H8: stofwisseling

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

§1 Chemie in cellen

Leerdoelen

Je kan omschrijven wat de volgende begrippen betekenen:

- Stofwisseling

- Assimilatie

- Dissimilatie

Je kan omschrijven wat er met energie gebeurt

Tot nu toe...

Vertering van voedingsstoffen op orgaan/weefsel niveau

Maar wat gebeurt er nu eigenlijk in cellen zelf?

Op moleculair niveau stofwisseling

Stofwisseling

Chemisch omzettingsproces in een organisme

In organismen gaat het om organische moleculen:

- Koolhydraten

- Vetten

- Eiwitten

Stofwisseling (2)

Organische moleculen kunnen opgebouwd worden (assimilatie)

of

afgebroken worden (dissimilatie)

Assimilatie kost energie, dissimilatie levert energie op

Welke organismen doen vooral aan assimilatie?

Assimilatie

2 typen:

Koolstofassimilatie - omzetten van CO2 en H2O

 in glucose

Voortgezette assimilatie - vorming van vetten, 

eiwitten, disachariden, polysachariden

Binas 67F+G+H

Dissimilatie

• Voornamelijk productie van energie in de vorm van...
  
• ATP (Adenosine Trifosfaat)

ATP-cyclus

Meest gebruikte energiedrager in organismen

Energie nodig? Fosfaatgroep afscheiden

Energie opslaan? Fosfaatgroep binden

Maak §1.1

Opdracht 2, 3, 5, 6, 7, 9, 10

Wat betekent assimilatie?

Vul het ontbrekende woord in:
Het afsplitsen van een fosfaat groep bij ATP
... energie

§2

Enzymen

Leerdoelen

- Je kan de bouw en werking van enzymen beschrijven

- Je kan de invloed van milieufactoren op de enzymactiviteit beschrijven

Vorige les

Assimilatie en dissimilatie - wat betekent dit?

Hoe werkt ATP?

Wat zijn enzymen?

Eiwitten die specifieke stoffen opbouwen of afbreken

Ieder enzym heeft een specifiek substraat waar het aan bindt in het actieve centrum

Naamgeving:

substraat-ase (bv. ATP-ase)

Let op!

Enzym verandert niet van structuur

Werking enzymen

Enzymactiviteit heeft een optimum:

- temperatuur

- pH

Is temperatuur/pH te hoog of te laag? --> denaturatie

Maak §8.2

Opdracht 14-19, 21

§3 Fotosynthese

Leerdoelen

- Je kan fotosynthese beschrijven

Fotosynthese

Een vorm van koolstofassimilatie --> vindt plaats in bladgroenkorrels (chloroplasten)

CO₂ + H₂O + energie --> C₆H₁₂O₆ + O₂

_{Binas 69A}

Komt uit licht!

Fotosynthese (2)

Maar planten nemen niet al het licht op...

Planten zijn groen, want 

dat licht nemen ze minder

goed op!

Fotosynthese (3)

2 verschillende reacties (Binas 69A):

Lichtreactie --> opvangen licht en productie O₂

Donkerreactie (Calvin cyclus) --> vastleggen CO2 in glucose

Maak §8.3

Opdracht 26 tm 28, 30

§4 Voortgezette assimilatie

Assimilatie

2 typen:

Koolstofassimilatie - omzetten van CO2 en H2O

 in glucose (fotosynthese)

Voortgezette assimilatie - vorming van vetten, 

eiwitten, disachariden, polysachariden

Binas 67F+G+H

Fotosynthese

Een vorm van koolstofassimilatie --> vindt plaats in bladgroenkorrels (chloroplasten)

6 CO₂ + 6 H₂O + energie --> C₆H₁₂O₆ + 6 O₂

_{Binas 69A}

Komt uit licht!

Leerdoelen

- Je kunt vormen van voortgezette assimilatie beschrijven

Voortgezette assimilatie

Glucose als grondstof --> opbouwen in grotere moleculen

Assimilatie kost energie! --> ATP

Niet alleen planten, maar ook dieren/schimmels

Voortgezette assimilatie

3 groepen moleculen:

- Koolhydraten

- Eiwitten

- Vetten

Binas 67FGH

Koolhydraten

Monosachariden (glucose, fructose) worden omgezet in disachariden (bv. lactose) of polysachariden (bv. zetmeel)

Eiwitten

Gebruiken aminozuren als bouwstenen

20 verschillende aminozuren (Binas 67H1)

Welke aminozuren zie je hier?

Eiwitten (2)

Aminozuren worden aan elkaar gekoppeld

Waar in de cel gebeurt dat?

Interacties tussen verschillende aminozuren 

geven unieke vorm aan het eiwit

4 structuur niveau's (Binas 67H2)

Vetten

Worden opgebouwd uit glucose of vetzuren

Glycerol groep + 3 vetzuurstaarten

Belangrijk voor fosfolipiden

Reserve brandstof/isolatie

Maak §8.4

Opdracht 35 tm 43

§5 Dissimilatie

Leerdoelen

- Je kunt de aerobe en anaerobe dissimilatie van glucose beschrijven

- Je kunt de dissimilatie van vetten en eiwitten beschrijven

Dissimilatie

• Voornamelijk productie van energie in de vorm van...
  
• ATP (Adenosine Trifosfaat)
• Vindt plaats in mitochondriën door verbranding glucose (vetten en eiwitten ook)

Verbranding

Met zuurstof (aerobe dissimilatie):

C₆H₁₂O₆ + 6 O₂ --> 6 CO₂ + 6 H₂O + 36 ATP

Zonder zuurstof (anaerobe dissimilatie):

C₆H₁₂O₆ --> 2 C₂H₆O (ethanol) + 2 CO₂ + 2 ATP

C₆H₁₂O₆ --> 2 C₃H₆O₃ (melkzuur) + 2 ATP

Binas 68B

Verbranding (2)

Koolhydraten --> omgezet in monosachariden --> mitochondrium

Eiwitten --> opgeknipt in aminozuren --> aminogroep eraf (--> omzetting in ureum/urinezuur) 

--> mitochondrium

Vetten --> opknippen in vetzuren en glycerol --> mitochondrium

Binas 68E

Maak §8.5

47-51, 54-56, 58

§6

Intensiteit van stofwisseling

Leerdoelen

- Je kunt de voorwaarden voor het fotosyntheseproces in planten benoemen

- Je kunt de voorwaarden voor het verbrandingsproces benoemen

Intensiteit

Snelheid van metabolisme proces hangt af van de 

beperkende factor

Bij autotrofen: temperatuur, lichtsterkte, hoeveelheid CO₂

_{Bij heterotrofen: temperatuur, hoeveelheid O2} 

Oefenen

Opdracht 63

Huiswerk:

§1.5: 52, 53, 55-58

§1.4: 30, 32, 33, 35, 37, 40