2.3 en 2.4 en 2.5 Delfstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

2.3 Delfstoffen in soorten en maten

Planning

Doornemen lesstof 2.3

Zelfstandig aan de slag

1. Je weet dat er, afhankelijk van hoe ze zijn ontstaan, verschillende soorten delfstoffen zijn.

2. Je begrijpt het verschil in ontstaanswijze tussen ertsen en fossiele brandstoffen.

3. Je kunt met behulp van kaarten belangrijke vindplaatsen van delfstoffen aangeven.

Je telefoon

indium (beeldscherm) uit China

tantaal (elektronische componenten) uit Afrika

Lithium (batterij) uit Zuid-Amerika

Delfstoffen

= Stoffen die we uit de grond halen 

* Metalen (ijzer, aluminium, goud)

* Fossiele brandstoffen (steenkool, aardolie, aardgas)

* diverse grondstoffen (keukenzout, grind, kalksteen)

Het ontstaan van ertsen 

Door het magma uit de aardmantel meegenomen richting het aardoppervlak.

Het ontstaan van ertsen 

Vaak blijven ertsen ondergronds, de delfstoffen moeten dan door dagbouw of schachtbouw gewonnen worden.

Winning van delfstoffen in de openlucht is: dagbouw

Winning van delfstoffen ondergronds is: schachtbouw

Ontstaan fossiele brandstof

350-290 mjg

Ontstaan fossiele brandstoffen

Van veen naar steenkool

Plantenresten komen in het water terecht

Worden bedekt door aarde. 

Door de druk: veen > bruinkool > steenkool

= inkolingsproces 

Gas

Tijdens inkolingsproces worden water en gassen uit veen gedrukt.

Normaliter komt het in de lucht en is het weg.

Door sedimentlaag (zand & zout) op veen (uit Perm) bleven er gasbellen zitten.

Delfstoffen raken op!

• Veel delfstoffen nodig voor allerlei producten > 

       hoog verbruik delfstoffen

• Voorlopig genoeg delfstoffen
• In de toekomst raken de reserves op (de schaarste delfstoffen zijn: antimoon, goud, zink en molybdeen).

Hoe staat het met de voorraad?

§2.4 Delfstoffen in Nederland

§2.4 Delfstoffen in Nederland

Leerdoelen

- Je weet welke delfstoffen in Nederland gevonden worden.

- Je begrijpt waarom Nederland delfstoffen heeft.

- Je kunt met bodemdoorsnedes aangeven waar aardolie en aardgas in de Nederlandse ondergrond voorkomen.

Welke delfstoffen en hoe ontstaan?

We gaan een aantal filmpjes bekijken over delfstoffen. Je noteert per delfstof:

- hoe het is ontstaan

- wanneer het is ontstaan

- waar het is ontstaan

- waar het voor gebruikt wordt.

Steenkool: https://schooltv.nl/video/steenkool-een-fossiele-brandstof/

Aardgas

Steenkool en aardgas: https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-aardgas-van-plant-naar-steenkool-naar-aardgas/#q=aardgas 

Aardolie

https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-aardolie-van-plankton-naar-aardolie/#q=aardolie

Zout

https://schooltv.nl/video/ontstaan-van-steenzout-nederland-bestond-uit-alleen-zee/#q=steenzout

https://schooltv.nl/video/boren-naar-steenzout-het-heet-niet-voor-niets-steenzout-keihard/#q=steenzout

https://schooltv.nl/video/keukenzout-van-steenzout-naar-ons-eigen-zout/#q=steenzout

Kalk

https://schooltv.nl/video/kalksteenpoeder-nog-steeds-nuttig-voor-mensen-dieren-en-planten/#q=kalksteen

Zand

https://schooltv.nl/video/zandwinning-van-zand-naar-cement/#q=zandwinning

https://schooltv.nl/video/van-zand-naar-glas-zand-als-delfstof/

Klei

https://schooltv.nl/video/klei-van-klei-naar-baksteen/#q=klei

dagbouw

schachtbouw

Tekst

Pleistoceen

(periode van 2,6 miljoen jaar tot 10.000 jaar geleden)

Grind & zand afzettingen 

Afhankelijkheid van het buitenland

• Nederland importeert delfstoffen die wij niet zelf kunnen delven (o.a. kritieke mineralen en fossiele brandstoffen).