Bloedgroepen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Bloedgroepen en bloedtransfusies

Wat gaan we doen ?

Uitleg:

6.10 Bloedtransfusie

Zelfstandig werken:

6.10 Aan de slag

Na deze paragraaf:

• Weet je welke bloedgroepen er zijn
  
• Begrijp je welke bloedgroep iemand met een bepaalde bloedgroep van een donor kan ontvangen
  
• Kun je in een simulatie uitzoeken welke bloedgroep een bepaalde patiënt heeft.

Samenstelling

• Bloedcellen:
  - Rode bloedcellen
  - Witte bloedcellen
  - Bloedplaatjes
• Bloedplasma (=serum)
  - Plasma-eiwitten
  - Water
  - Opgeloste stoffen

00:10

Wat is de functie van de rode bloedcellen?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:17

Wat is de functie van de witte bloedcellen?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:24

Wat is de functie van de bloedplaatjes?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:31

Wat is de functie van het bloedplasma?

1. Afweer
2. Bloedstolling
3. Transport voedingsstoffen
4. Zuurstoftransport

00:54

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Leucocyten

Trombocyten

Erytrocyten

04:05

Wat is het grootste percentage witte bloedcellen?

1. Basofiele granulocyten
2. Lymfocyten
3. Neutrofiele granulocyten
4. Monocyten

Antigenen op de bloedcellen

Op je rode bloedcellen zitten antigenen, die noem je ook wel bloedfactoren.

Afhankelijk van welke antigenen er op je rode bloedcellen zitten heb je een bepaalde bloedgroep.

antigenen en antistoffen in bloed

Antistoffen in het bloed

Elke bloedgroep heeft de antistoffen in het bloed tegen de antigenen die er niet zijn.  

Dit is aangeboren.

Antigenen en antistoffen bloed

Bloedgroep A

Bloedgroep A heeft antigen A op zijn cellen liggen

In zijn bloed zit antistof B

Bloedgroep B

Bloedgroep B heeft antigen B op zijn cellen liggen

In zijn bloed zit antistof A

Bloedgroep AB

Bloedgroep AB heeft antigen A en B op zijn cellen liggen

In zijn bloed zit geen antistoffen

Bloedgroep 0

Bloedgroep 0 heeft geen antigenen op zijn cellen liggen

In zijn bloed zit antistof A en B

Klontering

Als je antiB en bloed met bloedcellen met antigeen B samenvoegt gaat het klonteren.

Het effect van de klontering 

kun je gebruiken om de

bloedgroep van iemand te bepalen.

Antistoffen reageren met antigenen waardoor het bloed klontert.

Klontering

A = linkerdruppel

B = rechterdruppel

Na toevoegen van anti-A of anti-B vind er wel of geen klontering plaats

Transfusieschema

Het lichaam maakt antistoffen tegen 'vreemde' antigenen. Bij een bloedtransfusie mag een acceptor dus geen antigenen binnenkrijgen. 

 

In het schema zie je welke combinatie bloedklontering oplevert en welke veilig zijn.

Neem het schema over en vul in of de bloedtransfusie wel of niet goed zou verlopen (=zonder bloedklontering)

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Rhesusfactor positief 85% van de mensen

Soorten bloedgroepen

De rhesusfactor (Rh) is een eiwit dat op de oppervlakte van de rode bloedcellen kan zitten en daarmee je bloedgroep bepaalt. Als de rhesusfactor op je rode bloedcellen zit, ben je rhesus positief. Dit is het geval bij 85% van de mensen. Als de factor ontbreekt, ben je rhesus negatief. Dit is bij de andere 15% van de mensen het geval.

Als een patiënt met een negatieve rhesusfactor via een transfusie bloed ontvangt van een donor met een positieve rhesusfactor, maakt het immuunsysteem van de patiënt antistoffen aan, omdat het lichaam niet gewend is aan de aanwezigheid van de rhesusfactor. Hierdoor ontstaat een afweerreactie en wordt het nieuwe bloed afgebroken. Deze reactie kan levensbedreigend zijn. Daarom moet een rhesus negatieve patiënt altijd ook rhesus negatief bloed krijgen

02:36

Welke bloedgroep is de universele donor en kan je aan iedereen toedienen?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

03:22

Welke bloedgroep is de universele ontvanger en kan alle bloedgroepen krijgen?

1. AB+
2. AB-
3. O+
4. O-

Bloedtransfusie

Klontering moet je vermijden bij een bloedtransfusie.

De antistoffen uit het donorbloed spelen maar een verwaarloosbare rol, het gaat vooral mis door de antistoffen bij de ontvanger!

Resusfactor

Resusfactor

• Naast ABO is er ook het resusfactor
  
• Positief (antigenen aanwezig) of negatief (antigenen afwezig)
  

Rhesus factor

= antigen op een rode bloedcel 

Rhesus positief (Rh+) heeft wel de rhesusfactor. 

Mensen met Rh- hebben geen rhesusantigeen, maar ook geen antistoffen tegen rhesus. 

Zij gaan wel antistoffen tegen rhesus maken als zij in aanraking komen met het rhesusantigeen, bijvoorbeeld door bloedtransfusie.

Resusfactor

- Met resusfactor is resuspositief

- Zonder resusfactor is resusnegatief

    - Mensen met resusnegatief kunnen antiresus maken. Dit is             dus niet aangeboren

De resusfactor speelt een belangrijke rol bij zwangerschap. Een ongeboren baby met + kan een moeder hebben met –. Dat heet resusantagonisme. De moeder gaat dan antistoffen maken tegen de baby. De baby kan de antistoffen via de placenta binnenkrijgen en daardoor sterven. Meestal loopt de eerste baby nog geen gevaar, maar de tweede wel. Dit kan worden voorkomen door op tijd maatregelen te nemen.

Resusfactor en zwangerschap

zelfstandig werken

Maken: 

Learnbeat

6.10 Bloedtransfusie

B Aan de slag

Waar bevinden antistoffen zich?

1. Op de cellen
2. In het bloed

Waar bevinden antigenen zich?

1. Op de cellen
2. In het bloed

benoem tenminste 2 redenen waarom je geen bloed mag/kan doneren.

0,5% van de mensen in Nederland heeft bloedgroep AB negatief. Welke bloedgroep kan deze patient ontvangen?

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben de antigenen B

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Welke bloedgroep(en) heeft/hebben geen antistoffen

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Aan welke bloedgroep kan 0 geven

1. A
2. B
3. AB
4. Alle bloedgroepen

Iemand heeft bloedgroep AB.
Deze persoon kan donor zijn voor mensen met de bloedgroepen...

1. A
2. B
3. AB
4. 0

Mevrouw De Reus heeft bloedgroep 0, welke antistoffen heeft zij in haar bloed?

1. Anti A
2. Anti B
3. Anti A en B
4. Geen

beschrijf 3 dingen die je hebt onthouden

Oefenen met bloedgroepen

Ga naar https://www.bioplek.org/animaties/bloedgrbepalingx/index.html

Neem eerst de uitleg over de werkwijze door en ga daarna aan de slag met de patiënten.