8.2_Politiek-maatschappelijke stromingen en 8.4_De emancipatiebeweging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

8.2 en 8.4

Vandaag herhaal je

- hoe het liberalisme ontstond in Nederland

- hoe het socialisme ontstond in Nederland

- hoe het feminisme ontstond in Nederland

- hoe het confessionalisme ontstond in Nederland

En leer je:

- waarom 1848 een belangrijk jaartal was

Verlichting en democratisering

• Vormen basis van rechtstaat en democratie
• Gelijkheid voor iedereen (Rousseau)
• Scheiding kerk en staat en godsdienstvrijheid (Voltaire)
• Scheiding der machten (Montesqieu).

Begin: dus.... 

• Frankrijk weg uit Nederland
• 1813: Stadhouder (van Oranje) terug als soeverein vorst
• Wel een parlement onder naam Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer)
• Willem I als autoritaire koning (Verlicht absoluut vorst), kijk maar eens.....

Conservatieven versus liberalen

• 1830: België splitst zich af
• Conservatieven: macht koning behouden
• Liberalen: vrijheid en politieke rechten voor burgers
• Willem II geeft niet toe aan liberalen. Wil geen democratie!
• in 1848 ommeslag in 1 nacht, kijk maar....

Grondwet Thorbecke

• 1848
• Regels en burgerrechten die nu nog gelden
• Tweede Kamer gekozen door burgers
• Eerste kamer gekozen door Provinciale Staten
• Regering: konings en ministers
• Ministers verantwoording aan parlement
• Ministers verantwoordelijk voor daden koningKoning onschendbaar

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning).
  

Conservatisme

Terug naar de situatie voor de democratische revoluties

Koning Willem I + vriendjes aan de macht

Liberalisme

Meer invloed voor de burgers, maar zonder de chaos zoals bij de revoluties

Vaak rijke burgers

- Minder macht voor de koning, meer voor het parlement. 

- Kiesrecht (op basis van inkomen)

+/- 10% van de mannen. 

Grondwet 1848

Socialisme

Opkomst socialisme

Oorzaak: grote ongelijkheid door Industriële revolutie > arbeiders voelen zich niet gehoord

Socialisten wilden de werk- en levensomstandigheden van arbeiders verbeteren door meer gelijkheid

- Marxisme/communisme: via klassenstrijd en revolutie

- Sociaaldemocraten: via algemeen kiesrecht naar parlementaire democratie

Confessionalisme

Opkomst confessionalisme

Oorzaak : grondwet van 1848: godsdienstvrijheid maar alleen openbare onderwijs kreeg subsidie> onvrede voor gelovigen

Katholieken en protestanten (ARP olv Kuyper) werken samen om subsidies voor bijzonder onderwijs te krijgen. Zo onstonden de confessionelen

Feminisme

Opkomst feminisme

Oorzaak : verlichtingsidealen en WO I > streven naar gelijkheid

Rijke vrouwen waren ontevreden met hun ongelijke positie en gingen demonstreren. NA WO I bleek hun positie verstevigd (zonder mannen waren ze extra belangrijk) en kregen ze in veel landen eindelijk kiesrecht