eindtoets thema 5 erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

In tekening 1 van afbeelding 1 is een jong van een Maleise tapir getekend. In tekening 2 is hetzelfde dier twee jaar later getekend.

Het jonge dier heeft hetzelfde fenotype als het volwassen dier.

1. juist
2. onjuist

In tekening 1 van afbeelding 1 is een jong van een Maleise tapir getekend. In tekening 2 is hetzelfde dier twee jaar later getekend.

Het jonge dier hetzelfde genotype als het volwassen dier.

1. juist
2. onjuist

Alle kinderen uit één gezin hebben hetzelfde DNA.

1. juist
2. onjuist

Door geslachtelijke voortplanting ontstaan organismen met nieuwe genotypen.

1. juist
2. onjuist

Bacteriën planten zich meestal niet geslachtelijk voort, maar door deling.
Bacteriën die uit één ouder ontstaan door deling, hebben hetzelfde genotype.

1. jusit
2. onjuist

In de kern van een lichaamscel van een mens zitten 46 chromosomen.

1. juist
2. onjuist

Een albino is een mutant.

1. juist
2. onjuist

Als een gen aan staat, maakt de cel een bepaald eiwit.

1. juist
2. onjuist

Bij de productie van bier en zuurkool wordt biotechnologie toegepast.

1. juist
2. onjuist

De eerste levensvormen leefden op het land.

1. juist
2. onjuist

Elke celkern in de longen van een koe bevat de complete informatie voor alle erfelijke eigenschappen van die koe.

1. juist
2. onjuist

Straling is een mutagene invloed.

1. juist
2. onjuist

In de kern van een cel van een kat zitten 19 chromosomen.
Deze cel is een lichaamscel.

1. juist
2. onjuist

Alle eicellen van een vrouw hebben hetzelfde genotype.

1. juist
2. onjuist

Een labradorhond en een herdershond behoren tot dezelfde soort.

1. juist
2. onjuist

Wat is evolutie?

1. het veranderen van gedaante bij een organisme
2. ontwikkeling die een organisme tijdens zijn leven doormaakt
3. het ontstaan, veranderen en/of verdwijnen van soorten
4. het groter worden van een populatie

 Vul de tekst aan.

geloven dat de

afstammen van andere

Zo'n langzame

noemen we 

................................

..........................

....................

..................

................

ontwikkeling

diersoorten

evolutie

biologen

mensen

Probeer eens in je eigen woorden uit te leggen hoe variatie in genotype kan zorgen voor evolutie:

Thea en Nico doen de volgende beweringen over chromosomen.
Nico: ‘Chromosomen bevatten veel genen.’
Thea: ‘Chromosomen bestaan voor een groot deel uit DNA.’

Wie heeft, of wie hebben gelijk?

1. Alleen Nico.
2. Alleen Thea
3. Thea en Nico hebben beide gelijk
4. Thea en Nico hebben beide ongelijk

Het klein robertskruid is een plant uit de ooievaarsbekfamilie.
De eicellen van deze plant bevatten 16 chromosomen.

Hoeveel chromosomen bevat een cel van een blad van het klein robertskruid?

1. 8
2. 16
3. 32
4. 64

Hoeveel miljoen jaar geleden begon de ontwikkeling van de apen van de oude wereld als aparte groep?
(klik op afbeelding voor groter versie)

1. Ongeveer 25 miljoen jaar geleden.
2. Ongeveer 35 miljoen jaar geleden.
3. Ongeveer 37 miljoen jaar geleden.
4. Ongeveer 43 miljoen jaar geleden.

Aan welke groep zijn de gorilla’s het meest verwant?

(klik op afbeelding voor groter versie)

1. Aan de apen van de nieuwe wereld.
2. Aan de apen van de oude wereld.
3. Aan de chimpansees.
4. Aan de gibbons.

Op welk moment komt het genotype van een baby tot stand?

1. Op het moment van de vorming van de eicel.
2. Op het moment van de vorming van de zaadcel die de eicel bevrucht
3. Op het moment van de bevruchting van de eicel.
4. Op het moment van de geboorte van de baby.

Wat heeft meer invloed? Een mutatie in een geslachtscel of een mutatie in een lichaamscel?

1. Geslachtscel
2. Lichaamscel
3. Beide evenveel

Wat is een mutatie?

1. Verandering in je fenotype
2. Is iemand die er anders uitziet. Zoals een albino
3. Een ongecontroleerde celdeling
4. een plotselinge verandering in het genotype van een cel

Soortvorming d.m.v. natuurlijke selectie. Zet de zinnen in de juiste volgorde

Er bestaat variatie in genotype en fenotype binnen een populatie

De voordelige fenotypen worden dus doorgegeven

Een mutatie leidt tot een verandering in fenotype dat voordelig uitkomt in de omgeving

Door voortplanting, mutaties en recombinatie kunnen nieuwe genotypen ontstaan

De mutant overleeft door zijn aanpassing beter en krijgt meer nakomelingen 

Als er genoeg verschillen in genotype en fenotype zijn ontstaan kan dat leiden tot een nieuwe soortvorming

Wat is evolutie?

1. Evolutie is het ontstaan van nieuwe soorten doordat organismen met de oorspronkelijke vorm uitsterven.
2. Evolutie is de ontwikkeling van leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. Evolutie is de grotere overlevingskans van individuen met een betere aanpassing aan het milieu.

Bij mensen zitten in iedere celkern 46 chromosomen.
Een ouderpaar heeft twee dochters. De dochters berekenen hoeveel van hun chromosomen, in theorie, precies hetzelfde kunnen zijn.

Hoeveel chromosomen kunnen er maximaal hetzelfde zijn bij de twee dochters?

1. 22
2. 23
3. 45
4. 46

Welke beschrijving hoort bij welk begrip?

Bevat informatie over één erfelijke eigenschap

Lange dunne draad in de celkern, bevat erfelijke informatie

De stof die de code bevat over erfelijke eigenschappen

Chromosoom

DNA

Gen

Sleep het juiste woord naar de plek van de zin ervoor.

Het fenotype kan                  veranderen door invloeden uit de omgeving.

Steil haar laten krullen met een krultang is                    een verandering van het genotype.

Het fenotype is                      altijd gelijk aan het genotype.

Een tatoeage is                      een verandering van het genotype

Het fenotype wordt                   deels bepaald door het genotype.

Wel

Wel

Wel

Wel

Wel

Niet

Niet

Niet

Niet

Niet

Erfelijke eigenschappen

Niet-erfelijke eigenschappen

Vraag 12: wat zijn erfelijke, en wat zijn niet-erfelijke eigenschappen van de plant?

0,5 punt per goed antwoord

Behaarde stengel van een plant

Plantenbladeren die slap hangen

Plantenbladeren met stekels

Vlekjes op de bladeren door vraat van dieren

Schade aan de stengel doordat iemand eroverheen is gelopen

Rode bloemen van een plant

Fenotype

Genotype

P1 heeft bruine ogen genotype AA

P2 heeft groene ogen genotype aa

Sleep de juiste letters naar het kruisingsschema:

A

A

a

a

Bij de mens is de vorm van de oorlelletjes erfelijk bepaald. Er is een gen voor oorlelletjes die vastzitten aan het hoofd en een gen voor oorlelletjes die loshangen. Een man heeft loshangende oorlelletjes en heeft voor deze eigenschap twee ongelijke genen. Drie cellen van deze man zijn:
1 een cel in een oorlelletje;
2 een cel in de wand van een gehoorgang;
3 een zaadcel.
In welke van deze cellen is in de celkern zeker het gen voor vastzittende oorlelletjes aanwezig? Ga ervan uit dat er geen mutaties zijn.

Biotechnologie wordt onder andere toegepast bij de productie van voedingsmiddelen, geneesmiddelen en enzymen.

Noem een andere groep producten waarbij men tijdens de productie gebruikmaakt van biotechnologie.

Is gebeurtenis 1 noodzakelijk voor het ontstaan van de twee soorten?
En gebeurtenis 2? Leg je antwoord uit.
(klik op afbeelding voor groter)

Kalle zegt: ‘Als een gen in een cel actief is, maakt die cel een bepaald eiwit’.
Heeft Kalle gelijk? Leg je antwoord uit.

(deze vraag is alleen voor GL)

Wordt bij de productie van yoghurt biotechnologie toegepast? Leg je antwoord uit.
(deze vraag is alleen voor GL)

Wordt bij de productie van yogurt genetische modificatie toegepast?

Leg uit wat transgene organisme betekent.