Verwijzen en zinsbouw klas 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Verwijzen en zinsbouw klas 4

5-Verwijsfouten (p. 160)

Eeen tekst wordt saai waneer je steeds dezelfde woorden gebruikt. Vandaar dat we gebruik maken van verwijswoorden.

Het is belangrijk dat je het juiste verwijswoord kiest en dat het duidelijk is waarnaar het verwijswoord verwijst.

Bekijk nu eerst het filmpje.

mannelijk, vrouwelijk of onzijdig  

de-woorden: mannelijk of vrouwelijk
het-woorden: onzijdig 

Dus:

De overheid zorgt goed voor haar werknemers.

Ik hou deze radio tot hij het niet meer doet. 

Let op!

• Namen van landen, provincies, steden en clubs zijn 'het' woorden (onzijdig) ->Ajax deed gisteren goed zijn best.

• Ook verkleinwoorden zijn 'het' woorden (onzijdig)-> Het diertje dat daar staat heeft zijn eten net op.
• MAAR naar verkleinwoorden die een vrouwelijk persoon of vrouwelijk dier aanduiden, verwijs je met je ze en haar -> Zie jij het meisje haar trui?

Let op

• Bij bedrijfsnamen bepaalt het kernwoord het juist verwijswoord-> Ik ga naar het Kruidvat  (woord 'vat' is onzijdig). 
• Een bedrijfsnaam zonder kernwoord is onzijdig. -> Scapino heeft zijn reclameborden verwijderd van straat.
• Verwijs met het naar mannelijke/ colllectieve woorden (raad, bestuur en kabinet) en naar abstracte woorden (dienst, arbeid en tijd) .

Let op

• Afkortingen met het-> verwijswoord zijn -> het AP (arbeidsongeschiktheidspensioen)
• Afkortingen met de  kunnen mannelijk of vrouwelijk zijn -> verwijswoord haar of zijn ->  kijk naar kernwoord van de afkorting-> de NAVO = Noord-Atlantische Verdragsorganisatie-> Verdragsorganisatie is vrouwelijk

Let op!

• De-woorden die vrouwelijk zijn:

Het biologische geslacht gaat hier boven het woordgeslacht. Als het bijvoorbeeld over een vrouwelijke minister gaat, is ‘De minister werkt samen met haar staatssecretaris aan het beleid en ze overlegt met haar ambtenaren’ juist (vrouwelijke verwijzingen). Dat minister van oorsprong een mannelijk de-woord is, doet er dan niet toe.

Let op!

Aan sommige de-woorden kun je aan de uitgang zien dat ze vrouwelijk zijn:

-heid (minderheid)

-nis (geschiedenis)

-ing (beweging)

-schap (vriendschap)

-te (gewoonte)

-de (waarde)

-ie (politie)

- ij (tovenarij)

-iek (politiek)

-theek (bibliotheek)

-teit (universiteit)

-uur (natuur)

-st (komst, opbrengst, vangst [persoonsvorm + st])

die, dit, dat of deze

De-woorden: die of deze

Het-woorden: dit of dat

hen of hun 

Na een voorzetsel: hen
Ik heb die bos bloemen aan hen gegeven.
Lijdend voorwerp: hen
Ik heb hen overgeslagen.
Meewerkend voorwerp (zonder voorzetsel): hun
Ik heb hun die bos bloemen gegeven. 
Gebruik HUN nooit als onderwerp!

hen of hun (vervolg)

Als het woord in de zin een bezittelijk voornaamwoord is, dan schrijf je altijd hun. Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is. Na het bezittelijk voornaamwoord staat altijd een zelfstandig naamwoord.

Dat is hun werkblad. 

Wanneer gebruik je 'wat' in plaats van 'dat'?

• Na een onbepaald voornaamwoord (=alles, niets, iets, het enige)

Dat is alles wat ik er nog van weet. 

• Bij gebruik van een overtreffende trap

Dit is het mooiste wat ik ooit heb gezien.

• Wanneer wordt terugverwezen naar een hele zin 

We hebben gisteren hard gewerkt, wat ons een voorsprong opgeleverd heeft.  

Wanneer gebruik je 'wat' in plaats van  'dat' ?(vervolg)

•  Als het antecedent (datgene waar 'wat' betrekking op heeft) niet genoemd is:
  

Wat die man eet, wil ik ook graag.

• Na een zelfstandig gebruikt bijvoeglijk naamwoord, meestal een overtreffende trap, of na een (rang)telwoord:

Ik zál finishen, al is het het laatste wat ik doe.

Het allereerste wat ik doe als ik thuiskom, is de kat aaien.

wie of waar

Personen -> wie

De jongen met wie jij stond te praten. 

Zaken -> waar
De hond waarmee jij aan het wandelen was.
De tas waar jij over struikelde. 

onduidelijk verwijzen 

- verwijzen naar iets wat niet in de tekst staat.
Er is een traphekje geplaatst, zodat ze niet van de trap kunnen vallen. 
- een verwijswoord kan betrekking hebben op meerdere antecedenten. 
Het bedrijf is al sinds 1930 in dit prachtige pand gevestigd. 

Het is al ruim 20 jaar in buitenlands bezit.

7 Zinsbouw p. 167

7a- Zinsopbouw

7b-Varieer in zinslengte

7c-Tangconstructie

7e-Naamwoordstijl

7A- Zinsopbouw

Filmpje uit Noordhoff kijken 

apps.noordhoff.nl

Varieer in zinsopbouw met O, P en A

Zinsopbouw = de volgorde van zinsdelen in een zin

Om je tekst aantrekkelijk te maken, kun je de volgorde van de zinsdelen aanpassen.

We gebruiken tijdens formuleren de zinsdelen O, P en A.

Varieer in zinsopbouw met O, P en A

• O = onderwerp
• P = persoonsvorm
• A = ander zinsdeel (bijvoorbeeld een lv, bwb, mv)

De volgordes OPA, APO, POA en PA komen voor.

Voorbeelden (PA, altijd gebiedende wijs! Geen onderwerp)

Zou je willen zitten? (P - O- A, deze volgorde is altijd een vraagzin!)

Ik wil graag dat je gaat zitten. (O - P - A)

Gisteren vroeg ik je om te gaan leren voor de toets. (A - P - O)

7B-Varieer in zinslengte

Zie pagina 168

7C-Tangconstructie

Tangconstructie

• Woorden of zinsdelen die bij elkaar horen, staan ver uit elkaar.
• De ‘grijpers’ van een tang worden uit elkaar geduwd door andere woorden: de tang staat wijd open.
• Hierdoor raakt de lezer de draad kwijt!

Hoe ontstaat een tangconstructie?

1. Lidwoord en zelfstandig naamwoord staan ver uit elkaar.
   'De nog net aan de klauw van de kat ontsnapte muis...'
2. Onderwerp en persoonsvorm staan niet bij elkaar.                                             De vrouw, met de hoed en de tas aan haar hand, dacht ...
3. Persoonsvorm en de rest van het gezegde staan ver uit elkaar.
   'Hij heeft na lang aarzelen en zijn spaargeld herhaaldelijk tellen, besloten het nieuwe computerspel te kopen.

Oplossen tangconstructie

• Zet het lidwoord, het aanwijzend voornaamwoord of het bezittelijk voornaamwoord bij het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort.
• Plaats onderwerp en persoonsvorm zo dicht mogelijk bij elkaar.
• Zet de persoonsvorm zo dicht mogelijk bij de andere werkwoorden van het gezegde. Hij heeft besloten het nieuwe computerspel te kopen, nadat hij lang had geaarzeld en zijn spaargeld had geteld.'

7D-Naamwoordstijl

Vermijd de naamwoordstijl

Bij de naamwoordstijl maak je van een werkwoord een zelfstandig naamwoord, met een lidwoord ervoor. 

Bijvoorbeeld: Het lezen van boeken is een gewoonte die veel scholieren achterwege laten. 

Beter is: Veel scholieren lezen geen boeken meer. 

Naamwoordstijl

Fout: Volgend jaar zal er een uitbreiding van de fabriek plaatsvinden.

Goed: De fabriek zal volgend jaar worden uitgebreid.

Zijn er zelfstandig naamwoorden die een werkwoord zijn? Pas die dan aan!

Naamwoordstijl

Ook hier weer: maak het jezelf niet te moeilijk. Gebruik het niet als het niet nodig is.

NIET:  Het veelvuldig drinken van energiedrankjes leidt tot nervositeit en slaapgebrek

WEL: Als je te veel energiedrankjes drinkt, dan leidt dit tot nervositeit en slaapgebrek.