7.1 Natuur als bron

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.1 Natuur als bron

Das Eismeer (De IJszee) is een schilderij, gemaakt in 1823-1824 door de Duitse schilder Caspar David Friedrich (1774-1840). 

• Romantiek = individuele expressie.

• Romantici = natuur belangrijke inspiratiebron = oerkracht die nietigheid mens laat zien.

• Rationalistisch denken uit de verlichting staat tegenover natuur van puurheid en onverdorvenheid.

"De schilder moet niet alleen schilderen wat hij voor zich ziet, maar ook wat hij in zichzelf ziet."

Caspar David Friedrich: (1774-1840)

"Zichtbare natuur is een verschijning van het onnoembare. Om dat te ervaren heb je verbeeldingskracht nodig."

Wie zich in 'Wandelaar boven de nevelzee' verplaatst, wordt overweldigd. = Sublieme = bijna religieuze ervaring die ontstaat wanneer we grenzeloze natuur bekijken.

Wat zie je hier?

• Academische traditie: landschappen op schilderijen dienen als decor voor menselijke activiteiten. 

• Maar in Turners schilderij 'Sneeuwstorm en stoomboot' (1842) is mens nauwelijks aanwezig en is natuur hoofdonderwerp.

• Het schip is klein en nietig en niet opgewassen tegen de natuur.
• In penseelvoering ook nadruk op beleving. Geen duidelijke details maar brede kwaststreken die als een cycloon rond het schip draaien. Bijna abstract. 
• Subjectieve weergave natuur.

Romantici wantrouwig tegenover vooruitgang uit de verlichting.

Verlichting: Filosofie en levenshouding uit 18de eeuw die streeft naar rationeel en objectief verwerven van kennis. Deze kennis zal op den duur leiden tot het 'verlichten' van de mensheid.

Amerikaanse kunstenaar Frederic Edwin Church 'Syrië aan zee' (1873)

Romantiek ook programmamuziek: muziek die een verhaal buiten het muziekstuk uitbeeldt.

Zoals het stuk van de Duitse componist Richard Strauss:(1864-1949) 'Also sprach Zarathustra' uit 1896.

In aanzwellende opening verbeeldt Strauss een zonsopkomst met donkere bassen, schetterende koperpartijen en knallende pauken.

Het is gebaseerd op een boek van de filosoof Friedrich Nietzsche. 

Strauss neemt afscheid van strakke, evenwichtige klassieke muziek. Klankkleur en dynamiek worden belangrijker. De luisteraar wordt overdonderd door de muziek.