7.4 Voedsel verteren (deel 1 en deel 2)

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 7 Eten

7.4. Voedsel verteren

Pak je boek en je laptop en log in op LessonUp!

Bij welke groep voedingsstoffen horen koolhydraten?

1. Beschermend
2. Bouw
3. Energierijk

Wat gaan we doen vandaag?

1. Wat weten wij al?

2. Uitleg paragraaf 7.4

3. Start met huiswerk

4. Terug blik

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat vertering is.
• Je kunt uitleggen wat verteringssappen zijn en welke rol enzymen hierbij spelen.
• Je kunt de werking van enzymen beschrijven.
• Je kunt de route beschrijven dat ons eten aflegt (van mond tot kont).
• Je kunt uitleggen wat de taak van de huig en het strotklepje is en wat er gebeurt als deze niet goed werken.
• Je kunt uitleggen wat peristaltische bewegingen zijn en waar deze plaatsvinden.

Wat is géén voedingsstof?

1. Vetten
2. Voedingsvezels
3. Water
4. Eiwitten

In welk type voedingsmiddel zitten veel voedingsvezels?

1. Wit brood
2. Broccoli
3. Bruin brood
4. Appel

Hoe heet het als je voedsel langer houdbaar gaat maken door bv. verhitten of te vriezen?

Wat is géén functie van eiwitten?

1. Verteringsprocessen regelen
2. Opbouw van weefsel
3. Transport van stoffen in het bloed
4. Warmte genereren door verbranding

Hoe heten de bouwstenen waar ieder eiwit uit bestaat?

Bij welke voedingsstof horen zetmeel en suikers?

1. Vetten
2. Koolhydraten
3. Eiwitten
4. Mineralen

Vertering en verteringssappen

Voedingsstoffen moeten vanuit het voedsel in 

het bloed komen. Water, mineralen, vitaminen en glucose 

zijn klein genoeg om in het bloed opgenomen te worden.

Eiwitten, vetten en de meeste koolhydraten moeten eerst kleiner gemaakt worden.

Vertering = Klein maken van voedingsstoffen zodat ze kunnen worden opgenomen in het bloed.       

In verschillende organen zitten cellen die verteringssappen maken.

 

--> bevatten enzymen voor het verkleinen van grote voedingsstoffen

--> Enzymen 'knippen' de grote voedingsstoffen in stukken.

Enzym = een eiwit

Belangrijk:
Eerst goed

kauwen.
Daarna kunnen

enzymen goed 
aan de slag.

- Je kunt de werking van enzymen beschrijven.

Voor elk soort voedingsstof is er een
apart enzym met een speciale vorm. 

1. Het enzym bindt zich aan de voedingsstof.
2. Het enzym knipt de voedingsstof in tweeën. 
3. Het enzym laat los en kan opnieuw dezelfde 

soort voedingsstof afbreken. 

Enzymen zijn gevoelig voor temperatuur en de zuurgraad.

Vlak boven minimumtemperatuur werken
enzymen langzaam. Wordt de temp hoger, dan gaan
enzymen sneller werken. 

De temperatuur waarbij een enzym het beste

werkt, heet de optimumtemperatuur. 

Wordt de temperatuur nog hoger?
Dan gaat het enzym langzamer werken doordat het vervormt. 
Boven de maximumtemperatuur is het enzym stuk en werkt het niet meer. 

Pak opdracht 8 uit je werkboek erbij  blz. 45.

Voedsel komt binnen

Mondholte - keelholte - slokdarm

De huig sluit je neusholte af en 

het strotklepje je luchtpijp. 
-> voedsel de juiste weg, namelijk de slokdarm in

Werkt het afsluiten niet goed? --> Voedsel schiet 

luchtpijp in. Wat gebeurt er dan?

De weg van het voedsel

NB: Eerst goed kauwen en verkleinen!
Dan pas kunnen enzymen goed werken.

Waar vindt vertering plaats?  In 4 organen:
1 Mondholte - eerste stap zetmeelvertering (speeksel)
2 Maag -  eiwitvertering (door maagsap) 
Maag bevat ook maagzuur; doodt bacteriën
3 Twaalfvingerige darm (eerste deel dunne darm) - 
verdere vertering van zetmeel en eiwit,
start vertering vet (alvleessap)

Gal; groene vloeistof 

Gal wordt wordt gemaakt in de lever (!), maar opgeslagen (!!) in de galblaas. 

Gal emulgeert vetten in de twaalfvingerige darm.

Gal bevat dus geen enzymen,
gal helpt bij de vertering van vetten.

Gal is dus géén verteringssap (!!). 

Orgaan 4. Dunne darm - vertering
van grote voedingsstoffen
wordt afgemaakt (darmsap). 
Alle voedingsstoffen worden hier
opgenomen in het bloed !

Orgaan 4.
Dunne darm 

Hier wordt vertering

van grote voedingsstoffen
wordt afgemaakt (darmsap). 

Alle voedingsstoffen worden hier
opgenomen in het bloed !

Dikke darm 

Hier vind (bijna) geen vertering
meer plaats.

Heel veel water en zout worden hier
(terug) opgenomen in het bloed !

Wat zijn de effecten van dikke-darm-diarree?? 

Peristaltische bewegingen

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te

passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol. 

Spierbewegingen in de wand van organen van je verteringsstelsel die de voedselbrij voortduwen.

Samengevat!

Vier verteringssappen, bevat enzymen:

• Speeksel: zetmeel
• Maagsap: zetmeel en eiwitten
• Alvleessap: zetmeel, eiwitten en vetten
• Darmsap: zetmeel, eiwitten

Gal is geen verteringssap, maar 

emulgeert vetten. Gemaakt door de lever.

Aan de slag :)

7.4 1 t/m 4 en 6 t/m 16

Klaar?

• Vul de verteringsposter voor jezelf in.

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te
passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol.
In de darmwand bevinden zich kringspieren en lengtespieren.
Welke van deze spieren zijn betrokken bij de peristaltische bewegingen?

1. geen van beide typen spieren
2. alleen kringspieren
3. alleen kringspieren
4. zowel kringspieren als lengtespieren

Hoe heet de temperatuur waarbij enzymen het beste werken?

Hoofdstuk 7 Eten

7.4. Voedsel verteren


Pak je boek en een schrift.

Wat gaan we doen vandaag?

1. Wat weten wij al?

2. Uitleg paragraaf 7.4

3. Start met huiswerk

4. Terug blik

Leerdoelen
- Je kunt in een schematische tekening/ afbeelding de onderdelen van het verteringsstelsel noemen.

- Je kunt beschrijven waar in je lichaam vertering gebeurt.

- Je kunt beschrijven hoe voedingsstoffen in ons bloed komen en waarvoor dit nodig is.

- Je kunt uitleggen wat er overblijft na de vertering van het voedsel en hoe deze stoffen vervolgens verder bewerkt worden tot het het lichaam verlaat.

Klieren geven verteringssappen met enzymen af aan de inhoud van de delen Q en R van het verteringsstelsel.

• Schrijf de namen van de onderdelen Q en R op.
• Schrijf de namen op van twee van die verteringssappen.

In deel S van het verteringsstelsel worden de meeste verteerde voedingsstoffen opgenomen in het bloed.

- Hoe heet dit onderdeel van het verteringsstelsel? 

In de afbeelding zie je enkele delen in het hoofd en de hals die betrokken

zijn bij het slikken. Eén van die delen is de huig. 

C Neusholte

De weg van het voedsel

Waar vindt vertering plaats?

In 4 organen:
1 Mondholte - eerste stap zetmeelvertering (speeksel)
2 Maag -  eiwitvertering (door maagsap) 
Maag bevat ook maagzuur; doodt bacteriën
3 Twaalfvingerige darm (eerste deel dunne darm) - 
verdere vertering van zetmeel en eiwit,
start vertering vet (alvleessap)

4. Dunne darm - vertering
van grote voedingsstoffen
wordt afgemaakt (darmsap). 

- Je kunt beschrijven hoe voedingsstoffen in ons bloed komen en waarvoor dit nodig is.

De klein gemaakte voedingsstoffen gaan door de wand van de dunne darm het bloed in. 

De wand van de darm is dun en bevat veel kleine bloedvaatjes -> haarvaten.

De binnenwand bestaat uit uitstulpingen of plooien (darmplooien). 

Darmplooien bestaan ook weer uit kleine uitkleine uitstulpingen (darmvlokken). 

Door de darmplooien en darmvlokken is het oppervlak van de dunne darm erg groot (!!)

Daardoor kunnen veel voedingsstoffen tegelijk opgenomen worden in het bloed. 

Eiwitten zijn o.a. bouwstoffen. Enzymen zijn ook eiwitten, die regelen allerlei scheikundige reacties in cellen. 

- Je kunt uitleggen wat er overblijft na de vertering van het voedsel en hoe deze stoffen vervolgens verder bewerkt worden tot het het lichaam verlaat.

Einde van de dunne darm: waterige pap met onverteerde stoffen over. 

Dit gaat naar de dikke darm. Het water gaat daar door de wand naar het bloed. 

In dikke darm zit ook darmflora:
bacteriën die deel onverteerde stoffen afbreken. 

Dikke massa gaat naar de endeldarm (ontlasting/poep). 

Aan de slag... :)

Maken 7.4 opdrachten 18 t/m 22 

Klaar?

• Invullen poster verteringsstelsel;

1. Onderdelen/organen
2. Toegevoegde verteringssappen
3. Extra informatie over organen

Let op! Bron 6 is de galblaas niet juist benoemd.

Dikke darm S
Dunne darm R

dunne ontlasting - kruisje bij dikke darm
vermagering - kruisje bij dunne darm

Veel koolsoorten bevatten vezels. Koolhydraten in die vezels worden door menselijke enzymen in het verteringskanaal niet verteerd. Bacteriën in het verteringskanaal breken deze onverteerbare koolhydraten wel af.
In welk deel van het verteringskanaal komen veel bacteriën voor die onverteerbare resten afbreken?

Terugblik practicum

• Wat hebben we gezien?

• Wat is de indicator in deze proef?