Les 1: Didactische werkvormen

• B&L
• MBO
• Studiejaar 1

Begeleiden & Lesgeven

Didactiek van een les of training

P3, les 1: didactische werkvormen

Thema van vandaag:

1. Didactisch model

2. Beginsituatie

3. Doelstellingen

4. Planning en lesopbouw 

5. Materialen en middelen

6. Organisatie deel 2

7. Bewegingsvormen

8. Didactische werkvormen

9. Presenteren

10. Leertheorieën

11. Evaluatie

Inhoud

• Didactische werkvormen en plaats in het didactisch model
• Indeling en keuze van didactische werkvormen
• Voorbeelden van didactische werkvormen
• Didactische hulpmiddelen 

Didactische werkvormen

• Didactische werkvormen; manieren om leren zo te organiseren, dat deelnemers zovéél mogelijk leren.
  (Een didactische werkvorm is in elk geval een activiteit van een lesgever.)
  
  Dit zoveel mogelijk leren kan betrekking hebben op het leren van bepaalde bewegingsvaardigheden, maar ook op sociale vaardigheden, het bevorderen van de zelfstandigheid of de mondigheid.
  
  

Didactisch model

Afhankelijk van de beginsituatie en de doelstelling en rekening houdend met de aard van de bewegingsvormen, kiest de lesgever de meest geschikte didactische werkvormen om zijn lesdoelen te bereiken. Als het doel te maken heeft met leren samenwerken, is het logisch om te kiezen voor groepswerk. Bij het aanleren van ringenzwaaien ligt de instructievorm meer voor de hand.

Afhankelijk van de beginsituatie en de doelstelling en rekening houdend met de aard van de bewegingsvormen, kiest de lesgever de meest geschikte didactische werkvormen om zijn lesdoelen te bereiken. 

• Als het doel te maken heeft met leren samenwerken, is het logisch om te kiezen voor groepswerk. 
• Bij het aanleren van ringenzwaaien ligt de instructievorm meer voor de hand.

Uit onderzoek naar effectieve en minder effectieve docenten, blijkt dat effectieve lesgevers het volgende doen:

• Ze geven helder en duidelijk instructies.
  
• Ze geven concreet aan wat het doel is en wanneer het is bereikt.
  
• Ze geven beheersbare en uitvoerbare taken.
  
• Ze beoordelen de leeruitkomsten op een voor de deelnemer te begrijpen wijze.
  
• Ze grijpen onmiddellijk terug op afgesproken regels en bedoelingen wanneer de deelnemers afwijkend gedrag vertonen.
  

Bovendien blijkt uit dit onderzoek dat effectieve docenten over de volgende kenmerken beschikken:

• enthousiasme
  
• warmte
  
• helderheid
  
• humor.

Indeling didactische werkvormen

Er bestaan heel veel verschillende didactische werkvormen. Daarom is het handig om tot een indeling van deze werkvormen te komen.

Dit kan op drie manieren:

• organisatorisch
  
• wijze van aanbieden
  
• ruimte die de lesgever biedt.

Organisatorisch

De meeste indelingen van de verschillende didactische werkvormen gaan uit van de organisatie van een les of training.
Dit is dus een indeling vanuit een organisatorisch uitgangspunt. Je kunt deelnemers vrij laten werken in de zaal, je kunt ze in groepjes aan het werk zetten, maar het kan ook klassikaal. Op grond van dit organisatorisch uitgangspunt kom je tot de volgende indeling:

• vrij werken
  
• werken in groepen
  
• werken in een vaste volgorde (banen, stroomvorm)
  
• klassikaal werken.

Wijze van aanbieden

Als lesgever kun je op verschillende manieren je bewegingsvormen aanbieden en de deelnemers ermee laten oefenen. Zo kun je vragenderwijs te werk gaan en op die manier de SB-deelnemers zelf na laten denken over de beste uitvoering. Bij risicovolle bewegingsvormen als een salto of klimmen is dit waarschijnlijk niet zo handig. In dergelijke gevallen kies je waarschijnlijk voor het geven van een opdracht of duidelijke instructies die opgevolgd moeten worden. Op grond van de manier van aanbieden kun je tot de volgende indeling komen:

• stellen van vragen
  
• geven van opdrachten
  
• geven van instructie.

Ruimte die de lesgever biedt

De meest gehanteerde indeling gaat uit de hoeveelheid ruimte die de lesgever de deelnemers biedt om met de bewegingsvormen aan de slag te gaan. 

 In een gesloten situatie gaat elk initiatief uit van de lesgever: die bepaalt wat er gedaan wordt. 

In een open situatie werken de deelnemers op hun eigen niveau, in hun eigen tempo en naar hun eigen interesse. De lesgever begeleidt slechts.

Belang van variatie aan didactische werkvormen

Het is belangrijk om variatie aan te brengen in de didactische werkvormen. 

Uiteindelijk gaat het erom het lesgeven zo te organiseren, dat je de deelnemers uitdaagt. Variatie draagt hieraan bij. Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat:

• deelnemers beter gemotiveerd blijven en daardoor meer leren
  
• deelnemers op verschillende manieren leren (leerstijlen) en zo iedereen aan zijn trekken komt
  
• je tegemoet komt aan meerdere soorten doelstellingen.

Organisatorisch

Wijze van 

aanbieden

Ruimte die de

lesgever biedt

Open en gesloten

Klassikaal werken

Werken in groepen

Vraagvorm

Instructievorm

Vrij werken

Spelvorm

Er bestaan heel veel verschillende didactische werkvormen. Welke van onderstaande werkvormen valt NIET onder wijze van aanbieden?

1. Opdrachtvorm
2. Werken in een vaste volgorde
3. Instructievorm
4. Vorm van zelfontdekking

Didactische werkvormen kan je op verschillende manieren indelen. Op welke twee manieren kan 'ruimte die de lesgever biedt' worden ingedeeld?

Welke didactische werkvorm(en) kies je?

Afhankelijk van:

• Beginsituatie
  - randvoorwaarden
  - deelnemers
• Doelstelling
  - motorisch
  - cognitief
  - sociaal-affectief
• Bewegingsvormen
  - Risico, gevaar
  -concentratie

Je hebt een grote groep in een relatief kleine gymzaal. Welke vorm van organisatie zou jij kiezen? en licht deze toe:

Je wilt iemand een nieuwe bewegingsvaardigheid aanleren, op welke manier zou jij dit als sportleider aanbieden? Licht deze toe:

Voorbeelden van didactische werkvormen

Kun je alle termen uitleggen en een voorbeeld geven?

02:18

Voor welke organisatie vorm is er gekozen in deze les? En op welke manier biedt de docent dit aan?

Zoek een foto op van een didactisch hulpmiddel

Didactische hulpmiddelen

• Hulpmiddelen om didactische werkvorm te ondersteunen (fluit, krijtje, bord, etc.) 

https:

De keuze van didactische werkvormen is afhankelijk van:

1. Beginsituatie, doelstelling & bewegingsvormen
2. Beginsituatie, doelstelling en tijdsplanning
3. Doelstelling, lesgeefhouding en bewegingsvormen
4. Tijdsplanning, materiaal keuze en beginsituatie

Op welke 3 manieren kun je didactische werkvormen indelen?

1. Indeling van de zaal, materiaal en lesgeven
2. Materiaal, indeling van de zaal en organisatorisch
3. Organisatorisch, wijze van aanbieden en ruimte die de lesgever biedt
4. Wijze van aanbieden, indeling van de zaal en organisatorisch

Bij het geven van een spel heeft de lesgever 3 taken

1. Coachen, deelnemen en begeleiden
2. Spelleider, begeleider en coach
3. Begeleider, scheidsrechter en deelnemer
4. Deelnemer, coach en scheidsrechter

Vragen?

Opdracht

Maak de vragen in Teams.
Je mag hierbij je boek gebruiken, of de LessonUp.

Uiterlijke inleverdatum 2 februari 12:00
Te laat inleveren is niet toegestaan!!

Volgende les

Thema 9: Presenteren

Wat vond je van deze les qua moeilijkheid?
(Makkelijk is 1 - echt moeilijk is 10)

010