enkelvoudige en samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Grammatica

enkelvoudige en samengestelde zinnen

Vandaag

gaan we oefenen met het herkennen van enkelvoudige en samengestelde zinnen

enkelvoudige zinnen

- 1 persoonsvorm

- 1 onderwerp

samengestelde zinnen

- minstens 2 persoonsvormen

Enkelvoudig of samengesteld?

1. Verander de zin van tijd.

2. Zoek het voegwoord.

3. Wijs de hoofdzin aan.

4. Onderschikking of nevenschikking?

5. HZ + HZ / BZ + HZ / HZ + BZ

Hoofdzin of bijzin?

hoofdzin = persoonsvorm is het eerste of tweede zinsdeel. Je kunt geen ander zinsdeel (bv. 'niet') tussen het onderwerp en de persoonsvorm plaatsen. 

bijzin = persoonsvorm staat achteraan. Er staan woorden tussen het onderwerp en de persoonsvorm of je kunt er het woordje 'niet' tussen plaatsen. 

Voegwoorden

nevenschikking  (HZ + HZ) = en, of, maar, want 

onderschikking (BZ + HZ / HZ + BZ) = dat, of, waar, omdat etc.

Ik ga vandaag sporten, want de zon schijnt. 

1. Verander de zin van tijd.

Ik ging vandaag sporten, want de zon scheen. 

2. Voegwoord = want

3. want = nevenschikkend (twee hoofdzinnen).

Ik ga vandaag sporten. 

De zon schijnt. 

4. Twee hoofdzinnen, dus nevenschikkend (naast elkaar).

5. HZ + HZ

Ik weet zeker dat het morgen mooi weer wordt. 

1. Ik wist zeker dat het morgen mooi weer werd.

2 persoonsvormen

2. voegwoord = dat

3. dat = onderschikkend (hz + bz)

hz = Ik weet zeker (pv tweede zinsdeel)

bz = dat het morgen mooi weer wordt. (pv achteraan)

4. Onderschikking (HZ + BZ)

Hij belt me als hij de hond gekocht heeft. (hz + hz / bz + hz / hz + bz)

Ik ga slapen, want ik ben moe.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Sophie eet een appel, omdat ze honger heeft.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Ik weet niet of ik je wel geloof.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Ik hou van fietsen, zwemmen en wandelen.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Als je bezwaren hebt, moet je dat nu zeggen.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

De dijken konden in de stormnacht het water niet tegenhouden.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Je zegt dat wel, maar is het ook zo?

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

We stoppen met voetballen, want de bal is lek.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Nadat ik de opleiding gevolgd had, vond ik werk.

1. enkelvoudig
2. hz + hz
3. hz + bz
4. bz + hz

Snap je het verschil tussen samengestelde zinnen en enkelvoudige zinnen?

😒🙁😐🙂😃

Wat vind je nog lastig?

Het ontleden van samengestelde zinnen

Is het een enkelvoudige zin of een samengestelde zin?

Enkelvoudige zinnen:

1. persoonsvorm

2. andere werkwoorden (hww/zww/kww)

3. zinsdeelstrepen

4. gezegde (wg of ng)

5. onderwerp

6. lijdend voorwerp

7. meewerkend voorwerp 

8. bijwoordelijke bepaling 

Samengestelde zinnen

1. Onderstreep de persoonsvormen.

2. Is het een onderschikking of een nevenschikking?

3. Bij een nevenschikking: zet het voegwoord tussen strepen.

Bij een onderschikking: benoem de bijzin.

4. Ontleed de hoofdzin(nen) als een enkelvoudige zin.

Voorbeeld:

Ik ga zo leren, want morgen heb ik een toets.

Ik ga zo leren / want / morgen heb ik een toets

= nevenschikking

ow  wg   bwb  wg                      bwb          wg    ow        lv

Ik / ga / zo / leren / want /  morgen / heb / ik / een toets.

       hww         zww       vw                           zww

Voorbeeld 2:

Wie deze uitleg niet snapt, kan mij zo vragen stellen.

bijzin - hoofdzin

Vervang de bijzin door een woord.

Piet kan mij zo vragen stellen.  Piet = onderwerp

                      ow                             wg  mv  bwb       lv         wg

Wie deze uitleg niet snapt, kan mij    zo    vragen stellen.

                                                         hww                                  zww

Soort bijzin? (Wie niet op komt dagen, ) moet ik helaas een onvoldoende geven.

Soort bijzin? (Toen er nog geen computers en tablets waren,) leerde iedereen uit boeken.

Soort bijzin? Ik kan niet geloven, (dat Edwin en Jolien uit elkaar zijn.)

Soort bijzin? (Als je me niet helpt), ga ik nooit slagen.

Soort bijzin? (Wat hij precies bedoelde,) weet ik niet.

Soort bijzin? Je moet alleen toestemming geven (aan wie een toegangsbewijs heeft.)

Soort bijzin? Hij geeft de voorkeur (aan wat zij daarover zei).

Snap je hoe je samengestelde zinnen kunt ontleden?

😒🙁😐🙂😃

Wat vind je nog lastig?