Vulkanen

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

Vulkanen

Vulkanen 

Wat ga je leren?

• Hoe kan een vulkaan ontstaan?
• Wat hebben aardplaten en vulkanen met elkaar te maken?
• Lava en magma, wat is het verschil?
• Wat heeft IJsland met vulkanen te maken?
• Bekende vulkanen

Filmpje over de Romeinse god Vulcanus, of de Griekse god Hephaistos. (Hep-fai-stos) In ieder geval, de god van vuur. Klik hier.

Vulkanen zien er vaak uit als flinke bergen. 

Het woord vulkaan komt van Vulcano, een eilandje boven Sicilië. 

1

De oude Romeinen geloofden dat de god Vulcanus daar leefde en wapens maakte voor de goden. De Grieken noemden Vulcanus anders, namelijk Hephaistos.

Zij dachten dat de vulkaanuitbarstingen vonken waren van het vuur waarin hij zijn wapens smeedde. 

2

Je ziet hier duidelijk een kuil in de berg. 

Dat noem je een krater. 

De top van de berg is weggeblazen en ge-explodeerd 

door een vulkaanuitbarsting. 

BOEM! Dan 'regent' het stenen, rotsblokken en as.

Soms stroomt er lava uit een berg. Lava is vloeibare steen (vloeibaar gesteente). De steen is dus zo heet, dat deze smelt! 

Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting.

1

Bij de uitbarsting van een vulkaan komt lava naar buiten. De lava is eerst roodheet, en koelt daarna vrij snel af waarbij vulkanisch gesteente ontstaat.

2

Als lava nog in de berg zit noemen we het magma.

In de berg = magma

Uit de berg = lava

Afgekoelde lava = vulkanisch gesteente

3

Is lava koud en hard dan noem je het vulkanisch gesteente.

4

Hier zie je de lava afkoelen. 

Van roodheet naar grijze steen. 

5

Dit is zeer gevaarlijk! 

Lava/magma kan 

600 °C en 1250 °C heet zijn.

Magma

Onder de grond heeft het vloeibare gesteente magma.

Lava

Is het magma boven de grond dan noem je het lava.

Vulkanisch gesteente

Als lava afgekoeld is, dan noem je het vulkanisch gesteente.

Een vulkaanuitbarsting

Een vulkaanuitbarsting is natuurlijk erg gevaarlijk voor plant, mens en dier.  Toch is een uitbarsting ook positief. 

Lava is namelijk erg vruchtbaar! 

Je kunt erg goed boer zijn rondom een vulkaan. 

Zou jij naast of op een vulkaan durven wonen? 

Waarom aardplaten bewegen

De binnenkant van de aarde is vloeibaar. 

Vol met gloeiend heet gesmolten gesteente.

De grond waarop jij en ik staan is eigenlijk een dunne schil aarde. 

Zo'n dunne schil aarde noemen we een aardplaat. 

Waarom aardplaten bewegen (2)

De aarde heeft meerdere aardplaten. 

Die dobberen op de magma. 

Soms botsen de aardplaten tegen elkaar aan. 

Dan is er een aardbeving. 

Of komt er een diepe scheur in de aardplaat zodat er magma naar buiten kan komen. Dat noem je een vulkaan. 

Vulkanen staan op plekken waar aardplaten botsen. 

Uitleg (pas na lezen van de tekst)

Wat is een breuklijn?

Een breuklijn is de plaats waar 2 aardplaten botsen.

In de diepe oceaan is dat niet zo goed te zien, bovengronds wel.  

Breuklijn op IJsland. Een duidelijke scheur in de aarde. 

De aardplaten bewegen van elkaar vandaan. 

Breuklijn bij Los Angeles. 

Duidelijk botsende aardplaten.

Drie bekende vulkanen

Kijk goed naar de afbeelding. Pas op, de taal is Italiaans. 

Kan jij de volgende vulkanen vinden?

• Vesuvius
  
• Stromboli
  
• Etna
  

Een eiland

Het eiland Vulcano is de reden dat we een vulkaan een vulkaan noemen. 

(Rode vulkanen op het plaatje zijn bovengronds, blauwe onder de zeespiegel)

In Italië

In Italie hebben ze ook vulkanen. 

Je ziet hier de Vesuvius. De grote stad Napels is dichtbij.  

Wat zou er gebeuren als de vulkaan zou uitbarsten?

Etna

Een andere bekende Italiaanse vulkaan is de Etna. 

De Etna is een vulkaan in Sicilië, Italië. 

De Etna is 3.329 meter hoog en is de hoogste vulkaan van Italië. 

Zeg, zal ik je op de foto zetten? 

De vloer is lava...hahaha!

De Etna is een heel actieve vulkaan, één van de actiefste ter wereld. 

De laatste uitbarsting van de Etna vond plaats op 16 maart 2017. Bij de uitbarsting vielen minstens 10 gewonden. 

Waar komt het woord vulkaan vandaan?

1. Het eiland Valcona in Ierland
2. Het eiland Valcuno in Nederland
3. Het eiland Vulcano in Italië (bij het eiland Sicilië)
4. Het eiland Vulcinu in Frankrijk

Sleep naar de juiste plek

FOUT

GOED

Je hebt in deze les geleerd:

1. Het verschil tussen lava en magma
   
2. Waarom aardplaten bewegen
   
3. Waarom een vulkaan kan uitbarsten
   
4. Dat een vulkaanuitbarsting ook goed kan zijn voor het land
   
5. Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat
   
6. Je kan IJsland aanwijzen op de kaart en kunt er iets over vertellen
   

Je hebt in deze lessen geleerd:

1. Het verschil tussen lava en magma
   
2. Waarom aardplaten bewegen
   
3. Waarom een vulkaan kan uitbarsten
   
4. Dat een vulkaanuitbarsting ook goed kan zijn voor het land
   
5. Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat, geiser


6. Dat onze continenten op aardplaten vastzitten
7. Je kunt IJsland aanwijzen op de kaart en kunt er iets over vertellen
   
8. Je kent 2 (of meer) Italiaanse vulkanen: Etna, Vesuvius, Stromboli