Herhaling grammatica woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school

Welkom bij Nederlands

Herhaling grammatica woordsoorten 

1 havo/vwo

Programma

- Leerdoelen

- Herhaling theorie woordsoorten

- Samen oefenen

- Verder oefenen

Leerdoelen

Ik kan de volgende woordsoorten in een zin herkennen: 

- zelfstandige naamwoorden;

- bepaalde en onbepaalde lidwoorden;

- bijvoeglijke naamwoorden;

- zelfstandig werkwoord en hulpwerkwoord;

- aanwijzend en vragend voornaamwoord;

- voorzetsel en bijwoord.

Welke woordsoorten weet je nog?
Kun je voorbeelden bij elk woordsoort noemen?
Welke bijzonderheden ken je van elk woordsoort?

Herhaling theorie

Zelfstandig naamwoord (zn): Woord voor een mens, dier, ding, plant en gevoel. Ook namen. Vormen: ev/mv/verkleinwoord, staat vaak 'de', 'het' of 'een' voor. 

Voorbeelden:

- het kind              - een tuinslang            - de eik

- de cavia's           - de muntjes                 - boosheid

Herhaling theorie

Lidwoorden horen bij een zelfstandig naamwoord. Soms staat er tussen het lidwoord en zn een ander woord (de leuke grap). Let op: het woord 'één', en 'het' voor een werkwoord zijn geen lidwoorden. 

Bepaald lidwoord (blw): de, het

Onbepaald lidwoord (olw): een

Herhaling theorie

Bijvoeglijk naamwoord (bn): Geeft een kenmerk of eigenschap van een zn. Een bn kan voor of achter het zn staan en heeft vaak een korte en lange vorm. Er zijn ook stoffelijke bn en bn van werkwoorden. 

Voorbeelden:

de mooie bloem, de hond is lief, het grootste snoepje, de plastic tas, het gebroken servies. 

Welk antwoord is juist:
De leuke dierenarts is slim.

1. de (olw), leuke (bn), dierenarts (zn),slim (bn)
2. de (blw), leuke (-), dierenarts (zn), slim (-)
3. de (blw), leuke (bn), dierenarts (zn),slim (bn)
4. de (olw), leuke (bw), dierenarts (-),slim (bw)

Herhaling theorie

Zelfstandige werkwoorden (zww): In elke zin staat maar één zelfstandig werkwoord. Als in een zin één werkwoord staat, is dit dus het zww. Bij een zin met meerdere werkwoorden, is het werkwoord dat de handeling aangeeft het zww.

Voorbeeld:

Ik drink water. Mijn moeder en ik willen water drinken. 

Herhaling theorie

Hulpwerkwoorden (hww): Komen voor in zinnen met meer dan één werkwoord. Helpen om het werkwoordelijk gezegde te maken. Er kunnen meerdere hww voorkomen in één zin.

Voorbeeld:

Gisteren ging ik met mijn moeder vissen. 

Mijn zus zou graag met mijn vader willen gaan blokarten. 

Welk(e) zww zie je in deze zin:
Het liefst zou ik willen blijven staan kijken.

1. zou
2. zou, willen, blijven
3. zou, willen, blijven, staan
4. kijken

Welk(e) hww zie je in deze zin:
Hij zou wel een keer willen basejumpen.

1. zou
2. zou, keer, willen
3. zou, willen
4. basejumpen

Herhaling theorie

Aanwijzende voornaamwoorden (aanw.vnw.): Wijst een zelfstandig naamwoord aan. Een aanw.vnw. kan voor een zn staan, maar ook op zichzelf (alleen). Dan kun je vaak het zn erachter denken.

Deze aanwijzende voornaamwoorden zijn er:

Deze, die, dat, dit, zulk(e), zo’n, dergelijk(e), zelf, hetzelfde, dezelfde.

Herhaling theorie

Let op: die en dat behoren tot meerdere woordsoorten. Het zijn aanw.vnw. wanneer je ze kan vervangen door deze en dit.

Dat huis was leeg – Dit huis was leeg.

Het huis dat leeg was – Het huis dit leeg was.

Let op: woorden die een plaats of richting aangeven, zijn geen aanw.vnw: daar, waar, daarover, daarheen

Herhaling theorie

Voorbeelden aanw.vnw:

Die meneer, deze plant, zo’n puppy, dezelfde beker, hetzelfde haar.

Deze poef vind ik veel gezelliger dan zo’n grote.

Herhaling theorie

Vragende voornaamwoorden (vr.vnw): leiden meestal een vraagzin in. Er zijn vier vr.vnw: Wie, wat, welk(e), wat voor (een)

Let op: wie en wat zijn geen vr.vnw. als ze terugwijzen naar een eerder genoemd woord.

Let op: woorden als waar, waarheen, wanneer en hoe zijn geen vragende voornaamwoorden.

Herhaling theorie

Voorbeelden vr.vnw:

Welke kant ga jij op?

Voor wie maak jij die tekening?

Mijn broer vroeg wat Nathalie voor haar verjaardag wilde.

Geen vr.vnw:

Daar is het meisje van wie je een armbandje kreeg.

Welk aanw.vnw zie je?
De vaas die daar staat is lelijk, maar deze hier is mooi.

1. die
2. daar
3. deze
4. hier

Welk(e) vr.vnw. zie je?
Waarom vraag je met wie ik wil dansen?

1. waarom
2. wie
3. met wie
4. geen vr. vnw

Herhaling theorie

Voorzetsel (vz): Geeft vaak een plaats, tijd of reden/oorzaak aan.

Ezelsbruggetje: vakantie-woordjes/kast-woordjes

Vaste combinaties:

 in verband met                     door middel van

 met behulp van                    in plaats van

Let op: Delen van splitsbare werkwoorden zijn geen voorzetsels.

Herhaling theorie

Voorbeelden vz:

 

Plaats: op de tafel, te Utrecht, achter de boom

Tijd: na het eten, tijdens de les, over 15 minuten

Reden/oorzaak: vanwege het ongeluk, door de regen

Herhaling theorie

Herhaling theorie

Voorbeelden bw:

Tijd: vandaag, gisteren, vroeger, later, nu, soms, ooit, altijd

Plaats: er, daar, hier, nergens, overal, daarginds, opzij

(On)zekerheid: absoluut, zeker, vast, wel, echt, ongetwijfeld

Ontkenning: niet, nooit, geenszins, nimmer

Vraagwoorden: wanneer, waarheen, waarom, hoe

Maar ook: heel, zeer, nogal, enigszins, hartstikke

Welk(e) vz zie je?
Met behulp van zijn mobieltje bel ik mijn oma op.

1. met
2. met, van
3. met, van, mijn
4. met, van, op

Welke bw zie je?
Tijdens de vakantie ga ik lekker uitslapen en zeker niet vroeg opstaan.

1. tijdens
2. tijdens, lekker, zeker
3. lekker, zeker, niet
4. lekker, zeker, niet, vroeg

Samen oefenen

Ontleed de volgende zinnen: 

Dat toneelstuk in Amsterdam wil ik gaan bekijken.

Een van de jongens keek trots naar zijn mooie rapport.

Zo'n hond zou kunnen gaan bedelen. 

Zou Maarten die valse kat in zijn eentje drinken durven geven?

De docent kijkt de toetsen altijd heel langzaam na. 

Mijn moeder vraagt wie ik wil uitnodigen voor mijn verjaardag. 

Samen oefenen

Ontleed de volgende zinnen: 

Dat (aanw.vnw) toneelstuk (zn) in (vz) Amsterdam (zn) wil (hww) ik (-) gaan (hww) bekijken (zww).

Een (-) van (vz) de (blw) jongens (zn) keek (zww) trots (bw) naar (vz) zijn (-) mooie (bn) rapport (zn).

Zo'n (aanw.vnw) hond (zn) zou (hww) kunnen (hww) gaan (hww) bedelen (zww). 

 

Samen oefenen

Ontleed de volgende zinnen: 

Zou (hww) Maarten (zn) die (aanw.vnw) valse (bn) kat (zn) in (vz) zijn (-) eentje (zn) drinken (zn) durven (hww) geven (zww)?

De (blw) docent (zn) kijkt (zww) de (blw) toetsen (zn) altijd (bw) heel (bw) langzaam (bw) na (zww). 

Mijn (-) moeder (zn) vraagt (zww) wie (vr.vnw) ik (-) wil (hww) uitnodigen (zww) voor (vz) mijn (-) verjaardag (zn). 

Verder oefenen

Oefen zelf verder:

- Maak een overzicht met alle woordsoorten + uitleg;

- Maak opdrachten op Nieuw Nederlands online;

- https://www.cambiumned.nl/oefenen/grammatica/

woordsoorten.

- https://www.taal-oefenen.nl/taal-groep-8/woordsoorten/gemengd