1.2: Machthebbers in Europa (deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.2: Machthebbers in Europa

Lesdoelen

Je kan:

• Uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd
• Uitleggen wat het absolutisme is
• Uitleggen wie Lodewijk XIV en wie Willem III was

Bij wie lag de soevereiniteit (hoogste macht) in de Republiek?

1. Stadhouder
2. Regenten
3. Staten-Generaal
4. Gewesten

Wat is de functie van de stadhouder?

1. Minister van buitenlandse zaken
2. Leider van het leger en de vloot

Wat is de functie van de raadspensionaris?

1. Minister van buitenlandse zaken
2. Leider van het leger en de vloot

Het bestuur van de republiek

• Republiek der zeven verenigde Nederlanden
• zeven staten (gewesten) met soevereiniteit (hoogste macht), die met elkaar samenwerkten
• Hoogste bestuur in elk gewest waren de Staten
• In de staten zaten edelen en vertegenwoordigers van de stad
• De bestuurders --> regenten

Het bestuur van de republiek

• Steden werden geregerd door een aantal rijke families
• Een bestuur van een klein groepje wordt een oligarchie genoemd.
• De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal.
• Die besliste over de buitenlandse politiek en het leger en de vloot.
• Stadhouder hoogste regent en hoofd van leger en vloot

Stadhouderloos tijdperk
1650-1672

• 1650 vader van Willem III overlijdt (Willem II)
• Regenten wilden geen nieuwe stadhouder
• Stadhouderloos tijdperk
• Raadspensionaris (minister Buitenlandse Zaken Johan de Witt belangrijkste regent
• 1672 Rampjaar --> Gebroeders de Witt krijgen de schuld van de ellende
• Willem III werd weer stadhouder

Het Rampjaar 1672

• De Republiek wordt door Frankrijk, Engeland en 'Duitsland' aangevallen
   

Hollandse waterlinie

De gebroeders de Witt

• Johan was raadspensionaris
• Johan werd met een list naar de gevangenpoort gelokt waar Cornelis zat opgesloten, een woedende menigte wachtte hem op... 

Tong en vinger van gebroeders de Witt

Stadhouder en koning

• Willem III voerde bijna zijn hele leven oorlog met Lodewijk XIV
• Lodewijk XIV bedreiging voor republiek en machtsevenwicht Europa
• Willem III stadhouder en koning, daarmee kon hij Lodewijk XIV in bedwang houden

De Engelse koning

• Engelse koning Jacobus II wilde ook absolute macht
• Koning was katholiek, bevolking protestants
• Willem III was de schoonzoon van Jacobus II
• Engelsen steunden hem
• Willem stak met de Nederlandse vloot over naar Engeland
• Verjoeg zijn schoonvader
• Willem III en Mary werden koning 

Beloften aan het parlement

• Willem III mocht koning worden
• Maar hij moest het parlement beloven dat hij zich hield aan de wetten van het parlement.
• Dat hij geen belastingen mocht vragen zonder toestemming van het parlement
• Voor belangrijke beslissingen moest hij toestemming hebben van het parlement

Welke politieke reden was er om koning Jacobus II af te zetten?

1. Hij was katholiek
2. Hij was onsympathiek
3. Hij wilde absolute macht

Wat was een godsdienstige reden om Jacobus II af te zetten?

1. Hij wilde absolute macht
2. Hij was katholiek
3. Hij was protestant

Ministers Lodewijk XIV adviseurs

• Ministers alleen adviseren.
• Maar koning nam de beslissing

Paleis van Versailles

Wat is het absolutisme?

Absolutisme

• Lodewijk XIV van 1643-1715 koning
• Onrust in Frankrijk in de steden
• Burgeroorlogen
• Macht edelen
• Lodewijk XIV maakt hier een einde aan en werd absoluut koning
• Alleenheerschappij 

Het Absolutisme

• Regering waarbij de macht van de vorst door NIETS wordt beperkt!
• Droit Divin: goddelijk recht
• De koning bepaalde alles, dus ook de godsdienst!
• 1598: Edict van Nantes - einde godsdienstoorlogen (hugenoten werden niet meer vervolgd)
• 1685: Lodewijk maakt een eind aan het Edict van Nantes (veel hugenoten vluchtte naar NL)

De koning die vaak oorlog voerde

• Lodewijk XIV voerde vaak oorlog 
  

1672 Rampjaar

• Frankrijk valt samen met Keulen, Munster en Engeland de Republiek aan.
• Republiek hield met moeite stand (Hollandse waterlinie)
• Stadhouder Willem III liet de waterlinie vollopen

Welke zin is fout

1. Lodewijk XIV maakte einde aan de rechten van hugenoten
2. Ministers waren alleen adviseurs
3. Er kwam een burgeroorlog toen Lodewijk absoluut koning was
4. Lodewijk XIV maakte een einde aan het edict van Nantes

Wat voor verschil zie je als je kijkt naar het bestuur van Lodewijk XIV en Willem III (als koning van Engeland)?

Lesdoelen

Je kan:

• Uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd
• Uitleggen wat het absolutisme is
• Uitleggen wie Lodewijk XIV en wie Willem III was