WEEK 8, LES 5: Begrippen kunst beschouwen Dans

• CKV
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

KUNST ALGEMEEN

BEGRIPPEN KUNSTBESCHOUWING DANS

Wat is Dans?

Geef de vakterm voor een dansstuk

Hoe heet de persoon die een dansstuk maakt?

VOORSTELLING

De drie Aspecten bij vormgeving

RUIMTE - TIJD - KRACHT

Lagen
Laag: op de grond, zittend, kruipend, rollend

Midden: met gebogen romp, knieën licht gebogen

Hoog: springend of op tenen bewegen, het lichaam is opgericht

Patronen Op de vloer: cirkels, rechte of ronde lijnen, vierkanten

In de lucht: rechte of gebogen lijnen, spiralen, zig zag, etc.

Richtingen Voor- en achterwaarts

Diagonaal

Zijwaarts (links en rechts)

Omhoog en omlaag

Vormen Iedere beweging zorgt er voor dat je lichaam een bepaald vorm in de ruimte inneemt die kan zijn

• groot / klein 
  
• open / gesloten 
  
• symmetrisch / asymmetrisch
  

Dans voltrekt zich altijd in ruimte. In de meest brede zin van het woord is ruimte de reële of virtuele plek, locatie, waar de danser danst.

RUIMTE

RUIMTE kan vanuit verschillende perspectieven worden bekeken, namelijk:

• de plek die een danser inneemt op het podium
  
• de plek die de danser inneemt ten opzichte van zijn/haar mededansers (formaties als V-vorm, rij, cirkel etc.)
  
• en ook de beweging die een danser maakt met zijn lichaam
  

Benoem de twee formaties waarin de dansers staan / bewegen.

Benoem zo veel mogelijk formaties waarin de dansers staan / bewegen

Ritme / tijd regelmatig of onregelmatig

Frasering elke beweging heeft een begin, een verloop en een einde -> zo ook een dansfrase: een aantal dansbewegingen achter elkaar die samen een frase vormen waar een begin, een verloop en een einde in zitten. Een dansfrase is een onderdeel van een choreografie.

TIJD

Het element TIJD kan op vier manieren terugkomen in een beweging

Duur korte of langere bewegingen

Tempo snel of langzaam bewegen

• versnellen
  
• vertragen
  
• stoppen
  
• slow motion

Dansers zetten altijd een bepaalde kracht in om te dansen, wat gaat over de bewegingskwaliteit. Dans is, vanuit kracht gezien, een spel dat voortdurend gaande is tussen de krachtsinzet van de danser en zwaartekracht die inwerkt op het lichaam van de danser. De ingezette kracht kan variëren van zeer sterk tot zeer zwak en is afhankelijk van het DOEL van de beweging: wat wil de danser met de beweging uitdrukken?

KRACHT

Een beweging kan verschillen in kracht. Aspecten van kracht zijn

Spanning gespannen, ontspannen, ingespannen, spanningsboog

Gewicht licht, zwaar, balans, verdeling van gewicht, zwaartekracht

Dynamiek energie, sterke of zwakke beweging

Het DOEL van de beweging kan bijvoorbeeld de innerlijke boodschap uitdragen ‘ho stop ho’ of juist ‘ik nodig je uit’ – zonder dat de beweging verandert in ‘vorm’. Beide hebben een totaal ander gebruik van het element KRACHT, omdat de spieren anders reageren op de gedachten die de danser heeft. Denk maar eens aan je bed (spieren ontspannen) of aan het halen van een bus op het nippertje (spieren spannen aan).

Je kunt denken aan verschillende manieren van de inzet van kracht zoals:

• trekken 
  
• duwen 
  
• slaan 
  
• zweven 
  
• smelten/glijden 
  
• fladderen 
  
• bibberen 
  
• stoten/hikken
  

Alle elementen vergen een ander gebruik van de spieren!

Choreografie

Verhaal in een choreografie

Met dans kan een verhaal verteld worden, gebaseerd op

• tekst 
  
• film 
  
• muziekstuk 
  
• verbeeldingskracht/fantasie van de choreograaf 
  

Het verhaal binnen een choreografie is in de loop der jaren veranderd.

Tot en met de negentiende eeuw werd er in en met een choreografie een verhaal verteld. Dit zijn veelal grote en nu nog steeds uitgevoerde verhalende balletten zoals het romantische ballet Giselle uit 1841 van Jean Coralli waarbij de muziek gecomponeerd is door Jules Perrot.

Ook in de jazzdans werd er verhalend gedanst, zoals in de musical West Side Story uit 1957, een Amerikaanse musical, die later ook verfilmd is. Het verhaal werd geschreven door Arthur Laurents en Stephen Sondheim (liedteksten). Leonard Bernstein was de componist. De eerste regisseur en choreograaf was Jerome Robbins.

THEATERVORMGEVING

BETEKENIS van beweging Het totaal van TIJD, RUIMTE en KRACHT geeft de BETEKENIS van de beweging weer!

De INTENTIE van de danser is de fundering voor de BETEKENIS.

Beschrijf de verschillende intenties van de dansers A en B

Beweging zonder betekenis bestaat eigenlijk niet, er is altijd een interpretatie mogelijk van zowel de danser als de kijker. De mate van betekenis kan variëren, van abstract naar heel verhalend, van humoristisch naar serieus, van dramatisch naar populair.

Individu

Doordat de danser varieert in TIJD, RUIMTE en KRACHT kunnen de mogelijkheden, het talent en de passie van het individu naar voren komen. Zoveel mensen, zoveel dansers! Ieder heeft zijn eigen stijl, techniek en danspassie om zijn expressie in te tonen.

Opdrachten

Maak de opdrachten 6 t/m 10 uit je werkboek
(H: blz 156 | V: blz 168)