Herhaling tijdvak 5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Herhaling tijdvak 5

Tijd van Ontdekkers en Hervormers
1500-1600

Lesdoelen

Ik ken de kenmerkende aspecten van tijdvak 5
Ik kan de kenmerkende aspecten gebruiken om mijn kennis te ordenen

Deze oorkonde wordt gebruikt in een politiek conflict in de elfde eeuw.
2p Noem dit politieke conflict en het argument dat de paus voor zijn standpunt uit deze oorkonde kan gebruiken.

Kenmerkende aspecten

1. Het begin van de Europese overzeese expansie.
2. Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.
3. De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.
4. De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.
5. Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid

en
het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

De hernieuwde oriëntatie op de klassieke Oudheid

• In het Midden-Oosten was kennis van Grieken en Romeinen bewaard gebleven

• Door kruistochten worden boeken uit klassieke oudheid door Europeanen herontdekt

•  --> ontstaan Renaissance
  

De hernieuwde oriëntatie op de klassieke Oudheid

Renaissance begint in Italië omdat:

1. Veel handelscontacten met Oosten
2. Klassiek verleden
3. Rijkdom door handel

Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance

Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance

Renaissance in de kunst en architectuur:

1. niet religieuze onderwerpen (klassieke mythologie)
   
2. realisme en perspectief
3. uiting van gevoelens
4. bogen en zuilen
   
5. bekende kunstenaars/architecten
   

Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance

Renaissance in literatuur en wetenschap:

1. lezen en vertalen klassieke teksten
2. kritische houding: zelf nadenken
3. mens centraal --> humanisten
   

Het begin van de Europese overzeese expansie.

Het begin van de Europese overzeese expansie

Ontdekkingsreizen zorgen voor veranderend wereldbeeld

1539

1660

Het begin van de Europese overzeese expansie

Motieven om op reis te gaan:

1. Omzeilen tussenhandelaren
2. Handel via land (Constantinopel) was lastig geworden
3. Verspreiding christendom

Technologische ontwikkelingen maakten lange reizen per schip mogelijk

Het begin van de Europese overzeese expansie

• Azie: vooral Portugezen
  -vestigen handelsposten (factorijen) langs de kust
  
• Amerika: vooral Spanjaarden
  -hoogstaande culturen worden verwoest door conquistadores
  -voordelen: technologie (wapens), Europese ziektes
  -koloniseren gebied
  

Het begin van de Europese overzeese expansie

Gevolgen ontdekkingsreizen:

1. Miljoenen mensen sterven
2. Ontstaan nieuwe handelsstromen (slavenhandel)
3. Mensen en producten worden over de wereld verspreid
4. Europa wordt rijker en dominanter
   

Wat is GEEN motief voor de Europese expansie?

1. Winst maken door te handelen
2. Volkeren bekeren tot het christendom
3. Vorsten wilden macht uitbreiden
4. Verspreiden wetenschap en techniek

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

De protestantse reformatie

• Door ontdekkingsreizen en kennis van de humanisten keken mensen steeds kritischer naar de kerk
• Geen afschaffing van de kerk maar hervorming

De protestantse reformatie

Ideeën protestanten:

1. Aflatenhandel moet stoppen, alleen god kan vergeven
   
2. Heiligenverering moet stoppen
3. Zelf de bijbel lezen
4. Geen versierde kerken

Luther en Calvijn

De protestantse reformatie

• Splitsing in de kerk: katholieken en protestanten
• Verspreiding protestante geloof ging snel door boekdrukkunst
• Godsdienstoorlogen in Duitsland (vrede van Augsburg)
  en Frankrijk (Edict van Nantes)
  

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Het conflict in de Nederlanden

• Ook in Nederland conflict door reformatie
• Nederlandse gewesten vielen onder Spaanse landsheer --> katholiek
• Karel V en Filips II vervolgden de ketters

Het conflict in de Nederlanden

Oorzaken conflict:

• Religieus: vervolgingen van protestanten
• Politiek: onvrede over centralisatie

Gevolgen:
1566 Beeldenstorm
Vanaf 1568 Nederlandse Opstand
1588 Oprichting Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (zonder vorst!)

Koppelen:  koppel de KA's uit tijdvak 5 aan het juiste plaatje.

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

Het veranderde mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

Het begin van de Europese overzeese expansie.

De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid.

De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had.

Particularisme

Centralisme

Staten-Generaal

Gewesten

Stadhouder

Gewestelijke Staten

Landvoogd

1 hoofdstad