1-1 Van kredietcrisis naar recessie

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Leerdoelen

• Wat is een economische crisis? 
• Hoe ontstaat een crisis? 
• Hoe los je het weer op? 

Klassieke economen: Adam Smith

Vraag en aanbod komen in evenwicht door de 'onzichtbare hand' van de vrije markteconomie. Is er minder vraag, dan 

dalen de lonen en de prijzen en dan stijgt de verkoop. 

Wet van Say: elk aanbod, creëert zijn eigen vraag. Oftewel: alles wat je maakt, wordt verkocht. 

Wat bleek niet te kloppen aan de theorie van Adam Smith?
(meerdere antwoorden mogelijk)

1. Alles wat je maakt, wordt verkocht
2. Lonen laten zakken zorgt voor herstel
3. De onzichtbare hand doet zijn werk

Oorzaken crisis

• Boeren konden hun productie niet kwijt
• Boeren konden leningen niet betalen, banken gingen failliet
• Reel inkomen daalde, hierdoor daalde vraag naar industriële producten
• Bedrijven maakte minder winst, beurs crashte door kuddegedrag
• Veel mensen en bedrijven hadden met geleend geld belegd, ivm hefboomwerking, door de crash schulden niet terugbetalen
• Nog meer faillisementen, internationale betalingscrisis

Probleem!

De productie van de boeren en de fabrieken werden niet verkocht. 

Door gebrek aan vertrouwen en kuddegedrag versterkte de crisis. 

Geen automatisch herstel door de onzichtbare hand. 

Wat nu? 

Keynes: conjunctuur

Keynesianen vs. de klassieken

Klassieken	Keynes
Gaat uit van aanbod: al het aanbod wordt verkocht. Productie varieert.	Gaat uit van de vraag: effectieve vraag fluctueert: onderbesteding en overbesteding. Productie is constant.
Loon is kostenpost	Loon zorgt voor bestedingen
De onzichtbare hand van de markt zorgt vanzelf voor nieuw evenwicht.	Conjunctuurbewegingen zorgen voor nieuw evenwicht. Anti-cyclisch beleid nodig.

Keynes: anticyclisch begrotingsbeleid

Het conjunctuurbeleid van de overheid is erop gericht de conjunctuurgolven af te zwakken.

Tijdens laagconjunctuur: gas geven, economie stimuleren

Tijdens hoogconjunctuur: op de rem trappen, economie afremmen

Over- & onderbesteding

hoog conjunctuur: overbesteding

De prijzen gaan stijgen (inflatie), lage conjuncturele werkloosheid laag. 

laag conjunctuur: onderbesteding

De prijzen dalen (deflatie) en hoge conjuncturele werkloosheid. 

evenwicht

Geen conjuncturele werkloosheid. Geen inflatie. 

oplossing: The New Deal

The New Deal van Franklin D. Roosevelt

Bouwen van bruggen, wegen, etc

1973 - 1e oliecrisis: stagnatie

1973 - 1980

Anti-cyclische economische politiek:

stijging overheidsuitgaven van 33 naar 42%

gevolg: enorme overheidsschulden

Keynes werkte niet: de recessie duurde voort

1980 - 1992: Monetarisme

• Monetaire beleid: minder geld in omloop door verhoging rente stand, daardoor verlaging inflatie
• Minder overheidsuitgaven: veel bezuinigingen
• Minder belastingen
• Zo min mogelijk regels: maximaal kapitalisme
• Voorbeelden: Reagonomics, Thatcherisme en Pinochet

1991 - 2007

• in de jaren 80 zo min mogelijk regels
• rentes  dalen van ongeveer 10% naar 4% 
• sparen levert weinig op, veel mensen gaan beleggen
• huizen prijzen stijgen enorm

banken gaan steeds meer geld uitlenen in de jacht op grote winsten

2008 - 2012

Diepe financiële crisis

Keynes is back: anti cyclisch beleid tot en met 2010

Na 2010 pro cyclisch beleid om het overheidstekort niet te groot te laten worden

Van 2012 - 2020 herstel economie

tot Corona.......

Verkeersvergelijking Fisher

M * V = P * T

M = maatschappelijke geldhoeveelheid

V = velocity: omloopsnelheid geld

P = prijsniveau

T = aantal transacties

M steeg, V daalde. Wat als de V en T gaan stijgen?  Dan moet de P gaan stijgen, dan zal de rente stijgen en wat gebeurt er dan? 

wat gebeurt er bij een laag conjunctuur?
consumenten en bedrijven:

1. investeren meer
2. stellen aankopen uit
3. investeringen blijven gelijk
4. gaan failliet

De overheid voert de prestatiebonus in voor haar personeel, terwijl de inkomsten tegengevallen vanwege de conjunctuur.

1. Deze maatregel heeft een procyclisch effect
2. Deze maatregel heeft een anticyclisch effect
3. Deze maatregel heeft geen effect op de conjunctuur

Twee beweringen over de conjunctuur.
I. Bij onderbesteding is er meer inflatie.
II. Bij overbesteding is er conjuncturele werkloosheid.
Welke bewering(en) is/zijn juist?

1. Beide zijn goed
2. I is goed en II is fout
3. I is fout en II is goed
4. Beide zijn fout

Hoe zou je laag conjunctuur ook kunnen noemen?

1. Economische crisis
2. Recessie
3. Dipje

Zorgt een slechte conjunctuur voor tijdelijke of structurele werkeloosheid?

1. Tijdelijk
2. Structurele

Welke maatregel of maatregelen van de overheid passen bij een Keynesiaans beleid in een laagconjunctuur?

1. de belastingen verhogen.
2. de subsidies aan bedrijven verhogen.
3. haar bestedingen verhogen.
4. de rente verhogen.

Hoe kan volgens klassiek economen de overheid de productiecapaciteit en dus het BBP verhogen?

1. Beter onderwijs
2. Goede infrastructuur
3. Beroepsbevolking laten groeien
4. A, B en C

De volgende schematische weergave
"Lonen ↑↑ → Prijzen ↑↑ → Internationale concurrentiepositie ↓↓ → Export ↓↓ → Productie ↓↓ → Werkgelegenheid ↓↓" is een redenering van een klassieke econoom.

1. juist
2. onjuist

De theorie van Klassieken verklaart het ontstaan van ...I... werkloosheid, waarbij de hoogte van de lonen een rol speelt.
In deze theorie wordt vooral gekeken naar het ...II .... van het loon.

1. I = conjuncturele, II = kostenaspect
2. I = conjuncturele, II = koopkrachtaspect
3. I = structurele, II = kostenaspect
4. I = structurele, II = koopkrachtaspect

Keynesiaanse modellen hebben betrekking op de korte termijn; klassieke modellen hebben betrekking op de lange termijn

1. juist
2. onjuist

Welk oorzaak-gevolgschema geeft het best de redenering van Keynes weer?

1. loondaling, productie daalt, bestedingen dalen , vraag naar arbeid daalt
2. loondaling, productie stijgt, concurrentie positie verbetert, vraag naar arbeid stijgt
3. loondaling, concurrentie positie verbetert, productie stijgt, vraag naar arbeid stijgt
4. loondaling, bestedingen dalen , productie daalt, vraag naar arbeid daalt

Twee beweringen.
I. Volgens Keynes zijn gedurende een laagconjunctuur door marktwerking de lonen en prijzen niet star.
II. Volgens de Klassieken zal tijdens een laagconjunctuur stimulering van de vraag de productie op lange termijn verhogen.

1. Beide zijn goed
2. I is goed en II is fout
3. I is fout en II is goed
4. Beide zijn fout

Bij onderbesteding is de effectieve vraag is kleiner dan de productiecapaciteit.

1. juist
2. onjuist

Een lage rente zorgt voor minder effectieve vraag

1. juist
2. onjuist