6.1 Rijk door handel overzee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Het ontstaan van de Gouden Eeuw 

KA:

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei van in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Gespecialiseerde boeren in Holland

• Boeren in het westen van de Republiek moesten specialiseren:
• laaggelegen veengebied > turfafgravingen > water afvoeren > bodem ingeklinkt >
• gebieden ongeschikt voor landbouw, alternatieven:
• veeteelt (vlees, boter, kaas), hennep, hop, meekrap, tabak, boomkwekerijen
• Overgang naar veeteelt mogelijk door Oostzeehandel (graan)
• Graanhandel werd 'moedercommercie' genoemd: 
• 'Driehoekshandel' opgestart (Spanje>Oostzee>Holland)
• Amsterdam steeds belangrijker havenstad (16e eeuw):
• - Brugge onbereikbaar door verzanding
• - Blokkade van de Schelde door de Geuzen (1585 >)
• - Stapelmarkt

VOC (1602 - 1798)

• 'Voorcompagniën' opgericht na:
• reis Cornelis de Houtman (1594)
• 1602: Verenigd Oost-Indische Compagnie
• Johan van Oldebarnevelt (raadpensionaris)
• monopolierecht op de handel met Azië
• recht om oorlog te voeren
• financiering met aandelen
• eerste multinational: producten uit meerdere continenten werden verhandeld
• Coen stichtte Batavia (veel geweld)
• Ook geweld op Banda-eilanden 

0

handel in luxe artikelen, afkomstig uit Azië

handel in bulkgoederen, afkomstig uit landen rondom de Oostzee

WIC (1621 - 1792)

• West-Indische Compagnie >
• monopolie op handel met Am. 
• opgericht na 12-jarig bestand >
• doorstart oorlog met Spanje
• Kaapvaart (o.a. Zilvervloot, 1628) 
• Slavenhandel
• minder succesvol dan de VOC

Welvaart in de Republiek

• door relatieve welvaart:
  
• grote markt voor luxegoederen o.a.
• boeken, kaarten en schilderijen 
• vele immigranten door:
• - welvaart
• - religieuze tolerantie (gewetensvrijheid)
• Eind 17e eeuw Republiek minder overheersend door concurrentie Eng/Fr:
• Mercantilisme (Act of Navigation, 1651)
• Invoerrechten (Jean-Baptiste Colbert)
• Oologen (o.a. 1651, 1672, Rampjaar)

0

Rijkdom 

in de 

Gouden 

Eeuw

vervolg (deel-) KA: .... de bloei in cultureel opzicht van de Republiek

Frans Hals: Huwelijksportret van Isaac Massa en Beatrix van Laen (1622)

Rembrandt: Portret van een geleerde (1645)

0

Door enorme groei economie Republiek:

jaloerse buurlanden: 

• 1. Engeland: 
• - 'East-India Company' concurrent van VOC (1600)
• - India werd 'kroonjuweel' > Koh-i-Noor 
• - EIC vormde de basis voor Brits Imperium
• - teelt van thee belangrijk
• - Act of Navigation (1651) >
• - Engelse Zeeoorlogen (1652-54  1665-67  1672-74  1780-84)

2. Frankrijk: 

Colbert > Mercantilisme

• Doel: bescherming eigen handel >
•  import verminderen, export vergroten:
• - invoerrechten heffen
• - export subsidiëren
• - havens voor schepen Republiek sluiten
• Compagnie francaise des Indes Oriëntales
• (1664)
• Geld nodig voor:
• - hofhouding koning
• - vele oorlogen