Psychische problemen, Delier

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Psychische problemen, Delier

Oktober 2024

Leerdoel

1. Je herkent de (vroegtijdige) signalen van psychische problemen;
   
2. Je hebt kennis van omgangsadviezen bij psychische problemen.

Les doel

• Je hebt kennis van observeren en analyseren  bij een delier; 
• Je kunt omgangsadviezen bij delier en interventies benoemen.

Leerdoelen bespreken...aan het einde van de les (bij Chantal) kijken of de doelen behaald zijn.

Les opzet maandag VT

15.30- 16.30u 

• College delier 
  
• Zelfstandig aan het werk
  

Wat denk je dat psychische problemen zijn?

Psychische problemen

Er is iets ontregeld of verstoord aan de emotie of aan het gedrag:

• Reactie op een gebeurtenis
• Soms is het probleem belemmerd & langdurig waardoor externe hulp nodig is. 

Voorbeelden psychische problemen

• Angst en paniek stoornissen.
  
• Depressie.
  
• Persoonlijkheidsstoornis (o.a. borderline)
  
• Psychotische stoornis.
  
• Eetstoornis (anorexia nervosa en boulimie)

Deze komen verder aan bod in de GGZ module

Wat houdt de term
delier in?

Waar denk je aan bij het woord delier? Heb je er eerder over gehoord?

Delier

Een delier is een psycho-organische stoornis. 

De oorzaak is lichamelijk maar de verschijnselen zijn psychisch.

Delier

• Acute verwardheid
• Tijdelijke (soms enkele uren/dagen) psychische stoornis op basis van lichamelijke ontregeling
• Veroorzaakt door een disbalans in neurotransmitters
  

Een delier is een toestandsbeeld dat in korte tijd ontstaat (uren tot dagen), waarbij het bewustzijn wisselend gestoord is en de patiënt vaak verward is.

Er is altijd sprake van stoornissen in aandacht, denken en concentratie met daarbij vaak hallucinaties en/of wanen. Een delier treedt altijd op in het kader van een onderliggend somatisch lijden en vertoont een wisselend beloop. Vaak zijn de symptomen 's nachts ernstiger dan overdag.

Er is sprake van een disbalans van neurotransmitters, met name een te weinig aan acetylcholine en een (relatief) teveel aan dopamine. 

Je kunt het zien als kortsluiting in het brein.

Drie vormen van delier

• Hyperactief delier ('plukkerig zijn, soms extreem onrustig, soms wanen/ hallucinaties)
• Hypoactief delier (apathisch, teruggetrokken gedrag)
• Gemengde vorm (bovenstaande vormen wisselen elkaar af)

Kenmerken van een delier

• Verandering in bewustzijn
• Aandacht & concentratieproblemen
• Onrustig gedrag/of juist apathisch
  
• Desoriëntatie
  
• Hallucinaties / waan ideeën 

Voorbeelden geven: Twee oudere patiënten op een twee persoonskamer met een delier zonder polsbandje 

Risicofactoren

• Leeftijd van 70 jaar en  ouder 
• Cognitieve stoornissen 
• Visus – en gehoorstoornissen 
• Stoornissen in activiteiten van het dagelijks leven 
• Gebruik van alcohol en opiaten 
• Infecties 
• Koorts 
• Dehydratie
  
• Electrolytenstoornissen  (balans houden van het lichaam)

Een jonger brein ontspoort minder snel dan een ouder brein. Jongeren zijn beter in staat om te compenseren.

 Hoewel het delier in principe een voorbijgaande aandoening is, vindt bij cognitief kwetsbare patiënten niet altijd volledig herstel plaats. 

Het optreden van een delier is een prognostisch ongunstig verschijnsel. De kans op overlijden van patiënten >65 jaar die met delier zijn opgenomen in een ziekenhuis, is 2-3x hoger dan die van patiënten zonder delier. De overleving van patiënten met een vergevorderd stadium van kanker die een delier ontwikkelen, bedraagt 21-24 dagen.

Verpleegkundige interventies

Acties die je als verzorgende/ verpleegkundige kunt inzetten

• Screenen met observatielijst  (DOS score)
• Zorg voor rust / prikkelarme omgeving
• Bied steeds herkenningspunten uit de werkelijkheid aan, zoals een klok, een kalender en foto's
• Angst reduceren  / Wek geen achterdocht door te fluisteren of kamers op slot te doen.
• Medicatie geven
• Biedt structuur 

• Zorg voor een goed dag-nachtritme ( aanbieden van activiteiten, wisselend daglicht)

Meest voorkomende medicatie is haldol mag niet worden gegeven aan parkinson patienten. Terughoudendheid geboden bij verlengde QT tijd. (hart)

DOS

• Delerium Observatie Screening SchaaL (DOS),
• Systematische wijze vroegtijdige signalering symptomen delier, 
• Observeren en registreren.

Klassikaal nemen we de lijst door

In Nederland ontwikkeld.  3x per 24 uur screenen.

Opdracht deel A: filmpje

Individueel

• Je vult aan de hand van het filmpje de DOSS in. 
• Je hebt drie opties: nooit – soms/altijd – weet niet. Wanneer iets al één keer voorkomt, vink je soms/altijd aan. Wanneer je het niet weet, vink je de optie weet niet aan.

Je gaat aan de hand van de delirium observatie screening (DOSS) schaal de Zorgvrager uit het filmpje screenen volgens de observatie punten.

Zoek eerst verdieping in wat de delirium observatie screening (DOSS) schaal inhoudt en download dit document via vmszorg.nl: Delirium observatieschaal

Vul de lijst zo nauwkeurig mogelijk in, aan de hand van de gegevens die je hebt geobserveerd tijdens het filmpje.

Nabespreken

Opdracht deel A: filmpje

Regiegroepjes

• Vergelijk de (individueel) ingevulde DOSS score. Zijn er verschillen/overeenkomsten?
• Per regiegroepje koppelt 1 persoon de uitkomsten van de opdracht klassikaal terug.

Je gaat aan de hand van de delirium observatie screening (DOSS) schaal de Zorgvrager uit het filmpje screenen volgens de observatie punten.

Zoek eerst verdieping in wat de delirium observatie screening (DOSS) schaal inhoudt en download dit document via vmszorg.nl: Delirium observatieschaal

Vul de lijst zo nauwkeurig mogelijk in, aan de hand van de gegevens die je hebt geobserveerd tijdens het filmpje.

Vragen? Aan het werk

• Maak opdracht deel B  'psychische problemen'  Canvas
• Lezen & maken Learnbeat
• Eerder klaar; kijk naar de integratieve opdracht

Woensdag 23 oktober nabespreken opdracht deel B 'psychische problemen'  

Bronnen

Wat is de oorzaak van een delier: https://watdoejebijdelier.nl/static/story_html5.html

Zorgvoorbeter

Zorgpad

Link naar de e-learning die beschreven staat in de opdracht.

Medische interventies

• Screening van de medicatie met delirium bevorderende eigenschappen.
• Preventie en behandeling infecties.
• Adequate pijn behandeling
• Preventie en behandeling dehydratie
• Handhaven en verbeteren van de voedingstoestand
• Afwegen van het gebruik van invasieve interventies, zoals katheters, tegen het risico van delier

Alle extra snoertjes (infuus, CAD, drains) wil je het liefst verminderen.

Kijk naar de medicatie die wordt gegeven: zoals opioïden. 

Bevraag de patiënt en naasten (prodromen/levendige dromen, vreemde blik in de ogen etc)

Van belang om voortijdig een delier te herkennen of het voor te zijn als iemand eerder een delier heeft doorgemaakt. 

Als iemand eerder een delier heeft meegemaakt wees dan alert. Dit is een voorbode--> uitvragen bij de anamnese/opname. 

Verpleegkundige interventies

Beschrijf verpleegkundige interventies die je kunt inzetten bij een delier:

• Werk samen in je regiegroep
• Schrijf zo veel mogelijk interventies op een flap-over.
• Wijs 1 persoon aan die een terugkoppeling doet naar de rest van de klas.