijn broertje vindt het gaaf om gade te slaan hoe de baby slaapt.
Slide 5 - Tekstslide
Volrijm
Bij volrijm is er sprake van gelijke klinkers en medeklinkers vanaf de laatste beklemtoonde klinker.
voorbeeld
Twittermania
Als vogels in een volière
twitteren wij erop los
voorbij de ruimtelijke barrière
in een vrolijke chaos.
onderstreepte klinker is beklemtoond.
Slide 6 - Tekstslide
rime riche of rijk rijm
Bij rijk rijm wordt een bepaald woord steeds herhaald. Dit kan exact hetzelfde woord zijn, maar ook twee verschillende woorden die precies hetzelfde klinken.
(hier: licht en ligt)
Liggen in de zon Hans Andreus
Ik hoor het licht het zonlicht pizzicato
de warmte spreekt weer tegen mijn gezicht
ik lig weer dat gaat zo maar niet dat gaat zo
ik lig weer monomaan weer monodwaas van licht.
Ik lig languit lig in mijn huid te zingen
lig zacht te zingen antwoord op het licht
lig dwaas zo dwaas niet buiten mensen dingen
te zingen van het licht dat om en op mij ligt
Ik lig hier duidelijk zeer zuidelijk lig zonder
te weten hoe of wat ik lig alleen maar stil
ik weet alleen het licht van wonder boven wonder
en ik weet alleen maar alles wat ik weten wil.
Slide 7 - Tekstslide
Rijm naar plaats in het gedicht
Binnenrijm >> als er binnen een versregel meerdere volrijmen
staan.
Eindrijm >> als het laatste woord van een versregel rijmt op
een laatste woord van één van de volgende
versregels.
De dichter kan eindrijm volgens een bepaald schema gebruiken. (zie volgende dia's)
Slide 8 - Tekstslide
Binnenrijm >>
als er binnen een versregel meerdere volrijmen staan
Het heet dus binnenrijm als twee of meer woorden in dezelfde zin op elkaar rijmen.
voorbeeld
Diep van kleur is de geur van
wilde tijm met binnenrijm.
Het klinkt en blinkt als zon en
maan die aan de hemel staan.
Slide 9 - Tekstslide
eindrijm >>
als het laatste woord van een versregel rijmt op een laatste woord van één van de volgende versregels.
De dichter kan eindrijm volgens een bepaald schema gebruiken. (zie volgende dia's)
Corona-poëzie door Joke van Leeuwen
"Als die venijnige A
ijzerenheinige A
virusjes die je niet ziet B
als die rond-hoppende C
in de war schoppende C
piepkleine stukjes verdriet B
weg zullen kwijnen D
en daarna verdwijnen D
dat nergens nog eén overschiet B
dan zal ik je kussen E
maar ja, ondertussen E
doe ik dat maar niet." B
Slide 10 - Tekstslide
eindrijm >>
gekruist rijm
A
B
A
B
voorbeeld
Morgenrood van Levi Weemoedt
De week begint pas. Het is
maandag kwart voor negen, A
en ik roer nu al zo
neerslachtig in m'n thee B
Maar ik zal sterk zijn: kijk!
daarbuiten schijnt de regen! A
En aan het venster piept de vleermuis vrolijk mee! B
Slide 11 - Tekstslide
eindrijm >>
gepaard rijm
A
A
B
B
Op het kerkhof
door Jan Hanlo
door Jan Hanlo
Ik zou hier wel gelukkig zijn A
om zomer en om zonneschijn A
wanneer ik jonger was – en niet B
te vol was van te veel verdriet B
Maar als ik jong was en nog klein A
dan zou ’k hier niet gekomen zijn A
want kinderen waarderen niet B
de stilte van dit vreemd gebied B
Hier lijkt de zon hun minder fijn A
en angstigheid is in hun brein A
voor ’t open graf waar ’t soms geschiedt B
dat men er oude beenderen ziet B
Maar ’k zou hier nu gelukkig zijn A
om vlinders en om zonneschijn A
wanneer ik anders was – en niet B
te vol was van te veel verdriet B
Slide 12 - Tekstslide
eindrijm >>
A
B
B
A
Ida Gerhardt
de ratten rennen langs de binten B
Zij scheurden spaanders van de plinten B
In kasten viel de kalk tot gruis A
Slide 13 - Tekstslide
eindrijm >>
verspringend
A
B
C
A
B
C
alleen en verloren en groot, B
met wuivende kruin, en 't geruis C
der winden door twijg en in blad A
dit lied van verlangen en nood B
is hoorbaar tot diep in het huis C
Slide 14 - Tekstslide
eindrijm >>
A
A
A
A
A
voorbeeld
Misschien heeft iemand op een dag
terwijl hij in een strandstoel lag
en wapperende vlaggen zag gedacht: ' hij zag' rijmt op 'die vlag'.
Ik maak een rijm en noem het een slag.
Slide 15 - Tekstslide
eindrijm >>
gebroken rijm
Van gebroken rijm is sprake als de 2e en de 4e regel rijmen, en de 1e en de 3e regel van de strofe juist niet.
Ook kunnen de 1e en de 3e regel rijmen, terwijl de 2e en de 4e regel dat niet doen.
Er hoeven binnen een vierregelige strofe dus maar twee regels op elkaar te rijmen.
bijvoorbeeld: A B C B - D E F E
voorbeeld
Ik denk niet vaak A
Ik denk niet gauw B
Maar als ik denk C
Denk ik aan jou B
Slide 16 - Tekstslide
wat heb je geleerd?
1. soorten rijm die er bestaan: eindrijm, beginrijm, klinkerrijm.
2. hoe je rijm kunt herkennen.
3. waar rijm in een gedicht kan staan
4. welke schema's van eindrijm er zijn.
De volgende les ga je deze kennis toepassen
Slide 17 - Tekstslide
wat wil je nog weten?
