Na 1917

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Staatsinrichting 

van Nederland

2.2 In de tijd van wereldoorlogen

2.2 In de tijd van wereldoorlogen

lesdoel: 

Hoe de partijen zich ontwikkelde:

verschil tussen districten stelsel en evenredige stelsel 

Veranderingen in het parlement 1913- 1917/1919

Wie is Cor van der Linden 

Zoek de volgende begrippen/personen op 

Districtenstelsel

evenredige stelsel 

partijendemocratie

fractie 

verzuiling

Cort van der Linden

A. Colijn 

1913

• Extraparlementair minderheidskabinet (Cort vd Linden)
• schrijven aan een nieuwe grondwet
• WO 1-> Nederland mobilisatie/neutraal/vluchtelingen

nieuwe grondwet 1917

Algemeen kiesrecht voor mannen vanaf 23 jaar -> 1919 ook voor vrouwen

Stemplicht -> opkomstplicht (1922)

financiële gelijkstelling openbaar en bijzonder onderwijs

Stelsel van evenredige vertegenwoordiging i.p.v. districtenstelsel

• Districtenstelsel (vóór 1917): verdeling in districten (gebieden), meeste stemmen van district krijgt een zetel.
  
  
• Voordeel: je stemt op iemand uit je regio, die kennen jou en je belangen.
  Nadeel: alleen winnaar district komt in de kamer, geen kleine partijen.
  

• Stelsel van evenredige vertegenwoordiging (na 1917):
  
  
• Nadeel: je kent niet per definitie de politici, staan ver van je af
  
  
• Voordeel: elke stem is even zwaar
• Voordeel: Kleine partijen maken een kans
  
• Voordeel: meeste stemmen hele land wint.

Verzuiling

confessionele kabinetten

Tot 1939 geen socialisten in de regering

Soms wel liberalen 

crisis in NL

vanaf 1932 gevolgen van economische wereldcrisis:

-> daling van de export

-> toename werkloosheid

Minister-president Colijn (ARP) bepaalt beleid (veel bezuinigingen)

NSB

leider Anton Mussert

Voorbeeld Duitsland

anti-democratisch

CPN

Voorbeeld Rusland na de revolutie van 1917

Extreme partijen

Nederland in bezettingstijd

Einde aan democratie:

eind mei 1940 Duits burgerlijke bestuur o.l.v. Seyss-Inquart

24 juni 1940 werkzaamheden van Staten-Generaal opgeschort

juli 1941 alle politieke partijen ( behalve NSB) worden verboden

Nederland in bezettingstijd

einde van de rechtsstaat:

Iedereen kon worden opgepakt en gevangen gezet

Joden verloren elke rechtsbescherming

ook homo's en zigeuners werden vervolgd

Dromen van meer eenheid

Tijdens oorlog werkten verschillende groepen in het verzet samen -> zou er een einde kunnen komen aan de verzuiling?

Doorbraakgedachte

Verkiezingen 1946

Terug naar de zuilen.

Met name de confessionele partijen vallen terug op hun oude organisaties (soms met een nieuwe naam)

aan het werk

Maken vragen:2.1 : 6t/m8, 10, 15t/m 20

2.2 3,4,6,9, 10 (voor vrijdag) 

lees de verdieping 

verdieping 

https://www.historischnieuwsblad.nl/minister-van-verzoening/

https://nos.nl/artikel/2164796-hoe-zou-de-kamer-eruitzien-als-we-op-z-n-amerikaans-stemden.html

toch verandering

Jaren '50

Rooms-rode coalities

Economisch vooral aandacht voor Wederopbouw

Opbouw verzorgingsstaat (o.a. door invoering AOW) o.l.v. minister -president Drees.

Jaren '60 en '70

Ontzuiling door ontkerkelijking/deconfessionalisering 

individualisering o.a. door toegenomen welvaart

Opkomst zwevende kiezers -> ruimte voor nieuwe partijen (D'66 met als thema het streven naar een participatiedemocratie)

Tijd van polarisatie (tegenstellingen)

Tweede feministische golf 

Jaren '80

Bundeling van krachten :

-> CDA uit KVP, CHU en ARP

-> Groenlinks uit CPN, PSP en PPR. Voor het eerst ook veel aandacht voor het milieu

Ruimte voor consensuspolitiek

Uitbreiding rechtsstaat 1983

 Sociale rechten van burgers in de grondwet -> sociale rechtsstaat

recht op eerbiediging persoonlijke levenssfeer (privacy)

discriminatieverbod

en nog meer...... zie blz 68

Daarnaast uitbreiding mogelijkheid om tegen beslissingen van de overheid in beroep te gaan 

Instelling Nationale Ombudsman

vanaf 2000

meer ruimte voor populistische partijen (niet gebaseerd op een ideologie, maar op thema's bijv. angst voor islam)

-> Pim Fortuin

-> Geert Wilders met PVV

Heikele punten democratie

• Koningshuis: -> affaires: Greet Hoffmans, Lockheed en vader Maxima) 
• Koningshuis ->rol vorst bij kabinetsformatie
• Europese Unie -> soms gaat Europese wetgeving boven de Nederlandse wetgeving bijv, EVRM (Europees verdrag voor de Rechten van de mens) 
• Europese Unie -> wat is de rol/macht van het Europees Parlement? (democratisch gat)

Aan het werk:

Zoek de persoon op het kaartje

Noteer: 

1. gegevens over leven, acties enz. op groene blaadje
   
2. bij welk kenmerkend aspect vind je deze persoon horen (uitschrijven!)
3. Maak de opgaven bij h6 opgave 1,2,4,6,7,11,12,13,15,16 en slotopdracht