Bloedtransfusie

• VPT
• MBO
• Studiejaar 2

Bloedtransfusie

Lesdoelen

• je kunt benoemen welke indicaties er zijn om bloed- of bloedproducten toe te dienen
• je kunt uitleggen waarom het belangrijk is dat de bloedgroep en resusfactor voorafgaand aan de bloedtransfusie bekend zijn
• je kunt de vpk aandachtspunten benoemen bij het toedienen van bloed- of bloedproducten
• je kent de complicaties die kunnen optreden bij een transfusie

Bloedgroep wordt bepaald door de antigenen die op de rode bloedcellen zitten, samen met de aangeboren antistoffen tégen de andere bloedgroepen. Dit is genetisch bepaald. Je krijgt je bloedgroep dus van je vader of je moeder.

Er zijn A en B-antigenen. Bloedgroep A heeft antigeen A en antistoffen tegen bloedgroep B. O, eigenlijk 0 heeft geen antigenen en antistoffen tegen A én B. Bloedgroep O en A komen het meest voor.

AB+ is universele ontvanger, O- universele donor.

Bij de Resusfactor wordt gekeken of er een resusantigeen is gekoppeld aan erytrocyt. De meeste mensen zijn resuspositief en hebben dus het resuspositieve antigeen. Deze mensen kunnen geen resus-antistoffen aanmaken. Mensen die dit antigeen niet hebben noem je resusnegatief, zij kunnen resus-antistof aanmaken, als ze in contact komen met resuspositief bloed. Deze resus-antistoffen zijn dus niet aangeboren aanwezig. Als je iemand met bloedgroep O negatief dus O positief bloed zou geven, gaat het lichaam antistoffen aanmaken waardoor het bloed gaat klonteren. Daarom is een zogenaamde ‘kruisproef’ voor een bloedtransfusie nodig, om te controleren of er geen reactie optreedt.

Een situatie waarin dit ook problemen kan gaan opleveren is als een Resusnegatieve moeder zwanger is van een kindje met resuspositieve bloedgroep.

Bloedgroepen

Bloedtransfusie

Aantal keren bloedgeven ook afhankelijk van bloedgroep (tekort of niet)

Bloed wordt gecontroleerd op oa. Geslachtsziekten-hepatitis.

Plasmadonor: bloed via machine scheiding bloed in cellen en plasma. Cellen worden teruggegeven aan lichaam. Plasma geven mag elke 2 weken. (min. 6x per jaar). Je kunt geen bloeddonor én plasmadonor zijn.

Geen 100% zekerheid virus in donorbloed:

• te weinig virus in het bloed zit om te meten

• een virus is dat we nog niet kennen

• niet voor alle ziekte verwekkers testen voorhanden zijn

Sommige bacteriën groeien langzaam en kunnen heel soms onopgemerkt bij de bloedplaatjes zitten als deze worden toegediend. Met speciale vragen aan de donors kunnen we erachter komen of een donor veel kans heeft op een ziekte met een virus of bacterie. Als dat zo is, nemen we geen bloed bij zo’n donor af

Wat zijn redenen om een patiënt een bloedtransfusie te geven?

Beenmergaandoeningen (bijv. Kahler (multipel myeloom), anemie

Afhankelijk van reden, soort bloedproduct.

bloedingen bij aangeboren of verworven stollingsstoornissen

trombotische trombocytopenische purpura

Bloedtransfusie wordt niet thuis uitgevoerd.

Kruisproef = in lab wordt bloed ontvanger in contact gebracht met bloed donor. Indien geen reactie (bijv. klontering), dan kan bloed gegeven worden. Max 24 uur vóór bloedtransfusie

Positieve kruisproef = geen bloedtransfusie

Voorlichting: denk aan angst voor ziekten en geloofsovertuiging. Er is een voorlichtingsfolder. Bij kinderen mbv plaatjes, filmpjes

NaCl op driewegkraan dicht = noodlijn, in geval van transfusiereactie; loodrecht op de driewegkraan

Wat zou er allemaal gecontroleerd moeten worden voordat de transfusie kan worden uitgevoerd?

De volgende controles gebeuren aan het bed van de patiënt met twee verpleegkundigen, indien aanwezig met de hulp van een digitaal scansysteem:

Actieve bevraging naam en geboortedatum patiënt en controle identificatiebandje. Deze naam wordt vergeleken met de gegevens op het transfusieformulier en het bloedderivaat.

Vergelijking van de gegevens op het bloedderivaat met het transfusieformulier (eventueel digitaal):

identificatie patiënt

bloedgroep en resusfactor

unitnummer

vervaldatum bloedderivaat

vervaldatum type and screen of kruisproef

Controle van het bloedderivaat op visuele beschadiging, verkleuring, stolsels,…

Spoelen is nodig om in de lijn geen reactie te krijgen. In het lichaam maakt het niets uit.

Bij reacties zout aansluiten en infuus niet verwijderen ivm vervolgreacties

Bij een bloedtransfusie bestaat het risico op transfusiereacties. Zoek 2 op. Wat zijn de verschijnselen?

Koorts zonder hemolytische reactie is de meest voorkomende, veroorzaakt door leukocyten antistoffen. Dit soort reacties treden minder op, nu men werkt met erytrocytenconcentraten zonder leukocyten.

Acute hemolytische transfusiereactie - een verhoogde afbraak van erytrocyten (hemolyse) binnen enkele minuten na aanvang tot 24 uur na afloop van de transfusie. Dit leidt tot bloedstolling waardoor er acute nierinsufficiëntie, longfalen en shock optreden.

Wat moet je als allereerste doen, wanneer je een transfusiereactie vermoedt?

1. de arts bellen
2. klemmetje van transfusielijn dichtzetten
3. MEWS uitvoeren

Met welke infuusvloeistof mag de RBC gegeven worden?

1. NaCL 0,9%/ Glucose 5%
2. Glucose 5%
3. NaCL 0,9%

Wat is een kruisproef?

Welke controles voer je uit voor het geven van een bloedtransfusie?

Iemand met bloedgroep AB- kan de volgende bloedtransfusie krijgen

1. O+
2. A-
3. BEIDE KUNNEN
4. GEEN VAN BEIDE KAN

Welke reacties kunnen optreden tijdens of na een bloedtransfusie?

Welke verpleegkundige acties moet je ondernemen bij het vermoeden van een transfusiereactie?

Evalueren en feedforward

* Wat heb je vandaag geleerd?