4H Thema 6 Waarneming en gedrag B3 en B4 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hallo!

Goedemiddag!

6.3 Gedrag beschrijven en 6.4 Vorming van gedrag

Leerdoelen

• Je weet wat gedrag is 
• je kunt uitleggen dat gedrag zowel erfelijk bepaald is als door omgeving bepaald is
• Je kunt uitleggen wat sleutelprikkels zijn en wat supranormale prikkels zijn

Wat is gedrag?

Alle waarneembare activiteiten van mens en dier.

Adequaat gedrag: gedrag dat de overlevingskansen en fitness vergroot.

     

puttertje

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Bloem draait zich naar de zon.
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

Gedrag

- Bestaat uit handelingen (gedragselementen)

- Een reactie op een prikkel, noem je een respons

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Gedragsystemen

• Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel
  
  
• Gedragsketen: het effect van de ene handeling, leidt tot een volgende handeling.
  
  
• Ethogram
  
  
• Protocol
  

Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel

Ethologie

ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Een protocol

Een protocol is een lijst waarop je kunt zien welke gedragshandelingen voorkomen bij één dier.

Tijd              Afkorting handeling

0.20            Lo            

0.40            Spr

1 min          Lo

1.20            St

1.40            St

2 min         Lo

2.20           Kij

2.40           Dr     

3 min        Dr            

    

      Voorbeeld gedrag van een hond

      Je ziet dat de hond bepaald gedrag

      vaker doet dan ander gedrag.

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

6.4: Vorming van gedrag

Wat veroorzaakt gedrag?

Gedrag kent verschillende vormen en functies.

We maken onderscheid tussen:

• Aangeboren gedrag (erfelijke eigenschap)
• Aangeleerd gedrag (ervaring)

Wat veroorzaakt gedrag?

(prikkels)

Gedrag begint altijd met een prikkel

Prikkels komen van:

• Interne milieu (binnen in het lichaam)
• Externe milieu (vanuit omgeving)

 prikkels en motivatie.

• Interne prikkels 
• Externe prikkels --> zintuigen

• Motivatie = bereidheid om bepaalde gedragssystemen uit te 
                            voeren.
  
  
• Periodieke invloeden zoals daglengte en temperatuur
  

Sleutelprikkels

Prikkels die altijd leiden tot bepaald gedrag zijn sleutelprikkels. 

Nico Tinbergen (1907-1988)

Sleutelprikkel: een prikkel waarop altijd hetzelfde gedrag volgt.

Nico Tinbergen (1907-1988)

Supranormale prikkel: versterkte sleutelprikkel

Sleutelprikkels bij mensen

Supranormale prikkels

Leerdoelen

• Je weet wat gedrag is en hoe je het kunt bestuderen
• je kunt uitleggen dat gedrag zowel erfelijk bepaald is als door omgeving bepaald is
• Je kunt uitleggen wat sleutelprikkels zijn en wat supranormale prikkels zijn

Biologie toetsweek

Thema 5 Regeling basisstof 3 t/m 6

Thema 6 Waarneming en gedrag basisstof 1 t/m 6

Bye!!