Afweer les 2

• anatomie & fysiologie
• MBO
• Studiejaar 1

Afweer

Les 2

Deze les

*  De witte bloedcellen

* infectie en ontstekingsreacties

* Toets anatomie periode 3 inplannen

Lesdoelen van vandaag

• Je kunt het de verschillende witte bloedcellen benoemen en uitleggen
• Je kunt de 5 symptomen van een ontsteking benoemen en uitleggen

Afweer in een schema

De witte bloedcellen en ontstekingsreactie maken onderdeel uit van:

1. De eerste lijns defensie
2. De tweede lijns defensie
3. De derde lijns defensie
4. De aanvallende linie

Afweerschema

Specifieke 

en 

aspecifieke afweer

De T en B lymfocyten (3e lijns defensie) worden geproduceerd in?

1. de lever
2. het beenmerg
3. de alvleesklier
4. de nieren

Specifieke en Aspecifiek afweer

Aspecifieke afweer

Is alle vormen van afweer die het lichaam tot zijn beschikking heeft tegen elke pathogeen (ziekteverwekker)

Specifieke afweer

De afweer die wordt geactiveerd ter bestrijding van een specifieke ziekteverwekker, met een hoofdrol voor T-cellen en de B-cellen.

Eerste lijns defensie

huid & slijmvliezen

Tweede lijns defensie

Witte bloedcellen 

en 

ontstekingsreacties

Derde lijns defensie

Lymfocyten en antistoffen

De antwoorden op de opdrachten 1 & 2

Welke 3 functies heeft bloed?

De 3 functies van bloed

• Afweer tegen micro-organismen en soortvreemde stoffen.
  
• Transport van allerlei stoffen (o.a hormonen)
• Reparatie van bloedvaten (beschadigingen)

De 5 soorten witte bloedcellen

Het overzicht van bloed

De witte bloedcellen

Organen immuunsysteem

Amandelen, thymus, lymfeknopen, milt, lymfevaten en beenmerg.

Witte bloedcellen,

ontstekingsreactie met of zonder koorts

Witte bloedcellen met een rol in de specifieke afweer

3e lijns defensie

B-lymfocyten

T-lymfocyten

Plasmacellen

Stamcellen

Stamcellen maken continu nieuwe cellen aan en zitten overal in het lichaam met ieder een eigen taak.

 

In het beenmerg worden continu nieuwe stamcellen gemaakt die bloedcellen produceren (jong-> alle beenderen) (volw. -> platte beenderen)

Per minuut worden er ongeveer 350 miljoen bloedplaatjes en rode en witte cellen aangemaakt.

Het lichaam  moet snel te kunnen reageren. 

Extra afgifte maar daarna weer stoppen (bloeding/infectie)

Tijdens de vele celdelingen kunnen zich fouten voordoen. Wanneer er fout op fout ontstaat, is er een kans op kwaadaardige ontwikkeling (leukemie/lymfklierkanker)

Beenmerg

In het beenmerg verblijven de moedercellen van de bloedcellen, de stamcellen. De cellen ontstaan hier maar rijpen hier ook voor een groot deel uit.

Thymys 

De T-cel komt vanuit het beenmerg maar rijpt verder uit in de thymus. Hiermee is de functie ook direct bepaald. Hij zal zich uiteindelijk ontwikkelen tot T-helpercel of  

Lymfocyten:

B en T cellen

Lymfocyten (t-lymfocyt en b-lymfocyt) 

zijn gespecialiseerde cellen die een ziekteverwekker kunnen herkennen, doden en onthouden.

Het onthouden is belangrijk om bij een volgende infectie met dezelfde ziekteverwekker sneller te kunnen reageren 

B cellen blijven zitten in het beenmerg

T cellen gaan naar de Thymus om daar te ontwikkelen

B cellen zorgen voor de humorale afweer (maken antistoffen)

T cellen zorgen voor de cellulaire afweer (maken geïnfecteerde cellen kapot)

De B-Lymfocyt

Rijpe B-lymfocyten zijn plasmacellen ze maken antistoffen aan en markeren zo "de indringer" (bacterie etc.).

plasmacellen maken antistoffen aan en markeren zo "de indringer" (bacterie etc.).

Deze antistoffen zorgen ervoor dat virussen geen cellen meer binnen kunnen gaan.

De antistoffen zorgen ervoor dat de bacteriën kapot gaan óf makkelijk vernietigd kunnen worden door fagocyten.( fagocytose)

De T-Lymfocyt

belangrijke rol is de specifieke afweer.

Actief tegen pathogenen die zich ophouden in de cellen van de gastheer, en dus uitzicht van het afweersysteem.

Geactiveerde T-cellen zijn in staat om met virussen geïnfecteerde cellen lek te schieten.

cel inhoud en ziekteverwekker kunnen daarna makkelijk worden opgeruimd.

Witte bloedcellen met een rol in de aspecifieke afweer

1e en 2e lijns defensie

Mastcellen Bij ontsteking geven deze cellen heparine, histamine, serotonine (gelukstof) en protease vrij.

Monocyten kunnen bloedbaan verlaten (macrofagen)

Dendritische cellen pathogenen opeten, antigenen aan de buitenkant van celmembraan plakken en zo herkend worden door afweercellen. antigeen-presenterende cellen (APC's).

Pmk’s: neutrofiel, eosinofiel, basofiel ( bevat granules)

Natural killer cell:  kunnen direct cellen doden die geïnfecteerd zijn. Zij binden aan besmette cel, spuiten soort chemicaliën in.

Mastcel

Monocyt

Dendritische cellen

Polymorfkernige granulocyten ( PMK's)

Polymorfkernige granulocyten (PMK’s)

Natural killer cel

De ontsteking

Infectie

* Als lichaamsvreemde stoffen het inwendige milieu binnendringen noemen we dit een infectie.

(De stoffen passeren een membraan voordat ze echt in je lichaam zitten)

* Virussen en bacteriën veroorzaken infecties

* Virussen bestaan niet uit niet levend

De symptomen

• Pijn (dolor)
  
• Roodheid (rubor)
  
• Warmte (calor)
  
• Zwelling (tumor)
  
• Gestoorde functie (functio laesa)
  

Wat gebeurt er als er een wond ontstaat

1. bacteriën en ziekteverwekker dringen binnen via de wond
   
2. bloedplaatjes en fibrine proberen de wond te sluiten
   
3. bloedvaten verwijden, cellen komen vanuit bloed in wondgebied
   
4. neutrofielen gaan de ziekteverwekker (pathogenen) aanvallen
   
5. neutrofielen en macrofagen eten de ziekte verwekkers op
   
6. macrofagen scheiden cytokines uit (cytokinen zijn eiwitten die fungeren als chemische boodschapper tussen cellen) activeren afweer + herstel
   
7. ontstekingsreactie blijft voortduren tot de aanvallers dood zijn en wond hersteld
   

Koorts

koorts

Koorts, ook wel verhoging, febris, of pyrexia,

is een normale reactie van het lichaam op een infectie met virussen of bacteriën.

De koorts helpt de infectie te bestrijden.

Bij een hogere temperatuur groeien virussen en bacteriën minder goed.

Gedacht wordt dat het afweersysteem beter werkt bij koorts, maar dat is (nog) niet bewezen.

Pilo-erectie (rechtop staan van de haren, kippenvel)

Ontstaan van koorts

* Koorts ontstaat door een communicatie tussen het ontstekingssysteem en de hersenen.

* Er ontstaat een ontstekingsreactie: Deze reactie is bedoeld om onze overlevingskansen te verhogen en ons te verdedigen tegen infecties

* Onze witte bloedcellen worden actief en produceren cytokines(boodschappereiwitten die andere cellen activeren) waarvan sommige koorts kunnen veroorzaken

* Bij koorts loopt de lichaamstemperatuur op tot een nieuw evenwicht bereikt is.

Koorts

* Koorts kan opgevat worden als een bescherming tegen ziekteverwekkers

* Door een verhoogde lichaamstemperatuur versnelt het metabolisme en kan er een sneller herstel optreden van aangetaste cellen of weefsels.

* Koorts versnelt het hartritme en daarmee de bloedsomloop, waardoor de cellen van het immuunsysteem sneller aangevoerd worden.

* Daarnaast kan koorts opgewekt worden door bacteriën zelf d.m.v. pyrogenen zodat zij door de hoge temperatuur zich sneller kunnen vermeerderen en zo het afweersysteem kunnen ontlopen.

Ga aan de slag met de

5 witte bloedcellen:

De planning 

• week 9 (1-5 maart) hoofdstuk afweer
• week 10 (8-12 maart) hoofdstuk afweer
• week 11 (15-19 maart) hoofdstuk nieren & urinewegen
• week 12 hoofdstuk nieren & urinewegen + herhaling
• week 13 Toets periode 3 anatomie

Volgende les...

hoofdstuk afweer

antilichamen, vaccinaties en immuniteit.

Extra uitleg en verdieping