V4 - Thema 5: Ecologie - BS5: Veranderende ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Basisstof 5: veranderende ecosystemen

V4

Thema 5

Ecologie

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen dat ecosystemen niet hetzelfde bleven
   
2. Je kunt beschrijven hoe en waarom ecosystemen geleidelijk ontwikkelen.
   
3. Je kunt beschrijven welke rol pionierssoorten een rol spelen in de successie van een ecosysteem.

Pionier- en climaxecosysteem

Kaal stuk zand: barre omstandigheden, weinig soorten kunnen groeien

Pionierecosysteem = ecosysteem met soorten die als eerste op een nog niet bewoond gebied kunnen leven

Bv: biestarwegras, helm, springstaartjes

--> nadien betere omstandigheden: humus ontstaat, kruidachtige planten, meer schaduw door planten

Pionier- en climaxecosysteem

Successie

• Opeenvolging van soorten, ecosysteem gaat over in een ander systeem 
• Biomassa neemt toe: opbouw van weefsel > afbraak van weefsel
• Biodiversiteit neemt toe 
• Gelaagdheid

Eindstadium van successie = climaxecosysteem 

Climaxecosysteem

Climaxecosysteem

• Abiotische factoren + soorten constant 
• Biomassa constant (afbraak = opbouw)
• Weinig stofuitwisseling met omgeving van het ecosysteem 

Bv: regenwoud, koraalrif,..

Ecosystemen

Primaire/secundaire successie

Regenwoud:

• weinig humus, snelle mineralisatie
• bomen kappen: bodem bloot aan regenval, wind 
• erosie

Nieuwe planten: primaire successie

Primaire/secundaire successie

Loofbos:

• veel humus, trage mineralisatie

Nieuwe planten: secundaire successie

eenjarige planten -> tweejarige planten -> climaxecosysteem

Verlanding 

1. waterplanten 

2. dode planten zinken -> modder -> hogere bodem 

3. oeverplanten

4. moerasplanten

5. broekbos (bos op moerassige grond)

Gradientecosysteem

= ecosysteem met een geleidelijke overgang 

bv 

kalkrijke -> kalkarme duinen

zout water -> zoet water

nat -> droog

Modelleren van de natuur 

Virtuele simulatie bv rond veranderingen in ecosystemen (voorspelling)

T6: p156-157 Eutrofiering en waterbloei

• Dode planten/dierenresten --> mineralen door reducenten
• Overbemesting landbouwgrond: veel organische stoffen komen in water
• Meer mineralisatie
• Eutrofiering 

Eutroof (voedselrijk) water = water met veel mineralen 

Eutrofiering

Meer fosfaat en nitraat mineralen: meer waterbloei (algen)

-> minder licht 

-> onderwaterplanten sterven

-> algen sterven (korte levensduur)

-> enorme toename dode resten 

-> meer reducenten

-> meer O2 verbruik 

-> vissterfte

-> nog meer dode resten, ..

De 'piramide' hiernaast is een piramide van...

1. Aantallen
2. Biomassa / energie
3. Dat kan je niet zeggen
4. Zowel aantallen als biomassa

Welke term past het best bij deze omschrijving?

De biomassa (in kilogram per hectare per jaar) die door de producenten van een ecosysteem wordt vastgelegd.

1. BPP
2. NPP
3. gebruik voor eigen dissimilatie

Juist of onjuist:

Alleen producenten doen aan assimilatie

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist:

Groene planten zijn chemo-autotroof

1. juist
2. onjuist

Juist of onjuist:

Alle consumenten, detrivoren en reducenten zijn heterotroof

1. juist
2. onjuist

00:29

Je hebt zojuist drie plaatjes gezien. Het bovenste plaatje liet een leeg akker zien en op het tweede plaatje was zichtbaar dat daar wat grassoorten groeiden.
Geef een verklaring voor het feit dat er eerst grassen en niet gelijk bomen op een leeg akker zullen groeien?

01:31

Geef een aantal eigenschappen van pionierssoorten

03:22

Hoe ontstaat successie?

Sleep de onderstaande gebeurtenissen zodat er een juiste chronologische volgorde ontstaat 

1

2

3

4

5

6

Op de bodem die arm is aan organische stof ontkiemen planten die bestand zijn tegen extreme abiotische factoren

Kleine consumenten 1e orde en reducenten vestigen zich in en op de bodem

De reducenten breken detritus af waardoor bodem rijker wordt aan organische stof

Door de rijkere bodem worden er meer producten aangetrokken met een tolerantie voor meer anorganische stof.

Het voedselaanbod stijgt enorm en trekt consumenten van hogere orden aan.

De biodiversiteit stijgt explosief en er ontstaat gelaagdheid in het ecosysteem

05:18

Pioniersecosystemen en climaxecosystemen hebben elk hun eigen kenmerken en eigenschappen.

Sleep de volgende beschrijving naar het bijbehorende type ecosysteem

pioniersecosysteem

climaxecosysteem

kleine biodiversiteit

de BPP is groter dan de NPP

abiotische factoren zijn vrij constant

veel niches zijn vrij, nieuwe soorten vestigen zich makkelijk

de elementenkringlopen zijn gesloten

er is nauwelijks sprake van gelaagdheid

01:33

Nadat een bosperceel is leeggekapt wordt het perceel vaak 'teruggegeven aan de natuur'
Is de ecologische ontwikkeling die dan gaat plaatsvinden een voorbeeld is van primaire of secundaire successie?
Leg je antwoord uit.

Duinlandschap speelt een belangrijke rol in het in stand houden van onze kust, daarnaast trekt het veel toeristen.
Staatsbosbeheer heeft er veel werk aan om het gebied te onderhouden.
Leg uit om welke ecologische reden beheer van het duinlandschap van belang is voor het in stand houden van dit ecosysteem.

Gradiënt-ecosystemen zijn ecosystemen die langzaam overgaan van het ene type ecosysteem naar het andere ecosysteem. In dit soort ecosystemen is vaak de biodiversiteit ontzettend groot.
Leg uit waardoor de biodiversiteit in gradiënt-ecosystemen hoger is