Brugklas - Grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica

zinsdelen benoemen

Zinsdelen

Een zinsdeel:

• bestaat uit één woord of meerdere woorden
• deze woorden horen bij elkaar
• hebben een functie in de zin

redekundig ontleden

Persoonsvorm (pv)

• Vorm van het werkwoord
• Onderdeel van het gezegde (wg) alle werkwoorden in een zin
•  Enkelvoud (ev) of meervoud (mv)
• Tegenwoordige tijd (tt) of verleden tijd (vt)

Hoe kun je de persoonsvorm vinden in een zin?

De persoonsvorm vinden:

• De zin in een andere tijd (tt --> vt/vt-->tt) zetten
• Wij kopen een playstation --> wij kochten een playstation

• Getalproef (ev --> mv/mv --> ev)
•  Ik woon in een grote stad --> wij wonen in een grote stad

• Vraag zin maken --> pv staat vooraan
• Lust jij geen pindakaas?

Splitsbare werkwoorden

Sommige werkwoorden vallen in twee delen uiteen:

• opsommen, meevallen, nakijken

Beide delen vormen dan de persoonsvorm

• Ik kijk de gemaakte toets na.
• Hij somt een rijtje getallen op.

Wat is de persoonsvorm:
De jongens zijn naar school gegaan.

Wat is de persoonsvorm:
Zij belde haar oma op om haar te feliciteren.

Schrijf de persoonsvorm(en) op.
Zij denken na over wat zij in de pauze willen kopen.

Wat is de meest betrouwbare manier om de persoonsvorm te vinden.

1. Veranderen van getal
2. Vraagzin maken
3. Veranderen van plaats
4. Veranderen van tijd

Zinsdeelproef

Om vast te stellen uit hoeveel zinsdelen een zin bestaat, doe je het volgende:

1. Onderstreep de persoonsvorm
2. Zet alle andere werkwoorden ook tussen strepen
3. Alles voor de persoonsvorm is ook één zinsdeel
4. Hussel de zin zonder de betekenis te veranderen.

Hoeveel zinsdelen heeft de volgende zin:
We hebben de lekke band in een bakje water gelegd.

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Aan de slag

Grammaticareader:

Blz 1 t/m 7 doorlezen

Maken: opdracht 1 en 2

Talent:

Hfdst 1.4: opdracht 4, 5 en 6

Werkwoordelijk gezegde (wg)

Het werkwoordelijk gezegde geeft aan wat het onderwerp doet:

Werkwoordelijk gezegde bestaat uit:

• persoonsvorm
• één of meer infinitieven (inf = hele ww)
• een voltooid deelwoord (vd)
• het woordje 'te' voor een infinitief

Wat is het wg in de volgende zin:
Hij wil volgende zomer naar Amerika reizen.

1. Hij wil reizen
2. wil
3. wil naar Amerika reizen
4. wil reizen

Wat is het wg in de volgende zin:
Hij is van plan die reis alleen te maken

1. is
2. is te maken
3. is van plan
4. hij is van plan

Onderwerp

Wie of wat de handeling doet/uitvoert

Onderwerp en persoonsvorm horen bij elkaar/hebben een nauwe band

Hoe vind je het onderwerp?

• Onderstreep de persoonsvorm
•  Benoem het werkwoordelijk gezegde
• Verdeel de zin in zinsdelen
• Benoem het onderwerp m.b.v. de volgende vraag:

Wie/wat + gezegde?

Wat is het onderwerp?
Hij heeft zijn fiets gerepareerd.

Wat is het onderwerp?
De band is geplakt door zijn vader.

Wat is het onderwerp:
Door de spijker ontsnapte lucht uit de band.

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp ondergaat het gezegde

Het gezegde vertelt wat er met het lijdend voorwerp gebeurd

Lijdend voorwerp begint nooit met:

Voorzetsel

Bijvoeglijk naamwoord kan geen lijdend voorwerp zijn

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp vind je met de vraag:

wie/wat + gezegde + onderwerp

Wat is het lijdend voorwerp?

De jongen stopte het brood in zijn tas.

1. zijn tas
2. de jongen
3. het brood
4. de jongen stopte

Wat is het lijdend voorwerp?
Gisteravond heb ik veel games uitgespeeld.

1. veel games
2. Gisteravond
3. ik
4. veel games uitgespeeld

Wat is het lijdend voorwerp?
Op mijn kamer zou ik een playstation willen hebben

Aan de slag

Grammaticareader:

Blz 8 t/m 12 doorlezen

Maken: opdracht 3 en 4

Talent:

Hfdst 1.4: opdracht 4, 5 en 6

Hfdst 2.4: opdracht 6

Hfdst 3.4: opdracht 5, 8, 9