Mundo Thema 9 Blok 1 Energie en Grondstoffen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Energie en grondstoffen

Wat gaan we doen?

• Je leert vertellen hoe de Vinkeveense plassen zijn ontstaan.
  
• Je kan uitleggen hoe de stoommachine voor een industriële revolutie heeft gezorgd.
• Je leert vertellen waarom de eerste industriegebieden vlak bij steenkoolmijnen lagen.

Legakkers 

• In het westen van Nederland was het lastig om veen te winnen. 
• Het natte veen haalden ze uit de slootjes en ze legden het op de kant om te drogen. De lange stroken land tussen de sloten werden legakkers genoemd.
• De sloten tussen de legakkers werden steeds breder. Op sommige plekken sloeg de wind de legakkers stuk en ontstonden grote plassen. Door deze plassen kon de grond niet voor de landbouw gebruikt worden.

Veenwinning

• Het veen raakte op in het Westen
• Veenwinning in het noorden en oosten van het land= boven de zeespiegel. 
• Als je een kanaal groef, liep het water daarin weg. Zo droogde het veen vanzelf op. 
• De turf werd in blokken gestoken en met schepen via de gegraven kanalen naar de steden gebracht.

Huisnijverheid 

• Thuis spullen maken om te verkopen. Soms werkte het hele gezin in de huisnijverheid, zelfs het jongste kind: hij verzamelde de restjes wol onder het weefgetouw. 
• Ontstaan in de winter op de boerderijen
• De gemaakte spullen werden verkocht in de stad

Stoomkracht ?

• Bevolkingsgroei= meer vraag naar kleding 
  
• Past de machine in een huis?
• Nee, daarom werkplaatsen langs het water. Maar waarom?

Waterkracht

 Met waterkracht van het stromende water werden de machines aangedreven. De reden voor een bedrijf om zich op een bepaalde plek te vestigen, noem je een locatiefactor. Zo ontstonden rond 1760 in Engeland de eerste fabrieken.

Maken:

Kader en GL: 1 tot en met 5

Begonnen in Engeland omdat?

1. uitvindingen
2. steenkool en ijzererts in de grond
3. koloniën 

Nieuwe grondstoffen

1. Steenkool--> te vervuilend --> aardolie en aardgas.
2. Energie steeds belangrijker als energiedrager (manier om energie te verplaatsen).--> energiebron nodig--> aardolie/aardgas. --> vervuilend --> zon of wind.

Nieuwe producten

Nieuwe grondstoffen--> nieuwe materialen --> aardolie is de grondstof voor plastic (dit is een halffabricaat)--> Hier kan weer speelgoed  van gemaakt worden (eindproduct)

Industriële revolutie 

• In dezelfde tijd (1760) werd de stoommachine uitgevonden. In 1764 verbeterde James Watt de stoommachine, zodat die andere machines kon aandrijven. 
• Omdat steenkool een goede brandstof voor de stoommachines was, werden de fabrieken bij de steenkoolmijnen gebouwd.

Waarom in Nederland later?

Pas in 1850 kwamen hier de eerste fabrieken.

1. vooral landbouw/ handel
2. Veel windmolens
3. Belangrijkste: weinig steenkool

Eerste fabriek in NL

Kleding!

Aan de slag

basis: Vorige les: 2 tot en met 7

              Nu: 8, 9, 11, 13, 14, 15 en 19.

kader/ GL:  Vorige les; 1 t/m 5

                        Nu: 6, 7, 9, 11, 13 , 14, 15 en 18

Afsluiting

• Je leert vertellen hoe de Vinkeveense plassen zijn ontstaan.
• Je kan uitleggen hoe de stoommachine voor een industriële revolutie heeft gezorgd.
• Je leert vertellen waarom de eerste industriegebieden vlak bij steenkoolmijnen lagen.
• Opdrachten 6 t/m 10 zelfstandig maken
• Dit is ook huiswerk voor aanstaande vrijdag 25 november