4.3 In en om het kasteel OOW

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Programma

• Terugblik
• Uitleg 4.3
• Zelfstandig werken
• Wat heb je geleerd? 

Het leenstelsel

Leenstelsel

Leenheer: 

Geeft land om te lenen

Leenman: 

Leent het land van de leenheer en zweert trouw. Hij moet Karel belasting betalen en hem helpen als er oorlog is.

Wat zou een probleem kunnen zijn van het hebben van achterleenmannen?

Hoe noem je iemand die stukken land uitleent aan aan anderen (zoals Karel de Grote)

1. Leenman
2. Leenheer

Waarom gaf Karel de Grote stukken van zijn land te leen?

1. het rijk was te groot om in zijn eentje te besturen.
2. Hij werd gedwongen door zijn ridders, die meer macht wilden hebben.

Een leenman moet andere leenmannen helpen als er oorlog is.

1. Juist
2. Onjuist

4.3 In en om het kasteel 

In deze les leer je:

• Hoe mensen leefden in en om het kasteel.

• Hoe het hofstelsel werkte

Een veilig huis

De huizen van leenmannen werden vaak aangevallen...

Daarom bouwden zij versterkte huizen met een muur eromheen....

...Een kasteel!

4.3 In en om het kasteel

• In de vroege middeleeuwen was het onveilig.
• Een veilige plek was rond het kasteel van de heer. 
• Veel mensen zochten bescherming en gingen werken in zijn gebied. Ze werden horigen genoemd. 
• De horigen moesten werken en herendiensten (klusjes) doen voor hun heer, anders kregen ze geen bescherming. 

Leg uit waarom veel mensen bij kastelen gingen wonen.

Hoe werden de onvrije boeren genoemd die bescherming zochten bij de heer?

1. Slaven
2. Horigen
3. Borigen
4. Boerigen

Wat moesten de horigen nog meer doen, naast werken op het land van de heer?

1. Geld betalen
2. Meevechten in de oorlog
3. Herendiensten doen
4. Deel van hun oogst geven

De graaf is een leenheer van de koning.

1. juist
2. onjuist

bakkerij

kasteel

woeste grond

Landbouwgrond

huis van horige

Aan de slag

• Maken 4.3              vraag 1 t/m 7

bladzijde 90+91

Programma

• Terugblik
• Uitleg 4.3
• Zelfstandig werken
• Wat heb je geleerd? 

De leenmannen bouwden kastelen, omdat...

1. Zij vaak ruzie hadden met hun leenheer
2. Hun huis vaak aangevallen werd

De koning is de leenman van een graaf.

1. juist
2. onjuist

Welk begrip hoort bij de afbeelding?

1. Hofstelsel
2. Leenstelsel

In ruil voor landbouwgrond en bescherming moesten horigen veel inleveren. Wat NIET?

1. Vrijheid
2. Geld

Op welk deel van het domein woonde de heer en stonden de belangrijkste gebouwen?

1. Hoeven
2. Vroonhofland

4.3 In en om het kasteel 

In deze les leer je:

• Welke nieuwe landbouwtechniek werd uitgevonden.

• Dat de middeleeuwse samenleving in drie groepen was gedeeld.

Een nieuwe landbouwtechniek

Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt wordt de grond onvruchtbaar. 

De oogst wordt minder.

Er is amper genoeg voedsel om te overleven.

 

Voordeel: de grond raakt niet uitgeput.

Nadeel: maar één keer per jaar een graanoogst.

Een nieuwe landbouwtechniek

• De akkerbouw leverde niet zo veel graan op.

• Dat de middeleeuwse samenleving in drie groepen was gedeeld.

Drieslagstelsel

Drie groepen

In de middeleeuwen werden mensen in 3 groepen geplaatst: standen.

1.  Geestelijken (werken voor de kerk)

2.  Adel (koning, leenmannen en ridders)

3.  Boeren (horigen)

Hoe heet deze nieuwe landbouwmethode die rond 800 door boeren werd ontdekt?

Wat was het voordeel van het drieslagstelsel? twee antwoorden zijn goed.

1. Minder werk voor de horigen.
2. Grotere graanoogsten
3. Een meer constante aanvoer van graan
4. De horigen konden makkelijker hun schulden aan de heer betalen.

Hoe werden de halvrije boeren genoemd die bescherming zochten bij de heer?

1. Slaven
2. Horigen
3. Borigen
4. Boerigen

Horigen

Koning, leenmannen en ridders

Geestelijken

Adel 

Boeren en burgers

Mensen die voor de Kerk werken

Hoe heten de drie groepen die te zien waren in de vorige vraag?

1. rangen
2. standen
3. edelen
4. gilden

De eerste stand waren de adel.

1. juist
2. onjuist

De derde stand waren vooral horige boeren.

1. juist
2. onjuist

Aan de slag

• Maken 4.3              vraag 8 t/m 11

bladzijde 92+93