ethiek 1

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 2

Ethiek 

Les 1

Wat is ethiek?

Ethiek is nadenken over de moraal.

De moraal is het geheel van normen en waarden.

Ethiek is dus nadenken over het geheel van normen en waarden.

Waarden

Een waarde geeft weer wat we belangrijk vinden.

Wat vinden we belangrijk om na te streven?

Wat vinden we van belang om een goed leven te kunnen leven?

Voorbeelden van waarden zijn: Vrijheid, respect, eerlijkheid, verdraagzaamheid, gelijkheid, rechtvaardigheid, vriendelijkheid, vrede, liefde en veiligheid

Wat vind jij de meest belangrijke waarde en waarom?

Normen

Normen vertellen ons wat we moeten doen om dat wat we van waarde vinden na te streven. 

Heiligt het doel alle middelen? Of zijn er dingen die je onder geen enkele omstandigheid mag doen?

Of bestaat er een regel die vertelt wat je moet doen, die in alle gevallen moreel juist is?

Zou jij switchen? Zodat er 1 slachtoffer is in plaats van 5? Leg uit waarom?

Zou jij duwen? Zodat de wat zwaardere persoon de trein tegenhoudt en de je de andere 5 mensen redt?

Waarom en met welke reden

Als je kan nadenkt over de moraal kan je dus nadenken over wat je normen zijn en over wat je waarden zijn.

Maar je kan ook nadenken over waarom je een waarde zo belangrijk vind en of je eigenlijk wel goede redenen hebt om te doen wat je doet. 

Waarom en met welke reden

Want niet iedereen heeft dezelfde normen en waarden.

Met andere woorden: Niet iedereen oordeelt gelijk over wat moreel juist of onjuist is.

Maar wat is een moreel oordeel dan eigenlijk en kan hij eigenlijk wel waar of onwaar zijn?

Dilemma of Moreel dilemma

Je kan van mening verschillen over wat er moet gebeuren, je hebt dan een dilemma. 

Vb. Jan en Piet gaan samen uiteten, Jan houdt van pizza en Piet van chinees. Ze hebben een dilemma over waar ze gaan eten, omdat ze van smaken verschillen, er zijn geen waarden die met elkaar botsen.

Dilemma of Moreel dilemma

Je kan ook van mening verschillen en dat daarbij waarden met elkaar botsen, dan heb je een moreel dilemma.

Vb.  

Een duidelijk moreel dilemma in de zorg  kan zich voordoen bij beslissingen rondom vrijheidsbeperking en autonomie.

Stel je voor dat er een cliënt is, die een ernstige verstandelijke beperking heeft en moeite heeft met het begrijpen van gevaarlijke situaties. Hij heeft de neiging om impulsief te handelen en heeft weinig besef van de consequenties van zijn acties. Op een dag besluit het zorgteam om hem te beperken in zijn vrijheid door haar toegang tot bepaalde delen van de woonvoorziening te beperken, zoals de keuken, vanwege zijn neiging om gevaarlijke objecten aan te raken en potentiële risico's te creëren.

Het zorgteam staat nu voor een moreel dilemma. Aan de ene kant is er de plicht om hem  te beschermen tegen mogelijke gevaren en hem zijn fysieke welzijn te waarborgen. Het beperken van zijn toegang tot bepaalde gebieden kan de veiligheid vergroten en het risico op letsel verminderen. Aan de andere kant kan het beperken van zijn vrijheid zijn gevoel van autonomie en waardigheid aantasten.