oefenvragen cellen + theorie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

herhalen thema 2

met oefenvragen

Lees eerst de tekst en maak vervolgens de vragen.

Kom je er niet uit? lees de theorie of vraag hulp aan de docent.

DNA vs RNA

Vier verschillende stikstofbasen: Adenine (A), Thymine (T), Cytosine (C), Guanine (G)

Combinaties A=T en C≡G (baseparing)

De ene streng is complementair aan de andere

DNA

Mitose

BINAS 76B1

eiwitproductie

van de template/matrijsstreng moet RNA gemaakt worden

de RNA streng lijkt dan op de coderende streng.

Eiwitproductie

1. Eiwitproductie begint in de celkern. Een stukje DNA bevat de bouwinstructie voor een eiwit. 

2. Dit stukje wordt gekopieerd in de vorm van een RNA molecuul (transcriptie)

3. Via de kern poriën reist het RNA molecuul vervolgens naar het cytoplasma

4. Een ribosoom “leest” het RNA- molecuul en koppelt dan aminozuren aan elkaar volgens de bouwinstructie (translatie)

Transcriptie: DNA naar RNA

Een stuk DNA dat codeert voor één eiwit (eigenschap) is een gen.

De volgorde van stikstofbasen (A,T,C,G) in dat stuk DNA is de code voor het maken van het eiwit.

Eiwitten bestaan uit een keten van aminozuren. Er zijn 20 verschillende aminozuren. 

Als het eiwit moet worden gemaakt wordt eerst van het gen een kopie gemaakt --> RNA

Transcriptie: DNA naar RNA

- RNA is enkelstrengs

- RNA heeft Uracil (U) ipv Thymine (T) als stikstofbase

Tegenover de A wordt een U ingebouwd en tegenover T een A

Bij C een G en bij G een C.

Translatie: RNA naar eiwit

Het RNA verlaat de kern (via een kernporie) naar het cytoplasma en bindt aan een ribosoom.

Het ribosoom leest het mRNA in steeds 3 basen tegelijk (triplet/ codon).

Celmembraan

Fosfolipiden: hydrofiele kop (water aantrekkend) en een hydrofobe staart (waterafstotend). Cholesterol: stevigheid

Diffusie

Eiwitkanalen in membraan

Ionen

Water (deels)

Glucose

Eiwitten

Actief transport

Moleculen transporteren tegen het concentratieverval in

Diffusie door membraan

O2

CO2

Water (deels)

Testosteron (vetachtig)

Actief en passief transport

Endocytose

Osmose

Celdeling nodig voor 

Groei (nieuwe cellen)

Herstel (vervanging dode/ beschadigde cellen)

Instandhouding

Chromosomen

Aan het begin van de mitose wordt het DNA extra gespiraliseerd tot zichtbare (microscoop) chromosomen.

Voor de mitose zijn de chromatiden (tijdens de S-fase) verdubbeld (zuster chromatiden)

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

Mitose

BINAS 76B1

Controle van de celdeling

Regelgenen: maken eiwitten die processen in de cel zelf regelen, bijvoorbeeld de snelheid van celdeling.

Tijdens de celdeling vinden controles plaats. Is het DNA goed gekopieerd/ zijn alle chromosomen goed aan het spoelfiguur verbonden? Zo nee: gecontroleerde celdood (apoptose): er worden dan eiwitten gemaakt die er voor zorgen dat de cel sterft.

Controle van de celdeling

Als er een probleem is met de regelgenen (mutatie) die de snelheid van celdeling bepalen dan gaan cellen ongecontroleerd delen en ontstaat een tumor.

Een tumor is dus een groepje cellen dat ongecontroleerd groeit.

Controle van de celdeling

Een tumor is goedaardig als hij netjes omsloten is en langzaam groeit. Als hij snel groeit en omliggende weefsels binnendringt is een tumor kwaadaardig = kanker.

Als kankercellen losraken en via bloed/ lymfe in andere organen terecht komen en daar een tumor veroorzaken is dit een uitzaaiing.

Soms gaat de regeling van de celdeling mis:

Geef het juiste begrip bij de volgende omschrijving:
Druk van de cel op de celwand.

Drie reageerbuizen worden gevuld met oplossingen van keukenzout (NaCl) van verschillende concentraties. Buis 1 bevat een 0,2% NaCl-oplossing, buis 2 bevat een 0,9% NaCl-oplossing en buis 3 bevat een 1,7% NaCl-oplossing. In elk van deze buizen wordt een stukje van hetzelfde verse weefsel ondergedompeld. De stukjes weefsel zijn allemaal even groot en rood van kleur. Voordat ze in de buizen zijn gedaan, zijn ze eerst goed afgespoeld totdat ze geen kleurstof meer afgeven. Na een half uur wordt het experiment beëindigd. De oplossing in buis 1 is licht rood geworden. De oplossingen in buis 2 en 3 zijn kleurloos gebleven.

Welke leerling heeft gelijk?

1. Leerling 1 beweert dat de cellen in buis 3 groter zijn dan in buis 2.
2. Leerling 2 beweert dat de cellen in de buizen 2 en 3 een celwand hebben, zodat ze geen invloed ondervinden van het veranderen van de osmotische waarde van de omgeving.
3. Leerling 3 beweert dat de cellen in buis 2 groter zijn dan de cellen in buis 3
4. Leerling 4 beweert dat de cellen afkomstig zijn van planten

Vier leerlingen hebben ieder een tekening gemaakt van een geplasmolyseerde cel. In deze tekeningen stelt 1 de celkern, 2 de celmembraan, 3 de vacuolemembraan en 4 het cytoplasma voor.

vraag: In welke tekening zijn de onderdelen juist genummerd en is de ligging van de onderdelen juist weergegeven?

1. Cel A
2. Cel B
3. Cel C
4. Cel D

In het DNA van een bepaalde bacterie zit 16% adenine.
Hoeveel procent van het DNA bestaat uit G nucleotiden?

Je ziet enkele stappen uit de mitose. Zet deze stappen in de juiste volgorde

1

5

4

6

3

2

7

Er ontstaan nieuwe kernmembranen

De chromatiden worden uit elkaar getrokken

De cel groeit uit tot het oorspronkelijke formaat

DNA wordt gerepliceerd

De chromosomen spiraliseren

De chromosomen gaan in het midden van de cel liggen

De kernmembraan verdwijnt en chromosomen liggen los in de cel

Waar

Niet waar

Transportblaasjes kunnen zowel van binnen de cel naar buiten de cel
worden gebracht en andersom

transporteiwitten kunnen alleen voor actief transport gebruikt worden

Ribosomen lezen de chromosomen af tijdens het maken van eiwitten 

Een enzym is altijd opgebouwd uit aminozuren

osmose vindt alleen plaats door een semipermeabele wand

Watertransport
In het membraan van een cel bevinden zich aquaporines, ofwel waterkanaaltjes. Deze kanaaltjes staan open.

Wat gebeurt er als de cel in gedestilleerd water wordt gelegd?

1. Er stroomt water via passief transport de cel uit.
2. Er stroomt water via actief transport de cel in.
3. Er stroomt water via actief transport de cel uit.
4. Er stroomt water via passief transport de cel in.

Leg uit welk van de drie typen stamcelbronnen het minst gedifferentieerd is. (BINAS)

Eén van de ketens in het DNA-molecuul heeft de volgende structuur:
3’ A- T- A- C- T- A- T- A- G- A- A- C- A- T- A- G- G- A 5’ (keten 1)
Hoe ziet het volledige DNA-molecuul eruit? Geef de complementaire keten (dit is keten 2).

Uit hoeveel tripletten bestaat keten 1?
3’ A- T- A- C- T- A- T- A- G- A- A- C- A- T- A- G- G- A 5’ (keten 1)

De onderstaande DNA keten wordt van links naar rechts afgelezen door mRNA-polymerase . Dit stuk DNA begint zich midden in een Gen. Geef de aminozuurvolgorde van het eiwit dat hier uiteindelijk mee kan worden gemaakt. Laat zien hoe je aan je antwoord komt.
3' C - G- G- A- T- G- C- T- A- T- C- G- A- T- C- A- T- A 5'

Zou de volgende RNA-code het
begin of eind kunnen zijn van een eiwit?

RNA: UUGAUGAAUUGGCGA

Diffusie

actief transport

gefaciliteerd transport

passief transport

1. Eiwit komt in het inwendige van het ER.

2. Stukje DNA wordt overgeschreven tot RNA.

3. Een signaal komt in de kern: een deel van het DNA wordt actief.

4. Een ribosoom maakt het benodigde eiwit.

5. RNA gaat van de kern naar ribosoom.

6. Mitochondrium maakt energie voor eiwitproductie.

Bij wie verloopt de celcyclus van botcellen sneller; bij een baby of bij een volwassene? Leg je antwoord uit.

In welke fase(n) van de celcyclus zijn de chromosomen zichtbaar zoals in de afbeelding?

1. M-fase
2. S-fase
3. G1-fase
4. G2-fase

Cellen kunnen verschillende stoffen op verschillende manieren opnemen. Wat kan waar zijn over het opnemen van grotere- en geladen deeltjes door cellen?

1. Deze worden opgenomen door diffusie
2. Deze worden opgenomen door endocytose

Welke vorm van transport wordt toegepast als deeltjes tegen de concentratie gradient in moeten bewegen

1. Passief
2. Actief
3. Neutraal
4. Heftig

Pinguïns komen voor in heel koude, maar ook in gematigde streken. Verklaar dat een keizerspinguïn (110 cm) op de ijskoude Zuidpool kan overleven en een zwartvoetpinguïn (65 cm) niet.

Geef het juiste begrip bij de volgende omschrijving:
deel van een chromosoom, waar de twee zusterchromatiden aan elkaar verbonden zijn

Geef het juiste begrip bij de volgende omschrijving:
De fase tussen twee celdelingen in.

Geef het juiste begrip bij de volgende omschrijving:
Geprogrammeerde celdood