2.3 Burgers aan de macht les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1,2

2.3 Burgers aan de macht

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom!

- §3 afmaken 

- Aantekening §3 

- Nakijken §3/ Repetitie bespreken

- Start §4 

- Aan de slag! 

- Afsluiting 

Leerdoelen

Je kunt uitleggen:

- Hoe de Republiek wordt bestuurd en wat daar bijzonder aan is

- De de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hebben

- Hoe de Gouden Eeuw ten einde komt

Bijzonder bestuur

Het bestuur van de Republiek is bijzonder om twee redenen

De macht is in handen van regenten 

De regenten verdelen de macht onder zichzelf

In de Gewestelijke Staten besturen de gewesten zichzelf. De Republiek is dus niet centraal bestuurd, behalve in de Staten-Generaal

Bijzonder bestuur

Eén overeenkomst in heel Europa

Besturen was voor mannen:

- Konden het beste leiding geven

MAAR... vrouwen werkten wel 

Gewest Holland

• Elk gewest had 1 stem in de Staten-Generaal.
  
• Holland het rijkste gewest: meeste invloed.
  --> betaalden het meeste aan leger en vloot.  

Twee machthebbers

In de Republiek spelen twee mannen een grote rol

Stadhouder

Hij geeft leiding aan het leger en de vloot. Hij werkt voor de Gewestelijke Staten

Raadspensionaris

Hij is de hoogste ambtenaar van Holland en leidt de buitenlandse politiek

Vergelijkbaar met de minister-president (Mark Rutte)

Vergelijkbaar met de commandant der strijdkrachten (Onno Eichelsheim)

Ruzie tussen stadhouder en raadspensionaris 

• Na 1648 had stadhouder weinig macht meer (einde 80 jarige oorlog).
  
• Stadhouder Willem II teleurgesteld; hij wilde doorvechten.
  
• Regenten blij met vrede; beter voor handel en economie.

Verandering bestuur

• Regenten verkleinden het leger. 
  
• Willem II was boos!
• Na dood Willem II (1650); geen nieuwe stadhouder.
  

• Raadspensionaris Johan de Witt was nu de machtigste bestuurder in Republiek. Hij bezuinigde op het landleger, niet op vloot.

Stadhouderloos

Na de oorlog --> stadhouder overbodig

Vanaf 1650 heeft de Republiek geen stadhouder meer

De raadspensionaris Johan de Witt wordt de machtigste man

Hij bezuinigt op het landleger, niet op de vloot

Stadhouderloos

In 1672 aanval van ENG, FR en DUI op de Republiek

Engeland

Wilde de handel overnemen

Frankrijk

Koning (Lodewijk XIV) land uitbreiden

Duitsland

Macht van de Republiek breken

Stadhouderloos

Op zee --> Engeland verslagen

FR en DUI bezetten veel gebied

Daarom.. het Rampjaar (1672)

Stadhouder is terug

Johan de Witt kreeg de schuld en werd vermoord

Willem III werd stadhouder --> oorlog ging door

Koste veel geld --> 1700 einde Gouden Eeuw

Rampjaar

Het rampjaar

Rampjaar 1672

Nakijken!

Antwoorden van §1, 2 en 3 staan op teams.