B3 en B4 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

hfdst 8 Gedrag 

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven wat gedrag is en hoe biologen gedrag bestuderen.
2. Je kunt beschrijven waardoor gedrag wordt veroorzaakt en hierbij sleutelprikkels en supranormale prikkels onderscheiden.

In de komende paragrafen zijn begrippen heel belangrijk. Maak dus een begrippenlijst!

Wat is gedrag?

Alle waarneembare activiteiten van mens en dier.

     

distelvink

 gedrag

Gedrag kent verschillende vormen en functies.

We maken onderscheid tussen:

• Aangeboren gedrag (erfelijke eigenschap)
• Aangeleerd gedrag (ervaring)

Ethologie

ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Bloem draait zich naar de zon.
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

biologiepagina.nl

Respons

Begrippen

prikkels: komen binnen in de zintuigen.

Je hebt uitwendige prikkels: komen van buiten 

zoals licht, geluid.

Je hebt inwendige prikkels: komen van binnen zoals honger, angst

Prikkels worden omgezet in impulsen. Impulsen zijn electrische stootjes, die naar de hersenen gaan.

De hersenen bepalen hoe jij gaat reageren = respons.

Een reactie op een prikkel, noem je een respons

Gedrag bij mensen/dieren

Gedrag bestaat uit een aantal handelingen, volgens een vast patroon.

Dit is een gedragsketen.

gedragsonderzoek is belangrijk!

* dierenwelzijn bepalen (dierentuinen, dierenartsen)

* gedragsproblemen identificeren en behandelen (trainers)

* factoren die het gedrag van een dier/mens beïnvloeden bijv. stoppen van roken. Sigaretten duurder maken??

Opdr: Wat bedenk jij de komende tijd?

Gedrag

- Een reactie op een prikkel, noem je een respons

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Gedragsketen

Als gedrag uit een serie gedragselementen in een vaste volgorde bestaat noemen we dat een gedragsketen.

Een voorbeeld van een gedragsketen is baltsgedrag bij dieren. 

Een protocol

Een protocol is een lijst waarop je kunt zien welke gedragshandelingen voorkomen bij één dier.

Tijd              Afkorting handeling

0.20            Lo            

0.40            Spr

1 min          Lo

1.20            St

1.40            St

2 min         Lo

2.20           Kij

2.40           Dr     

3 min        Dr            

    

      Voorbeeld gedrag van een hond

      Je ziet dat de hond bepaald gedrag

      vaker doet dan ander gedrag.

Huiswerk

lezen: par. 1 en 2  +     leren begrippen

maken: vragen op blz. 218 t/m 219 en blz 224 t/m 225

Opdracht: hoe zorg je, dat mensen stoppen met roken!

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

Noteer uit de volgende film: 0:30-3:00

-enkele antropomorfismen

-enkele gedragshandelingen

biologiepagina.nl

Huiswerk

Maak opdracht 23 t/m 28 van Hoofdstuk 6 Basisstof 3

Welke vormen van gedrag
heb je gezien?

Wat is een respons?

Leerdoelen

• Je weet wat gedrag is en hoe je het kunt bestuderen
• je kunt uitleggen dat gedrag zowel erfelijk bepaald is als door omgeving bepaald is
• Je kunt uitleggen wat sleutelprikkels zijn en wat supranormale prikkels zijn
• Als je alles snapt maak je B3 23 t/m 28 en B4 30 t/m 37

Wat veroorzaakt gedrag?

(prikkels)

Gedrag begint altijd met een prikkel

Prikkels komen van:

• Interne milieu (binnen in het lichaam)
• Externe milieu (vanuit omgeving)

 prikkels en motivatie.

• Interne prikkels 
• Externe prikkels --> zintuigen

• Motivatie = bereidheid om bepaalde gedragssystemen uit te 
                            voeren.
  
  
• Periodieke invloeden zoals daglengte en temperatuur
  

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Nico Tinbergen (1907-1988)

Supranormale prikkel: versterkte sleutelprikkel

Sleutelprikkels bij mensen

Voor welke beroepen/instanties is onderzoek naar het gedrag van dieren interessant?

https: