3.1 Machthebbers in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

3.1 Machthebbers in Europa

Lesvolgorde

Moeilijke woorden

Herhaling

Uitleg

Vragen

Huiswerk

3.1 Moeilijke woorden?

Wat weten jullie nog over de intro van Regenten en vorsten?

Welke Nederlandse stadhouder verjoeg de Engelse koning Jacobus II?

Absolutisme

• Lodewijk XIV van 1643-1715 koning
• Onrust in Frankrijk in de steden
• Burgeroorlogen
• Macht edelen
• Lodewijk XIV maakt hier een einde aan
• Werd absoluut koning
• Alleenheerschappij (hij alleen baas)

Hugenoten (Franse protestanten

• Absoluut koning bepaalt geloof
• Alleen katholieke geloof toegestaan.
• Tijdens burgeroorlog kregen Hugenoten rechten, godsdienstvrijheid en een gebied. (Edict van Nantes)
• Lodewijk XIV maakt einde aan edict van Nantes
• Hugenoten vluchten uit Frankrijk
• Veel Hugenoten vluchten naar Nederland

De koning die vaak oorlog voerde

• Lodewijk XIV voerde vaak oorlog 
  

1672 Rampjaar

• Frankrijk valt samen met Keulen, Munster en Engeland de Republiek aan.
• Republiek hield met moeite stand (Hollandse waterlinie)
• Stadhouder Willem III liet de waterlinie vollopen

Hollandse waterlinie

Paleis van Versailles

Ministers Lodewijk XIV adviseurs

• Ministers alleen adviseren.
• Maar koning nam de beslissing

Wat is absolutisme?

Welke zin is fout

1. Lodewijk XIV maakte einde aan de rechten van hugenoten
2. Ministers waren alleen adviseurs
3. Er kwam ene burgeroorlog toen Lodewijk absoluut koning was
4. Lodewijk XIV maakte een einde aan het edict van Nantes

De Engelse koning

• Engelse koning Jacobus II wilde ook absolute macht
• Koning was katholiek, bevolking protestants
• Willem III schoonzoon van Jacobus II
• Engelsen steunden hem
• Willem stak met de Nederlandse vloot over naar Engeland
• Verjoeg zijn schoonvader
• Willem III en Mary werden koning 

Beloften aan het parlement

• Willem III mocht koning worden
• Maar hij moest het parlement beloven dat hij zich hield aan de wetten van het parlement.
• Dat hij geen belastingen mocht vragen zonder toestemming van het parlement
• Voor belangrijke beslissingen moest hij toestemming hebben van het parlement

Welke politieke reden was er om koning Jacobus II af te zetten?

1. Hij was katholiek
2. Hij was onsympathiek
3. Hij wilde absolute macht

Wat was een godsdienstige reden om Jacobus II af te zetten?

1. Wilde absolute macht
2. was katholiek
3. Was protestant

Wat voor verschil zie je als je kijkt naar het bestuur van Lodewijk XIV en Willem III (als koning van Engeland)?

Het bestuur van de republiek

• Republiek der zeven verenigde Nederlanden
• zeven staten (gewesten) met soevereiniteit, die met elkaar samenwerkten
• Hoogste bestuur in elk gewest waren de Staten
• In de staten zaten edelen en vertegenwoordigers van de stad
• De besuurders --> regenten

Het bestuur van de republiek

• Steden werden geregerd door een aantal rijke families
• Een bestuur van een klein groepje wordt een oligarchie genoemd.
• De gewesten werkten samen in de Staten-Generaal.
• Die besliste over de buitenlandse politiek en het leger en de vloot.
• Stadhouder hoogste regent en hoofd van leger en vloot

Stadhouderloos tijdperk

• 1650 vader van Willem III overlijdt (Willem II)
• Regenten wilden geen nieuwe stadhouder
• Stadhouderloos tijdperk
• Regent Johan de Witt belangrijkste regent
• 1672 Rampjaar --> Gebroeders de WiI kijgen de schuld van de ellende
• Willem III werd stadhouder

Stadhouder en koning

• Willem III voerde bijna zijn hele leven oorlog met Lodewijk XIV
• Lodewijk XIV bedreiging voor republiek en machtsevenwicht Europa
• Willem III stadhouder en koning, daarmee kon hij Lodewijk XIV in bedwang houden

Leg uit waarom de stadhouder zijn macht beperkt was in de republiek

Tong en vinger van gebroeders de Witt

Stadhouderloos tijdperk

1. 1588-1648
2. 1602-1650
3. 1650-1672
4. 1672-1715

Bij wie lag de soevereiniteit in de Republiek?

1. Stadhouder
2. regenten
3. Staten-Generaal
4. gewesten

Wat hebben jullie geleerd over 3.1