Naamvallen en functies

• Latijn
• Secundair onderwijs

Naamvallen en functies

Auxilia p. 44-53

Krachten in een zin

G156-179

Drie krachten: 

• congruentie
• vorm, functie en positie
• tijdsgebruik

1) Congruentie

= de kracht die een naamwoord uitoefent op andere naamwoorden en werkwoorden, waardoor de samenhang tussen die woorden duidelijk wordt

• O en gezegde
• O en NWD
• O of (L)V en DVB
• K en BVB

2) Vorm, functie en positie

VORM: geeft informatie over de FUNCTIE in de zin

± vaste POSITIE (hiervan afwijken: bedoeling)

• Zinsdelen (gezegde + O/NWD/(L)V/MV/HV + evt. BWB/DVB/aanspr.)
• Zinsdeelstukken (K + BVB)
• Zin in een zinsdeel 
• Valentie

3) Tijdsgebruik

= kracht die de tijd van een werkwoord uitoefent op een ander werkwoord

• Absoluut tijdsgebruik
• Relatief tijdsgebruik

Vocatief

Welke functie kan een naamwoord
in de vocatief uitoefenen?

Aanspreking

• Tu quoque, fili mi? 
•  Discipuli, audi bene!

Nominatief

Welke functies kan een naamwoord
in de nominatief uitoefenen?

Onderwerp

Het O staat in de nom. 

Alle andere woorden in de nom. verwijzen naar het O, dat niet altijd is uitgedrukt.

• Canis fidus est. 
• Pueri puellaeque fabulam audiunt.

Naamwoordelijk deel gezegde

Het NWDG is noodzakelijk bij KWW zoals esse en fieri.

Zinsdeelstuk (onderdeel van het NWG)

• Canis fidus est. 
• Haec poena apud eos est gravissima.

Dubbelverbonden bepaling

Een DVB is zowel met het gez. als met het O verbonden.

Ze congrueert met dit O en beschrijft er een eigenschap of toestand van. 

• Hannibal princeps in proelium ibat, ultimus excedebat.
• vertaling: als/tot

Accusatief

Lijdend voorwerp

LV

• Ipse Lentulum in carcarem deducit.

Onderwerp

O in de a.-+i.-zin + KWW in de infinitief

• Constat servum fessum esse. 

Naamwoordelijk deel gezegde

In de a.+i.-zin

Het NWDG is noodzakelijk bij KWW zoals esse en fieri.

Zinsdeelstuk (onderdeel van het NWG)

• Constat servum fessum esse.

Dubbelverbonden bepaling

Een DVB is zowel met het gez. als met het LV verbonden.

Ze congrueert met dit LV en beschrijft er een eigenschap of toestand van. 

• Vocant eum patrem patriae.

Bijwoordelijke bepaling

BWB

• richting (waarheen?): Romam proficiscor.
• duur (hoelang?): Nonnulli vicenos annos in disciplina permanent.
• betrekking 

• voorzetsel + acc.

Uitroep

O me asinum!

Welke functies kan een accusatief hebben?

Oefeningen

Defendi rem publicam 'adulescens', non deseram senex.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Defendi rem publicam 'adulescens', non deseram senex.
Functie?

1. O
2. DVB
3. NWDG

'Darius, persarum rex,' Graecis bellum inferre decrevit.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

'Darius, persarum rex,' Graecis bellum inferre decrevit.
Functie?

1. O
2. DVB
3. NWDG

Huic iuveni 'pietatem' deesse narrabatur.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Huic iuveni 'pietatem' deesse narrabatur.
Functie?

1. LV
2. O
3. NWDG
4. BWB

Populus Romanus Hannibalem 'prudentissimum imperatorem' habuit.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Populus Romanus Hannibalem 'prudentissimum imperatorem' habuit.
Functie?

Hannibal 'post multa proelia' tristissimus Carthaginem rediit.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Hannibal 'post multa proelia' tristissimus Carthaginem rediit.
Functie?

Hannibal post multa proelia tristissimus 'Carthaginem' rediit.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Hannibal post multa proelia tristissimus 'Carthaginem' rediit.

Rubico flumen 'finis Galliae provinciae' erat.
Naamval?

1. voc
2. nom
3. acc

Rubico flumen 'finis Galliae provinciae' erat.
Functie?