Grammatica les 5: Lijdende en bedrijvende vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Grammatica les 5: Lijdende en bedrijvende vorm deel 

Welkom havo 3

Volg het stappenplan, dan maken we er een goede les van.

Stap 1: Doe de telefoon in de telefoontas.

Stap 2: Pak je schrift, oefenboek, laptop en leesboek.

Stap 3: Log in bij lessonup met je eigen naam

Herschrijf de zin Maak van het lijdend voorwerp het onderwerp. Let op: je moet woorden toevoegen en aanpassen: Ilse maakt morgen de paasbrunch.

Leerdoelen

1. Je kunt onderscheid maken tussen de bedrijvende en de lijdende vorm.

2. Je kunt zinnen met een lijdende vorm herschrijven in de bedrijvende vorm en omgekeerd.

Hoe haal je dit doel?

• Nakijken: huiswerk: opdracht 3 les 4
• Uitleggen: Lijdende en bedrijvende vorm
• Oefening: Lijdende en bedrijvende vorm herkennen en omzetten.
• Huiswerk volgende les: Opdracht 1 en 2 les 5

Nakijken les 4 opdr. 3

1. Een klas van het Minkema College/ schijnt/ erg cool te zijn//, maar/ de leerlingen van het Lauwers College/ vinden/ dat/ helemaal niet.

Pv= schijnt, vinden

Ow= Een klas van het Minkema College, de leerlingen van het Lauwers College

Wg= vinden

Ng= schijnt [ erg cool] te zijn

Lv= dat

Mv= x

Bwb= helemaal niet

Zin 2

2. Schapen/ moeten/ geregeld/ worden geschoren//, omdat/ ze /anders/ allerlei ziektes/ kunnen krijgen.

Pv= moeten, krijgen

Ow= schapen, ze

Wg= moeten worden geschoren kunnen krijgen

Ng = x

Lv= allerlei ziektes

Mv= x

Bwb = geregeld, anders

3. Een groepslid/ heeft/ geen interesse/ in dit onderwerp,// dus/ kijkt/ hij/ op zijn smartphone.

Pv= heeft, kijkt

Ow= een groepslid, hij

Wg= heeft, kijkt

Ng= x

Lv= geen interesse

Mv= x

Bwb= in dit onderwerp, op zijn smartphone

4. Mijn docent/ zegt// dat/ ik/ niet /oplet,// maar/ ik/ luister/ wel!

Pv= zegt, oplet, luister

Ow= mijn docent, ik, ik

Wg= zegt, oplet, luister

Ng= x

Lv = x

Mv= x

Bwb= niet, wel

Waarom lijdende en bedrijvende vorm

Schrijven in de lijdende vorm is soms netter.

Schrijven in de bedrijvende vorm kost je minder woorden en je zorgt voor duidelijkheid.

Lijdende en bedrijvende vorm

Bedrijvende vorm: Het onderwerp van de zin is actief (voert de handeling uit).

Voorbeeld: Flemming heeft een nieuwe single geschreven.

De lijdende vorm: Het onderwerp van de zin is passief (ondergaat de handeling).

Voorbeeld: Een nieuwe single is door Flemming geschreven

Als de zin verandert van bedrijvende naar lijdende vorm gebeurt er dit:

1. Het lijdend voorwerp wordt het onderwerp.

2. Het onderwerp wordt een bijwoordelijke bepaling die met door begint (Door-bepaling).

3. Bij het werkwoordelijk gezegde wordt het hulpwerkwoord worden of zijn toegevoegd.

Worden: Persoonsvorm tegenwoordige tijd en verleden tijd

Zijn: Hebben als pv en een voltooid deelwoord aan het einde van de zin.

Let op!

Een zin kan geen door-bepaling hebben. Hoe kan je dan herkennen of de zin lijdend is of bedrijvend?

Kijk naar de zin: Zit er een vorm van worden of zijn in? Dan is je zin lijdend.

Voorbeeld: De auto van mijn broer wordt gemaakt.

Omzetten van lijdende vorm naar bedrijvende vorm

1. Maak van de door-bepaling het onderwerp. Let op: Laat 'door' weg.

2. Laat de persoonsvorm weg en maak van het voltooid deelwoord de persoonsvorm. Let op: De vorm van de persoonsvorm bepaalt de tijd van het voltooid deelwoord.

3. Maak van het onderwerp het lijdend voorwerp.

Voorbeeld

De jongeren worden geappt door hun pa en ma over boodschappen bijvoorbeeld.

1. Hun pa en ma

2. appen

3. Hun pa en ma appen de jongeren over boodschappen bijvoorbeeld.

Staat de volgende zin in de lijdende of bedrijvende vorm?
Bas moest de jas naar de stomerij brengen.

1. Bedrijvende vorm
2. Lijdende vorm

Maak de zin van lijdende vorm naar bedrijvende vorm: De kaarten zijn door mijn moeder geschud.
Tip: Doe dit zo kort mogelijk..

Huiswerk

Eerst: opdracht 1 en 2

Volgende les: opdracht 3 en 4 + extra oefenen