Cursus 4 §1 Waar komen woorden vandaan?

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

• Verwachtingen 
• Planning tot aan de kerstvakantie
• Cursus 4 taal: voorkennis
• Kennen en kunnen
• Informatie
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Planning tot de kerstvakantie

• Veel lesuitval i.v.m. activiteiten
• Behandelen Cursus 4: Taal
   Paragraaf 1 t/m 5
• Woordenlijst leren cursus 1

Toets in toetsweek --> 

Cursus 4: Taal + woordjes leren

Cursus 4 

Taal

Hoeveel procent van de Nederlandse taal bestaat uit woorden afkomstige van andere talen?

1. 50 %
2. 25 %
3. 75%
4. 40%

Uit welke taal komt het volgende woord: bureau

1. Duits
2. Engels
3. Frans
4. Spaans

Uit welke taal komt het volgende woord: muesli

1. Duits
2. Engels
3. Frans
4. Spaans

Het woord 'bajes' is afkomstig van een andere taal.

1. Waar
2. Niet waar

Het woord 'straat' is afkomstig van een andere taal.

1. Waar
2. Niet waar

Latijn

De naam komt van het Latijnse 'via strata' dat 'geplaveide weg' betekent.

Verharde weg

• Etymologie
• Germaans
• Latijn

• Uitleggen dat veel woorden in het Nederlands afkomstig zijn uit een oude talen en andere talen.
  
• Benoemen waarom woorden in verschillende talen op elkaar lijken.

• Wat: Lees tekst 1 en maak opdracht 1 blz. 90
• Hoe: individueel
• Hulp: lesboek, mevrouw de Vries
• Tijd: 7 min
• Uitkomst: bespreken/nakijken
• Klaar?: Ga verder met opdracht 2.

www.tiktok.com

Begrippen

Etymologie: herkomst en geschiedenis van een woord.

Germaans: de taal die werd gesproken door volkeren en stammen die woonden in Scandinavië. 

Latijn: de taal die vroeger door de Romeinen gesproken werd en die in de middeleeuwen in Europa de schrijftaal was.

Veel Europese talen kennen hun oorsprong in Latijn

Woorden in verschillende talen die op elkaar lijken

Hoe kan dat?

Veel Europese talen kennen hun oorsprong in het Latijn. Latijnse woord voor huiskat is bijvoorbeeld: cattus.

Kat --> Duits; katze, Engels;cat, Pools; kot, Frans; chat

Leenwoorden

Woorden die we overnemen (hebben geleend) vanuit een andere taal. 

Denk aan: 

Bureau --> Frans
Schnitzel --> Duits
Make-up --> Engels

• Wat: Maak opdracht 2 t/m 5 blz. 91
• Hoe: individueel
• Hulp: lesboek, mevrouw de Vries
• Tijd: 15 min
• Uitkomst: bespreken/nakijken
• Klaar?: zoek een leesboek uit/ga verder in je leesboek.

Wat zijn leenwoorden?

1. Woorden die we tijdelijk gebruiken in de Nederlandse taal.
2. Woorden die uit het oud-Nederlands komen.
3. Woorden uit het Engels die we in het Nederlands ook gebruiken.
4. Woorden die we uit een andere taal hebben overgenomen.

Hoe noemen we de term voor het bestuderen van de herkomst en geschiedenis van woorden.

1. Etniciteit
2. Etymologie
3. Leenwoorden
4. Historie

Hoe kan het dat woorden in verschillende talen soms op elkaar lijken?

DUITS

FRANS

ENGELS

douche

racket

schwalbe

sowieso

container

ambulance

chocolade

überhaupt

• Herhaling vorige les
• Kennen en kunnen
• Informatie
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Met welke taal is het Nederlands niet nauwverwant?

1. Fries
2. Engels
3. Duits
4. Frans

Wat zijn leenwoorden?

1. Woorden die we tijdelijk gebruiken in de Nederlandse taal.
2. Woorden die uit het oud-Nederlands komen.
3. Woorden uit het Engels die we in het Nederlands ook gebruiken.
4. Woorden die we uit een andere taal hebben overgenomen.

Hoe noemen we de term voor het bestuderen van de herkomst en geschiedenis van woorden.

1. Etniciteit
2. Etymologie
3. Leenwoorden
4. Historie

Hoe kan het dat woorden in verschillende talen soms op elkaar lijken?

• Etymologie
• Germaans
• Latijn

• Uitleggen waarom er steeds nieuwe woorden bijkomen.

Waarom krijgen we nieuwe woorden?

• Nieuwe maatschappij: de maatschappij verandert, dus komen er ook nieuwe woorden (brexit, nexit)

• Taalleemte dichten: woord bedenken voor een voorwerp wat nog geen Nederlands woord heeft (beurtbalkje)

• Verwarring vermijden: vaan bij homoniemen (gijzelaar  gegijzelde en gijzelnemer)

• i.p.v. een leenwoord: keeper  doelman

• creatief: gelegenheidswoorden, zelf bedenken (Belfie, voor een juichende België supporter)

Hoe maken wij nieuwe woorden?

• Nieuwe woorden bedenken bij een voorwerp/betekenis: google

• Samenstellingen, afleidingen, samentrekkingen (conculega), conversie (woord dat van woordsoort verandert: super, vet, bagger), letterwoord (CV, HEMA)

• Ontleningen: woorden overnemen uit een andere taal: barista, hufterproof

• Woord krijgt nieuwe betekenis

• Begrip krijgt een nieuw woord: fototoestel  nu digitale camera of analoog fototoestel

• Niet alle woorden kunnen ontstaan: systematische en toevallige gaten in ons lexicon.

Bv. splrkunk = systematisch

Proenk = toevallig, want het kan wel een woord zijn, het is uit te spreken

Is een woord een blijver of niet? --> FUDGE test

Een woord is een blijver als:

- 30/40 jaar overleeft

- Nederlands klinkt (vorm)

- Als het door verschillende groepen wordt gebruikt

- Als een deel van het woord in andere woorden voorkomt (sletvrees, smetvrees)

- Bestaat iets niet meer dan verdwijnt het woord ook (vuvuzela)

- Woord wordt opgenomen in woordenboek als het drie jaar regenmatig in schriftelijk taalgebruik voorkomt.