We kunnen wel honderden verschillende smaaksensaties ervaren. Dit hebben we te danken aan de smaakreceptoren op onze tong, in de mond en in onze keelholte. Toch zijn er 4 basissmaken die iedereen wel kent: zoet, zuur, bitter en zout. Maar heb je ook wel eens gehoord van de 5e smaak, Umami? Lees snel verder om te ontdekken hoe je de basissmaken kunt proeven.
De meest voor de hand liggende en gewaardeerde smaak is natuurlijk zoet. Deze voorliefde voor zoet is in de oertijd ontstaan. In die periode was voedsel schaars en calorierijk voedsel vertelde de hersenen: eet ervan zoveel je kunt. Veel mensen denken bij zoet dan ook direct aan suikergoed. Maar naast bepaalde zoetmakers (suiker) die calorieën bevatten, is er gelukkig ook heerlijke gezonde zoete voeding. Denk maar eens aan een puntpaprika (een stuk zoeter dan een normale paprika), zoete aardappel, bieten of dadels.
Zout dient als smaakmaker in ons voedsel. De meeste mensen vinden een patatje met zout vaak lekkerder dan zonder zout. Iedereen heeft zout nodig om gezond te blijven, alleen te veel zout is echter niet goed voor onze gezondheid en kan leiden tot o.a. een te hoge bloeddruk. Na het eten van bijvoorbeeld zoute popcorn kun je dorstig worden, dit komt doordat het zoutgehalte uit balans is. Na wat drinken is dit vaak zo weer opgelost. Naast dat je overal zout overheen kunt strooien om de smaak te proeven, zijn er diverse producten die de smaak al bevatten. Denk bijvoorbeeld aan haring, ansjovis, zeekraal en kaas.
Naast zoet zijn er ook veel mensen die juist van een zure smaak houden. De welbekende rode zure matjes is hier een voorbeeld van. Of dit door de smaak komt of doordat het de zenuwen prikkelt is niet bekend. Zuur bevordert de eetlust, spijsvertering en werkt dorstlessend. Waarom trekken mensen eigenlijk een raar gezicht bij het eten van zuur voedsel? De zenuwen hebben ineens zoveel informatie te verwerkingen waardoor er als bijwerking de spieren rond je mond aanspannen. De smaak zuur is terug te vinden in producten als yoghurt, karnemelk, tomaat, zuurkool, azijn en fruit zoals appels, bessen en - natuurlijk - citroen.
Veel mensen zijn geen fan van voedsel dat bitter smaakt en dit is vooral bij kinderen het geval. Toevallig vinden volwassen mannen bitter voedsel vaak minder onplezierig en zelfs oprecht lekker. Volgens biologen wordt er vaak gedacht dat de smaak bitter beleefd wordt als een waarschuwing voor giftige stoffen. Daarbij is het de vraag in hoeverre dat waar is, want hoewel er inderdaad een paar bittere stoffen zijn die giftig zijn, zijn er ook heel veel bittere stoffen die juist niet giftig zijn. Enkele voorbeelden hiervan zijn: bladgroente, witlof, grapefruit, rabarber, koriander en geelwortel. Koffie mogen we natuurlijk ook niet vergeten. :-)
Umami is een beetje een vreemde smaak. De naam umami is Japans voor ‘hartig’ of ‘heerlijkheid’ en versterkt de hartige en zoute smaken. Wat betreft laatstgenoemde ligt umami vaak dicht tegen zout aan en hebben deze twee smaken veel met elkaar gemeen. Maar hoe neem je de smaak hartig waar? Umami is een smaak die vooral wordt opgeroepen met de stof natriumglutamaat. Deze stof wordt vaak als smaakversterker gebruikt in onder andere bouillonblokjes, kant-en-klaar maaltijden en zoute snacks, maar komt ook van nature voor in tomaten, vlees, (Parmezaanse) kaas, truffel, paddestoelen, peulvruchten en zeewier.
Hé wacht even, er zijn toch vijf basissmaken? Nou, volgens een aantal onderzoekers is er nog een zesde smaak: de vetsmaak. Naast muizen kunnen kennelijk ook mensen de vetsmaak proeven. Het grappige hieraan is dat hoe gevoeliger je bent voor de vetsmaak, des te minder je geneigd bent het te eten. Deze smaak wordt veroorzaakt door, je raadt het al, vetstoffen en triglyceriden: de vetcellen in je lichaam.